Systematyka motyli

Skrócony schemat podziału systematycznego na podstawie: Nieukerken i inni, 2011[1]


Zeugloptera



Aglossata



Heterobathmiina


Glossata

Dacnonypha


Coleolepida

Acanthoctesia



Lophocoronina


Myoglossata

Neopseustina


Neolepidoptera

Exoporia


Heteroneura

Nepticulina


Eulepidoptera

Incurvariina



Etimonotrysia



Ditrysia








Niesobka chmielanka z niesobkowatych.
Adela croesella z wąsikowatych.
Epichnopterix kovacsi z koszówkowatych.
Iphierga sp. z koszówkowatych
Tinea pellionella z molowatych.
Przedstawiciel namiotnikowatych
Gracillaria syringella z kibitnikowatych.
Wystrój wężowiaczek z wystrojowatych.
Alucita hexodactyla z rozstrzępiakowatych.
Zwójka zieloneczka z rodziny zwójkowatych.
Trociniarka czerwica z trociniarkowatych.
Sesia bebiciformis z przeziernikowatych.
Zadarlica spiżarnianka z omacnicowatych.
Kopulujące kraśnikowate.
Isoteinon lamprospilus z powszelatkowatych.
Parides sesostris z paziowatych.
Charonias eurytele z bielinkowatych
Morpho rhetenor z rusałkowatych.
Actias luna z pawicowatych.
Abraxas pantaria z miernikowcowatych.
Urania leilus z Uraniidae.
Zawisak tawulec z zawisakowatych.
Rolnica zbożówka (Agrotis segetum) z sówkowatych.

Systematyka motyli – dział systematyki i lepidopterologii zajmujący się podziałem systematycznym owadów z rzędu motyli.

Linneusz w wydanym w 1758 roku Systema Naturae wyróżnił zaledwie trzy działy motyli: Papilio, Sphinx i Phalaena z 7 podgrupami[2]. Jedna z późniejszych koncepcji dzieliła motyle na dwa podrzędy: jarzemkowców (Jugatae), czyli równoskrzydłych (Homoneura) oraz wędzidełkowców (Frenatae), czyli różnoskrzydłych (Heteroneura)[3]. Kolejny podział wprowadził w 1925 i 1939 Borner. Podzielił on motyle, w zależności od morfologii genitaliów samic, na dwa podrzędy: Monotrysia oraz Ditrysia. Do koncepcji, które upadły z powodu braku monofiletyzmu jednej z grup, należą też podziały na: Microlepidoptera i Macrolepidoptera oraz na Heterocera i Rhopalocera[2].

Współcześnie wyróżnia się 4 podrzędy motyli oraz kilka wymarłych rodzin wczesnych motyli nieprzypisanych do żadnego z nich. Poniższy podział przyjęty został do poziomu rangi rodziny za pracą E. J. van Nieukerkena i innych z 2011 roku[1].

incertae sedis

Należą tu 4 rodziny oraz 12 rodzajów i 16 gatunków nie przypisanych do żadnej z nich.

  • Archaeolepidae Whalley, 1985
  • Mesokristenseniidae Huang, Nel & Minet, 2010
  • Eolepidopterigidae Rasnitsyn, 1983
  • Undopterigidae Kozlov, 1988

Zeugloptera

Podrząd: Zeugloptera Chapman, 1917

  • Nadrodzina: Micropterigoidea Herrich-Schäffer, 1855
    • Micropterigidae Herrich-Schäffer, 1855 – skrzydliniakowate

Aglossata

Podrząd: Aglossata Speidel, 1977

  • Nadrodzina: Agathiphagoidea Kristensen, 1967
    • Agathiphagidae Kristensen, 1967

Heterobathmiina

Podrząd: Heterobathmiina Kristensen & Nielsen, 1983

  • Nadrodzina: Heterobathmioidea Kristensen & Nielsen, 1979
    • Heterobathmiidae Kristensen & Nielsen, 1979

Glossata

Podrząd: Glossata Fabricius, 1775

Klad: Coelolepida Nielsen & Kristensen, 1996 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Infrarząd: Acanthoctesia Minet, 2002
    • Nadrodzina: Acanthopteroctetoidea Davis, 1978
      • Acanthopteroctetidae Davis, 1978
  • Infrarząd: Lophocoronina Common, 1990
    • Nadrodzina: Lophocoronoidea Common, 1973
      • Lophocoronidae Common, 1973

