Tadeusz Ciastuła

Tadeusz Leopold Ciastuła
Ilustracja
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

27 października 1909
Kazimierz Dolny

Data i miejsce śmierci

7 października 1979
Birchington-on-Sea

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

15 pułk piechoty
dywizjon 302
65 dywizjon RAF

Stanowiska

pilot

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia

Krzyż Walecznych (od 1941) Medal Lotniczy (trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi Oficer Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (wojskowy)
Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Leopold Ciastuła (ur. 27 października 1909 w Kazimierzu Dolnym, zm. 7 października 1979 w Birchington-on-Sea[1]) – kapitan pilot Wojska Polskiego, polski pilot doświadczalny, konstruktor lotniczy.

Życiorys

Syn Józefa i Dominiki z Rybaków. Edukację w szkołach powszechnych odebrał w Lublinie i Szczebrzeszynie. Od 1920 roku uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Jana Zamojskiego w Zamościu i tam w 1928 roku zdał egzamin maturalny. Rozpoczął naukę na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej i tam uzyskał półdyplom. Kontynuował studia ze specjalizacją lotniczą[2].

W trakcie studiów został członkiem Aeroklubu Warszawskiego, we wrześniu 1931 roku przeszedł podstawowe przeszkolenie szybowcowe w szkole w Polichnie. Współorganizował Sekcję Szybowcową Aeroklubu Warszawskiego, jako instruktor szybownictwa szkolił pilotów na lotnisku mokotowskim w Warszawie, a następnie w Szkole Szybowcowej w Polichnie. W 1932 roku został kierownikiem Sekcji Szybowcowej AW, ustanowił też rekord policheńskiego szybowiska utrzymując się na szybowcu Czajka przez 1 godz. i 17 min[3]. Aby kontynuować pracę jako instruktor na tym szybowisku wiosną 1933 roku wziął urlop ze studiów[4]. W czerwcu 1932 roku wziął udział w międzynarodowym mitingu lotniczym w Warszawie, gdzie wykonał pokaz akrobacji szybowcowej[5].

14 kwietnia 1934 roku, po starcie za samochodem, oblatał prototyp szybowca Sroka konstrukcji Antoniego Kocjana. Kolejne loty na tym szybowcu, po starcie na holu za samolotem, wykonał 18 i 28 kwietnia[6]. W maju wystartował w Zlocie Gwieździstym do Łodzi. Na szybowcu Komar, holowanym za samolotem RWD-8 pilotowanym przez Aleksandra Onoszkę, zajął 11. miejsce[7]. W sierpniu wziął udział w Turnieju Lotniczego zorganizowanego przez LOPP, podczas którego wspólnie z Zbigniewem Oleńskim i Włodzimierzem Polnym, zaprezentował tzw. „pociąg powietrzny” – przelot trzech szybowców holowanych przez jeden samolot[8].

Tadeusz Ciastuła (z lewej) przy szybowcu SG-3 podczas VI Lotu Południowo-Zachodniej Polski

We wrześniu 1934 roku został skierowany na kurs podchorążych rezerwy przy 15. pułku piechoty w Dęblinie, następnie 3 stycznia 1935 roku rozpoczął szkolenie w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie[2]. Szkolenie samolotowe ukończył 13 września 1935 roku i uzyskał stopień podchorążego.

We wrześniu 1935 roku wystartował na szybowcu Komar w III Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej[9][10]. Pomimo początkowych sukcesów[11] w nie zajął wysokiego miejsca w klasyfikacji ogólnej. W 1936 roku podjął pracę w Instytucie Technicznym Lotnictwa w Warszawie jako pilot doświadczalny, również w tym roku uzyskał Srebrną Odznakę Szybowcową (340. na świecie)[2]. 1 stycznia 1937 roku został awansowany na stopień podporucznika pilota[12].

W lipcu 1937 roku wystartował, jako członek polskiej ekipy narodowej, w I Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych w Rhön-Wasserkuppe w Niemczech[2][a]. W okresie od 1 maja do 1 sierpnia 1938 roku odbył kurs specjalizacji myśliwskiej w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Dyplom inżyniera mechanika specjalności lotniczej uzyskał 21 czerwca 1939 roku na Politechnice Warszawskiej[2].

Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany i ewakuowany wraz z innymi pracownikami ITL. Do 17 września zajmował się opracowywaniem polskojęzycznych instrukcji samolotów Hawker Hurricane i Fairey Battle, następnie został ewakuowany do Rumunii. Przez Jugosławię i Grecję dotarł do Paryża. Otrzymał przydział do Szkoły Obserwatorów i Strzelców Pokładowych w Bordeaux[14]. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy Royal Air Force P-0378[15]. Jesienią 1940 roku został przydzielony do Szkoły Pilotażu w Hucknall. W listopadzie 1940 roku wszedł w skład polskiej grupy ekspertów utworzonej przez Inspektorat Lotnictwa i Stowarzyszenie Techników Polskich[16].

W czerwcu 1941 roku powołano go do Działu Aerodynamiki Stosowanej w Royal Aircraft Establishment (RAE) w Farnborough, gdzie pracował nad poprawą własności lotnych Spitfire[17]. Następnie w Dziale Osiągów Samolotów pracował nad zaleceniami dla pilotów do walki z niemieckimi samolotami na podstawie ich charakterystyk technicznych, jednocześnie latał w eskadrze doświadczalnej Instytutu. W marcu 1942 roku został skierowany kurs pilota myśliwskiego w 58. Operation Training Unit (OTU) Grangemouth. Po ukończeniu szkolenia od 30 maja latał w dywizjonie 302, w 65. dywizjonie myśliwskim RAF i ponownie w dywizjonie 302. Wykonał 21 lotów bojowych oraz 14 operacyjnych i 28 czerwca 1943 roku powrócił do RAE. 1 września 1942 roku otrzymał awans na stopień kapitana[18][19].

W grudniu 1944 roku został wysłany do Stanów Zjednoczonych w celu zapoznania się z amerykańskimi szybowcami desantowymi i metodami ich użytkowania[19][20].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał na emigracji. Wiosną 1947 roku został zdemobilizowany i wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia z którego odszedł rok później[21]. Jednocześnie zatrudnił się wytwórni Cierva Aircraft Company w Southampton[22], gdzie w 1948 roku zbudowano skonstruowany przez niego śmigłowiec Cierva W-14 Skeeter[23]. W listopadzie 1952 roku przeszedł do oddziału śmigłowcowego firmy. W styczniu 1953 roku został tam głównym inżynierem[21].

Śmigłowiec W-14 Skeeter konstrukcji Ciastuły

W 1957 roku objął stanowisko głównego konstruktora śmigłowców. W wytwórni lotniczej Westland Helicopters kierował pracami przy śmigłowcu Lynx, który oblatano w 1971 roku[24]. Wszedł w skład zespołów konstrukcyjnych modyfikujących śmigłowiec Sikorsky S-58, który produkowano w Wielkiej Brytanii jako Wessex. Kolejnym zmodyfikowanym przy jego udziale śmigłowcem był Sikorsky S-61, który produkowano jako Sea King. Pracował nad dostosowaniem do brytyjskich potrzeb śmigłowca Aérospatiale Puma, a także nad wyposażaniem śmigłowców w uzbrojenie oraz w urządzenia specjalne. Jego działalność zawodowa nie ograniczała się do śmigłowców, w latach 1960-1970 brał udział w pracach konstrukcyjnych i modyfikacyjnych poduszkowców, m.in. SR.N6 Hovercraft[25].

Za zasługi dla brytyjskiego lotnictwa został w 1966 roku odznaczony przez brytyjski Aeroklub królewskich nagrodą im. Richarda Faireya/Louisa Bregueta, w 1971 roku otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Imperium Brytyjskiego[21]. W 1973 roku zakończył karierę zawodową i przeszedł na emeryturę. Zmarł 7 października 1979 roku w Birchington-on-Sea, został pochowany na cmentarzu w Margate[26].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ Nie figuruje w wykazie uczestników podanych przez „Skrzydlatą Polskę”[13]

