Ponikło kraińskie
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | okrytonasienne |
| Klasa | Magnoliopsida |
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) |
| Rząd | wiechlinowce |
| Rodzina | ciborowate |
| Rodzaj | ponikło |
| Gatunek | ponikło kraińskie |
| Nazwa systematyczna | |
| Eleocharis carniolica W.D.J. Koch Syn. Fl. Germ. Helv. ed. 2: 853 1844[3] | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 najmniejszej troski | |
Ponikło kraińskie[5] (Eleocharis carniolica) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych (turzycowatych).
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje wyłącznie w Europie. Zwarty zasięg występowania obejmuje część Europy Południowej od północnych Włoch poprzez Austrię, Słowenię, Słowację, południowo-wschodnią Polskę, Węgry, Rumunię, środkową Ukrainę po wybrzeże Morza Czarnego. W Polsce znany zaledwie z pięciu stanowisk na południu. Dwa z nich znajdują się w Kotlinie Sandomierskiej (na Płaskowyżu Tarnowskim i Tarnogrodzkim), trzy w Karpatach (w Beskidzie Niskim obok rezerwatu przyrody Źródliska Jasiołki, oraz w Bieszczadach w pobliżu miejscowości Habkowce i wzdłuż drogi Solinka – Roztoki Górne)[6].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina tworząca kępki[6].
- Łodygi
- Liczne, jasnozielone, 4-graniaste z kilkoma dość głębokimi bruzdami[7]. Osiągają wysokość 10-30 (40) cm[6].
- Kwiaty
- Drobne, skupione w pojedynczych kwiatostanach na szczycie łodygi, mających postać wąskojajowatego kłosa o długości do 13 mm. Kwiaty obupłciowe. Okwiat szczecinkowaty pozostający na owocu. Jego szczecinki mają długość (4)6-7(8) mm i dwa rzędy haczyków. Słupek ma 2, rzadko 3 znamiona[8].
- Owoc
- Gładka i lśniąca niełupka o długości ok. 1 mm[8].
Biologia i ekologia
Helofit lub hydrofit, a czasami także hemikryptofit. Roślina wiatropylna, kwitnąca w okresie od maja do sierpnia. Rozmnaża się także wegetatywnie przez rozmnóżki. Rośnie w miejscach wilgotnych lub okresowo zalewanych. W Polsce odnaleziony w miejscach antropogenicznych (kałuże na drodze leśnej, rowy, piaskownia). Liczba chromosomów 2n = 20[6].
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii VU (narażony)[9]. Tę samą kategorię posiada na polskiej czerwonej liście[10]. Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 r. Znajduje się również w wykazie gatunków dyrektywy siedliskowej i konwencji berneńskiej[6].
Zagrożeniem dla gatunku jest niewielka liczba jego stanowisk i niewielka liczba osobników na poszczególnych stanowiskach[8]. Bieszczadzkie stanowiska znajdują się w obrębie Jaśliskiego Parku Krajobrazowego, stanowisko w Beskidzie Niskim znajduje się ok. 200 m od rezerwatu, na obszarze niechronionym. Wskazany byłby stały monitoring tych stanowisk i uprawa tego gatunku w ogrodach botanicznych[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-12] (ang.).
- ↑ The Plant List. [dostęp 2017-03-23].
- ↑ Eleocharis carniolica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d e f Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ a b c Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