Klad: Myoglossata Kristensen & Nielsen, 1981 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Infrarząd: Neopseustina Davis & Nielsen, 1980
    • Nadrodzina: Neopseustoidea Hering, 1925
      • Neopseustidae Hering, 1925

Klad: Neolepidoptera Packard, 1895

Heteroneura

Infrarząd: Heteroneura Tillyard, 1918 – motyle różnoskrzydłe, obejmuje wszystkie następne taksony

Klad: Nepticulina Meyrick, 1928

  • Nadrodzina: Nepticuloidea Stainton, 1854
    • Nepticulidae Stainton, 1854 – pasynkowate
    • Opostegidae Meyrick, 1893

Eulepidoptera bez Ditrysia

Klad: Eulepidoptera Kiriakoff, 1948 – obejmuje wszystkie następne taksony

Klad: Incurvariina Börner, 1939

  • Nadrodzina: Andesianoidea Davis & Gentili, 2003
    • Andesianidae Davis & Gentili, 2003
  • Nadrodzina: Adeloidea Bruand, 1850
    • Heliozelidae Heinemann & Wocke, 1876 – świeciłkowate
    • Adelidae Bruand, 1850 – wąsikowate
    • Incurvariidae Spuler, 1898 – krzywikowate
    • Cecidosidae Bréthes, 1916
    • Prodoxidae Riley, 1881

Klad: Etimonotrysia Minet, 1984

  • Nadrodzina: Palaephatoidea Davis, 1986
    • Palaephatidae Davis, 1986
  • Nadrodzina: Tischerioidea Spuler, 1898
    • Tischeriidae Spuler, 1898 – tyszerkowate

Eulepidoptera: Ditrysia bez Macroheterocera

Klad: Ditrysia Börner, 1925 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Nadrodzina: incertae sedis
    • incertae sedis – 25 rodzajów i 100 gatunków o nieustalonej przynależności w obrębie Ditrysia
    • Millieriidae Heppner, 1982
  • Nadrodzina: Tineoidea Latreille, 1810
  • Nadrodzina: Gracillarioidea Stainton, 1854
  • Nadrodzina: Yponomeutoidea Stephens, 1829
    • Yponomeutidae Stephens, 1829 – namiotnikowate
    • Argyresthiidae Bruand, 1850
    • Plutellidae Guenée, 1845 – tantnisiowate
    • Glyphipterigidae Stainton, 1854
    • Ypsolophidae Guenée, 1845
    • Attevidae Mosher, 1916
    • Praydidae Moriuti, 1977
    • Heliodinidae Heinemann & Wocke, 1876
    • Bedelliidae Meyrick, 1880
    • Lyonetiidae Stainton, 1854 – wystrojowate

Klad: Apoditrysia Minet, 1983 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Nadrodzina: incertae sedis
    • Prodidactidae Epstein & Brown, 2003
    • Douglasiidae Heinemann & Wocke, 1876
  • Nadrodzina: Simaethistoidea Minet, 1991
    • Simaethistidae Minet, 1991
  • Nadrodzina: Gelechioidea Stainton, 1854
    • Autostichidae Le Marchand, 1947
    • Lecithoceridae Le Marchand, 1947
    • Xyloryctidae Meyrick, 1890
    • Blastobasidae Meyrick, 1894
    • Oecophoridae Bruand, 1850 – płożkowate
    • Schistonoeidae Hodges, 1998
    • Lypusidae Herrich-Schäffer, 1857
    • Chimabachidae Heinemann, 1870
    • Peleopodidae Hodges, 1974
    • Elachistidae Bruand, 1850
    • Syringopaidae Hodges, 1998
    • Coelopoetidae Hodges, 1978
    • Stathmopodidae Janse, 1917
    • Epimarptidae Meyrick, 1914
    • Batrachedridae Heinemann & Wocke, 1876
    • Coleophoridae Bruand, 1850 – pochwikowate
    • Momphidae Herrich-Schäffer, 1857 – drążelowate
    • Pterolonchidae Meyrick, 1918
    • Scythrididae Rebel, 1901 – sejwanikowate
    • Cosmopterigidae Heinemann & Wocke, 1876
    • Gelechiidae Stainton, 1854 – skośnikowate
  • Nadrodzina: Alucitoidea Leach, 1815
    • Tineodidae Meyrick, 1885
    • Alucitidae Leach, 1815 – rozstrzępiakowate
  • Nadrodzina: Pterophoroidea Latreille, 1802
  • Nadrodzina: Carposinoidea Walsingham, 1897
    • Copromorphidae Meyrick, 1905
    • Carposinidae Walsingham, 1897
  • Nadrodzina: Schreckensteinioidea Fletcher, 1929
    • Schreckensteiniidae Fletcher, 1929
  • Nadrodzina: Epermenioidea Spuler, 1910
    • Epermeniidae Spuler, 1910
  • Nadrodzina: Urodoidea Kyrki, 1988
  • Nadrodzina: Immoidea Common, 1979
    • Immidae Common, 1979
  • Nadrodzina: Choreutoidea Stainton, 1858
    • Choreutidae Stainton, 1858
  • Nadrodzina: Galacticoidea Minet, 1986
    • Galacticidae Minet, 1986
  • Nadrodzina: Tortricoidea Latreille, 1802
  • Nadrodzina: Cossoidea Leach, 1815
  • Nadrodzina: Zygaenoidea Latreille, 1809
    • Epipyropidae Dyar, 1903
    • Cyclotornidae Meyrick, 1912
    • Heterogynidae Rambur, 1866
    • Lacturidae Heppner, 1995
    • Phaudidae Kirby, 1892
    • Dalceridae Dyar, 1898
    • Limacodidae Duponchel, 1845 – pomrowicowate
    • Megalopygidae Herrich-Schäffer, 1855
    • Aididae Schaus, 1906
    • Somabrachyidae Hampson, 1920
    • Himantopteridae Rogenhofer, 1884
    • Zygaenidae Latreille, 1809 – kraśnikowate