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Leopold Ciastuła (ID: sw.660842). Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego. [dostęp 2020-10-11]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e Jędrzejewski 2014 ↓, s. 159.
  3. ↑ Expres Zagłębia i 260'1932 ↓, s. 3.
  4. ↑ Skrzydlata Polska i 10'1937 ↓, s. 226.
  5. ↑ Kurjer Warszawski i 169'1932 ↓, s. 2.
  6. ↑ Skrzydlata Polska i 5'1934 ↓, s. 145.
  7. ↑ Skrzydlata Polska i 6'1934 ↓, s. 182.
  8. ↑ Dzień Dobry i 239'1934 ↓, s. 3.
  9. ↑ Krajowe Zawody Szybowcowe w Ustjanowej 22.IX-6.X.1935. Lwów: Artur Goldman, 1933, s. 25. OCLC 833947458.
  10. ↑ Zawody szybowcowe w Ustjanowej. „Skrzydlata Polska”. 11/1935, s. 297, listopad 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  11. ↑ ABC i 272'1935 ↓, s. 2.
  12. ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 213.
  13. ↑ Skrzydlata Polska i 8'1937 ↓, s. 189.
  14. ↑ Płoszajski Cz. 1 1993 ↓, s. 8.
  15. ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 132.
  16. ↑ Płoszajski Cz. 1 1993 ↓, s. 100.
  17. ↑ Płoszajski Cz. 1 1993 ↓, s. 102.
  18. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 160.
  19. ↑ a b Płoszajski Cz. 1 1993 ↓, s. 121.
  20. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 130.
  21. ↑ a b c Matusiak 2021 ↓, s. 324.
  22. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 161.
  23. ↑ Biuletyn IPN i 3'2011 ↓, s. 95.
  24. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 162.
  25. ↑ a b Jędrzejewski 2014 ↓, s. 163.
  26. ↑ Skrzydlata Polska i 48'1979 ↓, s. 2.
  27. ↑ a b Ciastuła Tadeusz Leopold [online], Lista Krzystka - Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii 1940-1947, 1 marca 2014 [dostęp 2022-03-11]  (pol.).
  28. ↑ M.P. z 1939 r. nr 65, poz. 133 „za zasługi w dziedzinie lotnictwa sportowego”.

Bibliografia

  • Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Historia o latającym koniu, drżącym maluszku, wielkiej księżniczce z morskich fal oraz jej bracie o nazwie niewymownej – i o tym jak odmienili życie starego lotnika. W: Wojtek Matusiak: Czasem stary lotnik i morze. Materiały zebrane i przygotowane z okazji konferencji popularnonaukowej poświęconej przeszłości lotnictwa z cyklu „HISTORIA SKRZTDŁAMI MALOWANA” pod patronatem Prezydenta Koszalina. Warszawa: GRETZA – Robert Gretzyngier, 2021. ISBN 978-83-64424-69-4.
  • Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
  • Bez silnika. „Skrzydlata Polska”. 5/1934, maj 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Meeteng lotniczy w Warszawie. „Kurjer Warszawski”. 169/1932, 20 czerwca 1932. Warszawa. OCLC 833874823. 
  • Lot rekordowy na szybowisku w Polichnie. „Expres Zagłębia”. 260/1932, 21 września 1932. Warszawa: Helena Monsiorska. OCLC 839143342. 
  • Zlot gwiaździsty do Łodzi. „Skrzydlata Polska”. 6/1934, czerwiec 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Brawurowe popisy na otwarciu Turnieju Lotniczego. „Dzień Dobry”. 169/1934, 29 sierpnia 1934. Warszawa: „Dom Prasy”. OCLC 864121484. 
  • Zawody szybowcowe w Ustjanowej. „ABC : nowiny codzienne”. 272/1935, 24 września 1935. Warszawa: Spółka Wydawnicza „ABC”. OCLC 1150702490. 
  • Międzynarodowe zawody szybowcowe w Rhön. „Skrzydlata Polska”. 8/1937, czerwiec 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Z kroniki Aeroklubu Warszawskiego. „Skrzydlata Polska”. 10/1937, październik 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Zmarł. „Skrzydlata Polska”. 48/1979, 2 grudnia 1979. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Wojtek Matusiak. Powojenne losy elity polskiego lotnictwa. „Biuletyn IPN”. 3/2011, marzec 2011. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. ISSN 1641-9561. OCLC 51104599.