Owsica

Ten artykuł dotyczy choroby pasożytniczej. Zobacz też: owsica (Helictotrichon) – rodzaj roślin z rodziny wiechlinowatych.

Owsica [enterobioza]

Oxyuriasis
Klasyfikacje
ICD-10	B80

Owsica, enterobioza (łac. enterobiosis, oxyuriasis) – inwazyjna choroba pasożytnicza spowodowana przez drobnego nicienia – owsika ludzkiego (Enterobius vermicularis).

Etiologia

 Osobny artykuł: Owsik ludzki.

Owsik dostaje się do organizmu człowieka przez połknięcie lub wdychanie jaj. Z jamy ustnej jajo przedostaje się do jelita grubego. Zarażenie może też występować na drodze retroinwazji (reinwazji)^[1] polegającej na aktywnym wnikaniu larw (krótko po złożeniu) przez odbytnicę do jelita grubego. Robaki dojrzewają po 2-4 tygodniach, a żyją do 2 miesięcy. Samica, która wędruje nocą, składa ok. 8000-12000 jaj w lepkiej wydzielinie w okolicy odbytu, a także w przypadku kobiet niekiedy w przedniej części pochwy. Jaja są składane poza organizmem człowieka, aby zapewnić odpowiednią wilgotność oraz temperaturę 30-36 stopni Celsjusza. Chorzy, dotykając palcami okolic krocza i bielizny osobistej, zbierają na swoje ręce jajeczka; znajdują się one również w pościeli, co zagraża personelowi medycznemu. Jeżeli są przestrzegane zasady higieny, cykl życiowy nie zamknie się.

Owsica występuje powszechnie na całym świecie, częściej u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, należy do najczęstszych chorób pasożytniczych w krajach uprzemysłowionych. W Polsce jest najczęstszym pasożytem u dzieci (zarażonych jest -16% dzieci 7-letnich)^[2].

Objawy i przebieg

Około 1/3 zakażeń przebiega subklinicznie, w objawowych postaciach choroby najczęstszymi manifestacjami owsicy są: świąd odbytu, utrata łaknienia, niepokój i podniecenie (objawiające się zgrzytaniem zębów), czasem niedokrwistość. Przyczyną bólu jest wtórne zakażenie bakteryjne i martwica śluzówki odsłaniająca jej zakończenia nerwowe. Na skórze okołoodbytniczej i krocza można zaobserwować twory barwy szarobiałej (są to samice owsika ludzkiego). Możliwe są zakażenia ektopiczne, gdy pasożyty znajdą się w nietypowych miejscach przewodu pokarmowego – często zasiedlany jest wyrostek robaczkowy. Rzadko robaki dostają się do dróg moczowo-płciowych.

Do rzadkich przypadków należą powikłania: przewlekłe zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego (to ostatnie prawdopodobne, ale nie udowodnione).

Zapobieganie

Jednym ze sposobów profilaktyki jest przestrzeganie higieny osobistej i intymnej . Duże znaczenie ma pedantyczne przestrzeganie czystości. Należy regularnie zmieniać bieliznę oraz pościel, a także dokładnie podmywać się po wypróżnieniu. Wodą z mydłem zmywa się 90% jaj złożonych w ciągu nocy^[3]. Codzienne sprzątanie mieszkania (usuwanie kurzu), codzienna zmiana bielizny osobistej i pościelowej oraz ręczników (należy je prać w gorącej wodzie i prasować gorącym żelazkiem), krótkie przycinanie paznokci, codziennie poranny prysznic lub kąpiel (usuwa większość jaj ze skóry to najlepsze metody profilaktyki owsicy.

Leczenie

Leczenie stosuje się w postaciach objawowych infestacji i polega na podaniu jednorazowej dawki mebendazolu (200 mg p.o.), albendazolu (200 mg p.o.) lub pyrantelu (10 mg/ kg masy ciała p.o.). Kurację pyrantelem powtarza się po 2 tygodniach, albendazolem i mebendazolem po miesiącu. Mebendazolu i albendazolu nie podaje się kobietom w ciąży i dzieciom do 2. roku życia. Niemowlętom nie podaje się leków przeciwpasożytniczych, ale leczy się współdomowników. Znaczenie mają również zabiegi higieniczne i dieta polegająca na ograniczeniu węglowodanów i przyjmowaniu dużej ilości błonnika.

Przypisy

Bibliografia

• Inwazje i choroby pasożytnicze. W: Zbigniew Pawłowski: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zdzisław Dziubek (red.). Wyd. wydanie III uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 468-470. ISBN 83-200-2748-9.

Linki zewnętrzne

• Enterobiasis. CDC Division of Parasitic Diseases. [dostęp 2007-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 listopada 2013)].