Przytulia szorstkoowockowa
 | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | eukarionty | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||||
| Klasa | Magnoliopsida | ||||
| Nadrząd | astropodobne | ||||
| Rząd | goryczkowce | ||||
| Rodzina | marzanowate | ||||
| Rodzaj | przytulia | ||||
| Gatunek | przytulia szorstkoowockowa | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Galium pumilum Murray Prodr. Stirp. Gott. 44 1770[3] | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
Przytulia szorstkoowockowa[4], przytulia drobna[5] (Galium pumilum Murray) – gatunek rośliny należący do rodziny marzanowatych.
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje tylko w Europie. Zwarty zasięg występowania ciągnie się od Francji po Polskę, przez którą przebiega wschodnia granica zasięgu. Południowa granica ciągnie się przez Czechy, Węgry i północne Włochy, północna przez Niemcy. Oprócz tego istnieją oderwane od głównego zasięgu obszary występowania w południowo-wschodniej części Wysp Brytyjskich, Danii, Szwecji, Polsce, Litwie, Łotwie. W Polsce rośnie głównie w Sudetach i na Dolnym Śląsku. Rozproszone stanowiska występują na Pomorzu Zachodnim i na Kujawach. Kilka stanowisk znanych jest także z Pojezierza Mazurskiego i jedno tylko z Karpat (koło Koszarawy na południowym stoku góry Cicha w Beskidzie Makowskim[6].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina tworząca luźne darnie. Po wysuszeniu jest zielona lub zielonożółta[6].
- Łodyga
- Cienka, wątła i pokładająca się. Ma długość (5)10-50 cm i zazwyczaj jest naga, czasami tylko krótko owłosiona[7].
- Liście
- Zebrane w okółki (przeważnie po 7-8 liści), równowąskie lub równowąskolancetowate, o niewyraźnym użyłkowaniu[7].
- Kwiaty
- Drobne, białe, zebrane w rozpierzchły kwiatostan (luźna wiecha). Korona ma średnicę 2,5-4 mm, a jej płatki są zaostrzone. Oś oraz gałązki kwiatostanu są nagie[7].
- Owoc
- Rozłupnia rozpadająca się na rozłupki pokryte drobnymi brodawkami widocznymi dopiero przez lupę. Długość owocków ok. 1 mm[7].
-
Pęd -
Liście -
Kwiaty -
Szczyt pędu
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Rośnie na suchych murawach, wrzosowiskach i w świetlistych lasach. Liczba chromosomów 2n = 88[5]. Preferuje gleby o odczynie kwaśnym lub obojętnym. Na niżu rośnie przeważnie na glebach piaszczystych, w Sudetach na glebach powstałych z rozpadu serpentynitów i porfirów[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Violion caninae[8].
Zagrożenia i ochrona
Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin gatunek zagrożony mniejszego ryzyka (status zagrożenia LR)[9]. W polskich Karpatach natomiast jest krytycznie zagrożony (status zagrożenia CR). Jedyne znane tutaj jego stanowisko nie jest w żaden sposób chronione. Być może jednak gatunek ten w Karpatach występuje jeszcze w wielu innych miejscach, gdyż ze względu na niepozorny wygląd jest łatwy do przeoczenia[6]. Od 2014 roku podlega w Polsce ochronie częściowej[10].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-08].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ R. Kaźmierczakowa, K. Zarzycki (red.): Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
