Przymiotno

Przymiotno

Przymiotno jednokoszyczkowe
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	przymiotno
Nazwa systematyczna
Erigeron L. Sp. Pl. 863. 1753
Typ nomenklatoryczny
Erigeron uniflorus L.[3]
Synonimy Achaetogeron A.Gray Asterigeron Rydb. Astradelphus J.Rémy Caenotus (Nutt.) Raf. × Conygeron Holub Conyza Less. Conyzella Rupr. × Conyzigeron Rauschert Conyzoides Fabr. Darwiniothamnus Harling Diplemium Raf. Fragmosa Raf. Gusmania J.Rémy Leptilon Raf. ex Britton & A.Br. Musteron Raf. Panios Adans. Phalacroloma Cass. Polyactidium DC. Polyactis Less. Stenactis Cass. Terranea Colla Tessenia Bubani Trimorpha Cass. Woodvillea DC. Wyomingia A.Nelson[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Przymiotno (Erigeron L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 400^[5][6]–450^[4], w szerokim ujęciu obejmującym m.in. wyodrębniane w XX wieku gatunki z rodzaju konyza Conyza. Rodzaj jest kosmopolityczny, z największym zróżnicowaniem w Ameryce Północnej. We florze Polski występuje ok. 10 gatunków.

Niektóre gatunki z tego rodzaju to szeroko rozprzestrzenione gatunki inwazyjne, m.in. przymiotno kanadyjskie E. canadensis, przymiotno argentyńskie E. bonariensis, przymiotno sumatrzańskie E. sumatrensis, Erigeron karvinskianus. Niektóre gatunki (zwłaszcza przymiotno białe E. annuus i przymiotno okazałe E. speciosus) oraz mieszańce (określane jako przymiotno ogrodowe E. ×hybridus^[7]) uprawiane są jako rośliny ozdobne^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj występuje niemal na całym świecie, przy czym najbardziej zróżnicowany jest w Ameryce Północnej. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie rosną 173 gatunki, a licząc razem z Ameryką Środkową, na całym kontynencie obecne są 234 gatunki^[5]. W całym Starym Świecie obecnych jest 100 gatunków^[5], przy czym tylko pojedyncze rosną w Australii i Afryce^[6]. Na obszarach, gdzie pierwotnie rodzaj nie występował – współcześnie rosną jego inwazyjni przedstawiciele, np. w zachodniej i północnej Australii, w południowej i zachodniej Afryce^[4]. W Europie występuje ok. 15 przedstawicieli rodzaju, włączając w to gatunki tu obce i zadomowione^[5]. We florze Polski obecnych jest ok. 10 gatunków^[7]:

Morfologia

Pokrój

Zwykle rośliny zielne – jednoroczne, dwuletnie i byliny, rzadko półkrzewy i krzewy^[8], osiągające od 0,5 cm do 100 cm wysokości. Pędy są rozgałęzione lub nie, prosto wzniesione, podnoszące się lub płożące, nagie lub owłosione, w tym czasem także gruczołowato^[8].

Liście

Skrętoległe, skupione w rozecie przyziemnej lub łodygowe, siedzące (i czasem obejmujące łodygę) lub ogonkowe. Blaszka równowąska do lancetowatej i łopatkowatej, zwykle z jedną wiązką przewodzącą, rzadziej z trzema. Całobrzegie, ząbkowane do pierzastodzielnych, nagie lub owłosione^[8].

Kwiaty

Zebrane w wyrastające pojedynczo lub liczne koszyczki, tworzące baldachogroniaste i wiechowate kwiatostany złożone. Okrywy koszyczków są półkuliste do stożkowatych, osiągają od 0,5 do 3,5 cm średnicy. Listki okrywy wyrastają w dwóch do pięciu rzędach, są równe lub nie, nagie lub owłosione, obłonione lub nie. Dno koszyczka pozbawione jest plewinek, jest dołkowane, płaskie lub wypukłe. Brzeżne kwiaty języczkowe są płodne i żeńskie (słupkowe) o koronie języczkowej barwy białej, różowej lub niebieskiej, rzadko żółte, w liczbie od 12 do 350, czasem ich brak. Za nimi ku wnętrzu koszyczka występują w jednej do kilku serii żeńskie kwiaty rurkowe, a we wnętrzu koszyczka występują obupłciowe, żółte kwiaty rurkowe w liczbie od kilkudziesięciu do kilkuset^[8].

Owoce

Niełupki walcowate albo mniej lub bardziej spłaszczone, nagie lub szczecinkowate, z trwałym lub szybko opadającym puchem kielichowym^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny astrowatych (Asteraceae), podrodziny Asteroideae i plemienia Astereae^[9]. W dawniejszych ujęciach wyodrębniano z niego niektóre odmienne morfologicznie od reszty gatunki, które jednak w wyniku badań molekularnych nad genomem okazały się być zagnieżdżone w obrębie rodzaju. Dotyczy to np. rodzaju konyza Conyza wyodrębnianego ze względu na różnice w budowie koszyczków^[10], czy rodzaju Darwiniothamnus – krzewów z wysp Galapagos^[5]. Wyodrębnianie tych rodzajów czyni z Erigeron takson para- lub polifiletyczny^[10].

Wykaz gatunków^[4][11][7]

Przypisy