Klad: Obtectomera Minet, 1986 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Nadrodzina: Whalleyanoidea Minet, 1991
    • Whalleyanidae Minet, 1991
  • Nadrodzina: Thyridoidea Herrich-Schäffer, 1846
    • Thyrididae Herrich-Schäffer, 1846 – przeglądkowate, odźwierkowate
  • Nadrodzina: Hyblaeoidea Hampson, 1903
    • Hyblaeidae Hampson, 1903
  • Nadrodzina: Calliduloidea Moore, 1877
    • Callidulidae Moore, 1877
  • Nadrodzina: Papilionoidea Latreille, 1802
  • Nadrodzina: Pyraloidea Latreille, 1809
  • Nadrodzina: Mimallonoidea Burmeister, 1878
    • Mimallonidae Burmeister, 1878

Eulepidoptera: Ditrysia: Macroheterocera

Klad: Macroheterocera Chapman, 1893 – obejmuje wszystkie następne taksony

  • Nadrodzina: Drepanoidea Boisduval, 1828
    • Cimeliidae Chrétien, 1916
    • Doidae Donahue & Brown, 1987
    • Drepanidae Boisduval, 1828 – wycinkowate
  • Nadrodzina: Lasiocampoidea Harris, 1841
  • Nadrodzina: Bombycoidea Latreille, 1802
    • Apatelodidae Neumoegen & Dyar, 1894
    • Eupterotidae Swinhoe, 1892
    • Brahmaeidae Swinhoe, 1892
    • Phiditiidae Minet, 1994
    • Anthelidae Turner, 1904
    • Carthaeidae Common, 1966
    • Endromidae Boisduval, 1828 – nasierszycowate
    • Bombycidae Latreille, 1802
    • Saturniidae Boisduval, 1837 – pawicowate
    • Sphingidae Latreille, 1802 – zawisakowate
  • Nadrodzina: Geometroidea Leach, 1815
  • Nadrodzina: Noctuoidea Latreille, 1809

Przypisy

  1. ↑ a b Erik J. vanE.J. Nieukerken Erik J. vanE.J. i inni, Order Lepidoptera Linnaeus, 1758, „Zootaxa”, 3148, 2011 (Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness), s. 212–221 [dostęp 2014-04-16] .
  2. ↑ a b Malcolm J. Scoble: The Lepidoptera: Form, Function and Diversity. Oxford University Press, 1995, s. 4–5. ISBN 0-19-854952-0.
  3. ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 52.
  4. ↑ Lauri Kaila, Kari Nupponen, Pavel Yu. Gorbunov, Marko Mutanen, Maria Heikkilä. Ustyurtiidae, a new family of Urodoidea with description of a new genus and two species from Kazakhstan, and discussion on possible affinity of Urodoidea to Schreckensteinioidea (Lepidoptera). „Insect Systematics & Evolution”. 51, s. 444–471, 2020. Koninklijke Brill NV. DOI: 10.1163/1876312X-00002209.