Papieska Akademia Nauk

Papieska Akademia Nauk (łac. Pontificia Academia Scientiarum), watykańskie towarzystwo naukowe, do którego należą powoływani przez papieży wybitni przedstawiciele nauk matematycznych i przyrodniczych z różnych państw^[1].

Historia

Podobnie jak włoska Narodowa Akademia Rysiów, wywodzi swą tradycję z założonej w 1603 r. przez księcia Federico Cesi Akademii Rysiów (Accademia dei Lincei), do której należał m.in. Galileusz. Upadłe po śmierci fundatora stowarzyszenie naukowców reaktywował w 1847 r. papież Pius IX pod nazwą Pontificia accademia dei Nuovi Lincei. W 1936 r. papież Pius XI dokonał reorganizacji akademii i zmienił jej nazwę na Papieska Akademia Nauk (w związku z powstaniem po zjednoczeniu Włoch akademii narodowej mającej w nazwie również odwołanie do rysiów)^[2]^[1].

Siedziba

Siedziba Akademii znajduje się w Casina Pio IV, letniej rezydencji papieża Piusa IV, która została zbudowana w 1561 roku. Z inicjatywy papieża Piusa XI obiekt został rozbudowany^[2].

Organizacja instytucji

Akademia jest zarządzana przez Prezydenta. Jest on wybierany przez papieża spośród akademików, na odnawialną czteroletnią kadencję. Przewodniczącego wspomaga Rada Akademii i Kanclerz. Skład Rady:

ustępujący prezydent na okres czterech lat;
były prezydent mianowany dożywotnio przez papieża Emerytowanym Prezydentem;
siedmiu radnych (od 1995 roku, decyzją Jana Pawła II) nominowanych przez papieża, na okres czterech lat, z możliwością ponownego mianowania.

Rada zbiera się co najmniej dwa razy w roku. Obecnym prezydentem jest od 2017 roku prof. Joachim von Braun^[2].

Obecni członkowie

Zreformowana Akademia ma 80 członków (od 1986 roku decyzją Jana Pawła II), którzy mają wybitne osiągnięcia w swoich dziedzinach naukowych. Kandydaci na członków są wybierani przez akademików, papież nominuje ich na całe życie^[1]. Ponadto, sprawujący urzędy: dyrektor Obserwatorium Watykańskiego, dyrektor Laboratorium Astrofizycznego Obserwatorium Watykańskiego, prefekt Biblioteki Watykańskiej, prefekt Tajnych Archiwów Watykanu, są mianowani «Akademikami pro tempore»(na czas pełnienia funkcji). Papież może także mianować honorowych członków Akademii^[2]. Wśród członków Akademii są m.in. nobliści.

Nobliści^[2]

W dziedzinie fizyki

Claude Cohen-Tannoudji
Steven Chu
Reinhard Genzel
Theodor Hänsch
Klaus von Klitzing
Tsung-Dao Lee
William D. Phillips
Carlo Rubbia
Donna Strickland
Chen Ning Yang

W dziedzinie chemii

W dziedzinie fizjologii lub medycyny

W dziedzinie ekonomii

Gary Becker

Inni m.in.^[2]

Martin Rees – astronom, laureat nagrody Crafoorda
Ignacio Rodriguez-Iturbe – hydrolog
Francis S. Collins – lekarz i genetyk, laureat nagrody Templetona w roku 2020.
Suzanne Cory – biolog
Stanislas Dehaene – neurobiolog
Nicole Marthe Le Douarin – biolog rozwoju
Juan Maldacena – fizyk teoretyk
Siergiej Nowikow – matematyk
Chintamani Nagesa Ramachandra Rao – chemik
Roald Sagdiejew – fizyk
Susan Solomon – meteorolog i chemik atmosfery
Cédric Villani – metematyk
Edward Witten – fizyk i matematyk

Polacy^[2]

Obecnie członkiem Akademii jest Michał Heller – filozof, fizyk teoretyczny (relatywista-kosmolog), laureat Nagrody Templetona Zmarli członkowie:

Karol Borsuk – matematyk (zm. 1982)
Emil Godlewski – embriolog i biolog (zm. 1944)
Stanisław Łojasiewicz – matematyk (zm. 2002)
Czesław Olech – matematyk (zm. 2015)
Bernard Pullman – biochemik (zm. 1996)
Wacław Sierpiński – matematyk (zm. 1969)
Andrzej Szczeklik – lekarz (zm. 2012)

Działalność

Członkowie Akademii biorą udział w spotkaniach i sesjach z udziałem papieża , na których są omawiane m.in. zagadnienia z zakresu filozofii nauki oraz stosunku nauki do religii i moralności^[1]. Akademia nie prowadzi badań naukowych. Jest organem opiniodawczym papieża w sprawach nauki^[3]. Prace naukowe, które powstają w wyniku sesji są publikowane przez Akademię. Akademia współpracuje z innymi akademiami i instytucjami badań naukowych. Jest członkiem Międzynarodowej Rady Związków Naukowych (ICSU)^[2].

Nagroda Akademii

Medal Piusa XI – przyznawany co dwa lata młodemu naukowcowi w wieku poniżej 45 lat za wybitne osiągnięcia^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Papieska Akademia Nauk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-02-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Pontificia Accademia delle Scienze. [dostęp 2022-02-26].
↑ Watykan. Nauka, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-02-26] .