Skały osadowe
| Ten artykuł od 2011-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Skały osadowe (sedymentacyjne) – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał magmowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstają przez nagromadzenie się materiału przenoszonego przez czynniki zewnętrzne (np. wodę, lodowiec, wiatr), na skutek jego osadzania się lub wytrącania z roztworu wodnego. Nauka zajmująca się powstawaniem skał osadowych to sedymentologia[1][2].
Podział
Ze względu na sposób powstania wyróżnia się:
- skały okruchowe (klastyczne) – powstałe w wyniku nagromadzenia materiału pochodzącego z rozkruszenia starszych skał, jego przetransportowania i osadzenia przez wodę, wiatr lub lód:
- skały piroklastyczne – powstałe z materiałów wyrzuconych w powietrze w czasie erupcji wulkanicznej, np. tuf wulkaniczny, tufit;
- skały rezydualne (alitowe, regolit) – zwietrzelina powstała „in situ” (na miejscu) w wyniku wietrzenia skał (przede wszystkim węglanowych):
- skały chemogeniczne (pochodzenia chemicznego) – powstałe w wyniku rozpuszczenia składników skał starszych i ponownego wytrącenia osadu wskutek parowania lub reakcji chemicznych z udziałem (albo bez) organizmów żywych:
- węglanowe – wapienie, dolomit, margiel – skała mieszana;
- skały krzemionkowe – gejzeryt, kwarcyt, krzemień, rogowiec, martwica krzemionkowa, opoka;
- skały żelaziste – żelaziak, ruda darniowa;
- skały gipsowe i skały solne – gips, anhydryt, sól kamienna, sole potasowe;
- skały fosforanowe – fosforyt, guano;
- skały manganowe, siarkowe (siarka rodzima), skały strontowe, skały barytowe, skały fluorytowe;
Przykłady skał osadowych
- Sól kamienna z Kłodawy – przykład ewaporatu
- Sól kamienna z Wieliczki – przykład ewaporatu
- Gips – przykład ewaporatu
- Krzemienie (pasiasty i konkrecyjny) – przykład skały krzemionkowej
- Krzemień – przykład skały krzemionkowej
- Szarogłaz – przykład skały okruchowej
- Piaskowiec glaukonitowy – przykład skały okruchowej
- Mułowiec - przykład skały okruchowej, drobnoziarnistej
- Skała o frakcji pylasto-ilastej
- Sferosyderyt – przykład skały węglanowej,konkrecyjnej
-
-
-
-
- Węgiel kamienny – przykład skały organogenicznej, paliwo kopalne
- piasek
Zobacz też
Zobacz multimedia związane z tematem: Skały osadowe |
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Żywa planeta - Skały osadowe
- Jak powstają skały osadowe? (PDF)
Encyklopedia internetowa:
- Britannica: science/sedimentary-rock
- Universalis: roches-classification-roches-sedimentaires
- SNL: sedimentære_bergarter
- DSDE: sedimentære_bjergarter
Identyfikatory zewnętrzne:
- identyfikator minerału w Mindat: 51426