Nocołazik
| Ningaui | |||
| M. Archer, 1975[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – nocołazik czerwonolicy (N. yvonnae) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Nadrząd | torbacze | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | niełazowate | ||
| Podrodzina | grubogoniki | ||
| Rodzaj | nocołazik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Ningaui timealeyi M. Archer, 1975 | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Nocołazik[2] (Ningaui) – rodzaj ssaków z podrodziny grubogoników (Sminthopsinae) w obrębie rodziny niełazowatych (Dasyuridae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące na suchych terenach Australii[3][4][5].
Charakterystyka
Długość ciała (bez ogona) 4,8–8,1 cm, długość ogona 5,3–9,5 cm; masa ciała 3,5–14 g; samce są większe i cięższe od samic[4][6]. Prowadzą nocny tryb życia. Żywią się bezkręgowcami.
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1975 roku australijski paleontolog Michael Archer w artykule poświęconym nowemu rodzajowi i dwóm nowym gatunkom niełazowatych z suchych obszarów Australii Zachodniej, opublikowanym na łamach Memoirs of the Queensland Museum[1]. Jako gatunek typowy Archer wyznaczył (oryginalne oznaczenie) nocołazika małego (N. timealeyi).
Etymologia
Ningaui: aborygeńska nazwa Ningaui nadana maleńkim, mitologicznym istotom, które są owłosione, mają krótkie stopy i wychodzą tylko w nocy na polowanie, zaś upolowaną zdobycz spożywają na surowo; aluzja do bardzo małych rozmiarów, owłosienia, krótkich stóp (w porównaniu do pokrewnych grubogoników (Sminthopsis)) i nocnych nawyków nocołazików[7].
Podział systematyczny
Do rodzaju należą następujące gatunki[8][3]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[2] | Podgatunki[4][3][6] | Rozmieszczenie geograficzne[4][3][6] | Podstawowe wymiary[4][6] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) | Status IUCN[9] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ningaui ridei | M. Archer, 1975 | nocołazik szary | monotypowy | Australia Zachodnia, Terytorium Północne, Queensland i Australia Południowa | DC: 5,7–7,5 cm; DO: 5,9–7,1 cm; MC: 6,5–10,5 g | LC | |
 | Ningaui yvonneae | Kitchener, Stoddart & Henry, 1983 | nocołazik czerwonolicy | monotypowy | południowa Australia Zachodnia, południowa Australia Południowa, południowo-zachodnia Nowa Południowa Walia i północno-zachodnia Wiktoria | DC: 4,8–8,1 cm; DO: 5,3–7,1 cm; MC: 6–14 g | LC |
| Ningaui timealeyi | M. Archer, 1975 | nocołazik mały | monotypowy | północno-zachodnia Australia Zachodnia | DC: 5,6–7,6 cm; DO: 5,7–9,5 cm; MC: 3,5–9,5 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Przypisy
- ↑ a b Archer 1975 ↓, s. 239.
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 8. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 68. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e A. Baker: Family Dasyuridae (Carnivorous Marsupials). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 330–332. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ningaui. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 47. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Archer 1975 ↓, s. 243.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-16]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-16]. (ang.).
Bibliografia
- M. Archer. Ningaui, a new genus of tiny dasyurids (Marsupialia) and two new species, N. timealeyi and N. ridei from arid Western Australia. „Memoirs of the Queensland Museum”. 17 (2), s. 237–249, 1975. (ang.).
