Orszoł paskowany

Orszoł paskowany

Trichius gallicus
Dejean, 1821
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Rodzina	poświętnikowate
Podrodzina	kruszczycowate
Plemię	Trichiini
Podplemię	Trichiina
Rodzaj	Trichius
Gatunek	orszoł paskowany
Synonimy
Trichius zonatus Germar, 1831 Trichius fasciolatus Gené, 1836 Trichius rosaceus Kraatz, 1891
Multimedia w Wikimedia Commons

Orszoł paskowany^[1] (Trichius gallicus) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny kruszczycowatych. Występuje w Europie i północno-zachodniej Afryce. Larwy rozwijają się w martwym drewnie drzew liściastych. Imagines odwiedzają kwiaty krzewów i bylin, zwykle w pobliżu lasów.

Taksonomia

Gatunek ten po raz pierwszy został opisany między 1766 a 1778 przez J.E. Voeta pod nazwą Scarabaeus rosaceus, jednak autor ten nie trzymał się w swojej pracy stosowania nazewnictwa binominalnego, w związku z czym uznaje się tę nazwę w świetle Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Zoologicznej za niedostępną (unavaiable). Epitet gatunkowy rosaceus, po wcześniejszej synonimizacji, przywrócił w 1891 E.G. Kraatz (już w rodzaju Trichius) i to on uznawany jest za autora nazwy. Jednak w 1821 P.F.M.A. Dejean opisał ten gatunek pod nazwą Trichius gallicus i tę nazwę uznaje się za obowiązującą, a Trichius rosaceus za młodszy synonim. W 1831 E.F. Germar opisał Trichius zonatus, którego obecnie uznaje się za sardyński podgatunek T. gallicus. Uporządkowania nazewnictwa i wyznaczenia lektotypu T. g. zonatus dokonał dopiero w 2012 F.-T. Krell, natomiast we wcześniejszej literaturze gatunek ten często występuje pod nazwami T. zonatus i T. rosaceus^[2].

Opis

Chrząszcz o ciele długości od 10 do 14 mm. Na czarnych: głowie, przedpleczu, tarczce, pygidium i spodzie ciała występuje gęste, żółte owłosienie, a na przedpleczu i pygidium także białokremowe, aksamitne plamy. Pokrywy mają tło żółtopomarańczowe do brunatnożółtego z przyciemnionym szwem oraz czarny wzór z plam o zmiennej formie i układzie. U samca piąty sternit odwłoka zawsze ma poprzeczną, białą plamę, czasem przerwaną pośrodku. Samicę można odróżnić od orszoła prążkowanego i T. sexualis po prostym brzegu zewnętrznym szóstego sternitu i jednocześnie pygidium niewciętym na wierzchołku, ale płytko wgłębionym przed nim. Samiec różni się od wspomnianych gatunków ząbkami na bokach paramer, a od T. sexualis także węższym aparatem kopulacyjnym w widoku grzbietowym^[3].

Biologia, ekologia i występowanie

Owad o słabo poznanej bionomii^[4]. Larwy są saproksylofagami. Przechodzą rozwój w rozkładającym się drewnie drzew liściastych^[5]. Owady dorosłe spotkać można od maja do lipca w takich miejscach jak brzegi lasów i śródleśne łąki^[4]. W Czechach odnotowane na torowiskach kolejowych^[5]. Odwiedzają kwiaty krzewów takich jak róża dzika, tawuły, bzy i jeżyny oraz niektórych bylin, np. świerzbnicy polnej i selerowatych^[4][5][6]. Łowione bywają w pułapki Moerickego^[6] i pułapki Malaise’a^[7].

Wskutek mylenia z innymi orszołami jest to gatunek o słabo rozpoznanym rozmieszczeniu. Znany z północno-zachodniej Afryki^[4], Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Szwajcarii, Włoch, Czech, Polski, Słowacji, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii^[8] i północnej Albanii^[9]. W Polsce pewne doniesienia pochodzą z Poznania, Łodzi i dwóch stanowisk na Pomorzu^[6]. Podgatunek T. g. zonatus jest endemitem Sardynii^[2].

W 2002 orszoł ten znalazł się na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce jako gatunek zagrożony o statusie słabo rozpoznanym (DD – Data Deficient)^[1]. W 2005 umieszczony został na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej. Bezkręgowce” jako gatunek krytycznie zagrożony^[10]. Na Europejskiej czerwonej liście chrząszczy saproksylicznych z 2010 figuruje jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[11].

Przypisy