Ukleja pospolita

Ten artykuł dotyczy ryby. Zobacz też: inne znaczenia nazwy Ukleja.

Ukleja pospolita

Alburnus alburnus^[1]

(Linnaeus, 1758)

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

karpiokształtne

Rodzina

karpiowate

Rodzaj

Alburnus

Gatunek

ukleja pospolita

Synonimy

Abramis alburnus (Linnaeus, 1758)
Alborella maxima Fatio, 1882
Alburnus acutus Bonaparte, 1845
Alburnus alborella lateristriga Canestrini, 1864
Alburnus alburnus alburnus (Linnaeus, 1758)
Alburnus alburnus strumicae Karaman, 1955
Alburnus alburnus thessalicus Stephanidis, 1950
Alburnus avola Bonaparte, 1846
Alburnus breviceps Heckel & Kner, 1858
Alburnus charusini Herzenstein, 1889
Alburnus fabraei Blanchard, 1866
Alburnus fracchia Heckel & Kner, 1858
Alburnus linnei Malm, 1877
Alburnus lucidus Bonaparte, 1844
Alburnus lucidus Heckel, 1843
Alburnus lucidus ilmenensis (Warpachowski, 1886)
Alburnus lucidus lacustris Heckel & Kner, 1858
Alburnus lucidus macropterus Kamensky, 1901
Alburnus mirandella Blanchard, 1866
Alburnus obtusus Bonaparte, 1845
Alburnus scoranzoides Heckel & Kner, 1858
Alburnus striatus Petrov, 1926
Alburnus strigio Bonaparte, 1845
Aspius alburnoides Selys-longchamps, 1842
Cyprinus alburnus Linnaeus, 1758
Leuciscus alburnus (Linnaeus, 1758)
Leuciscus dolabratus Valenciennes, 1844
Leuciscus lucidus ilmenensis Warpachowski, 1886

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[2]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Ukleja pospolita^[3], ukleja^[4] (Alburnus alburnus) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae), czasami nazywanej białorybem^[5]. Jest poławiana gospodarczo i przez wędkarzy.

Występowanie

Europa od Pirenejów i Alp po Ural. Nie występuje w Szkocji, Irlandii, północnej Skandynawii, zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego oraz na Krymie. Wyróżnia się kilka podgatunków uklei, m.in.^[6]:

A. a. alburnus – podgatunek nominatywny
A. a. charusini – ukleja kaukaska^[7], wcześniej uważana za odrębny gatunek
A. a. scoranzoides – ukleja czarnogórska^[7], wykazana z Czarnogóry, uważana za odrębny gatunek^[7], następnie uznana za podgatunek uklei pospolitej, obecnie jego pozycja taksonomiczna jest dyskusyjna^[6]
A. a. strumicae – dorzecza rzek Struma i Mesta w Bułgarii.

Żyje stadnie, w wodach stojących i wolno płynących. W dzień przebywa przy powierzchni wody, nocą schodzi głębiej, lecz można ją spotkać także przy powierzchni. W trakcie żerowania pozostawia na powierzchni wody charakterystyczne koła.

Budowa

Osiąga 10–20 cm długości oraz 10–40 g masy ciała. Ciało wydłużone, spłaszczone bocznie, grzbiet niski, prawie płaski. Łuski delikatne, łatwo odpadające, o intensywnym, srebrzystym ubarwieniu. Otwór gębowy niewielki, oczy są stosunkowo duże. W płetwie odbytowej 18–23 promieni. Grzbiet ma barwę szarawozieloną lub szarawoniebieską, boki są srebrzystobiałe, połyskujące, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa szarawe z żółtawą nasadą, pozostałe płetwy jasnożółte.

Odżywianie

Młode żywią się zooplanktonem, dorosłe opadającymi do wody owadami, wodnymi larwami owadów, a największe osobniki narybkiem innych gatunków.

Rozród

Tarło odbywa w strefie przybrzeżnej jezior lub w rzekach, w odcinkach płytkich, o kamienistym dnie, od maja do czerwca. Samica składa w maju i czerwcu od 3 000 do 10 000 jaj, które są przyklejane do roślinności wodnej lub podłoża. Trze się kilkakrotnie w odstępach 10–14 dni. W okresie tarła samica zaokrągla się, samiec pokrywa się wysypką tarłową. Inkubacja trwa około tygodnia.

Ukleja żyje 3 do 6 lat.

Ochrona

Wymiar ochronny	brak
Okres ochronny	brak

Znaczenie gospodarcze

Jest naturalnym pokarmem wielu gatunków ryb drapieżnych. Bywa stosowana przez wędkarzy jako naturalna przynęta. Poławiana masowo w celach konsumpcyjnych. Srebrzyste łuski uklei stanowiły do niedawna surowiec do pozyskania guaniny, tzw. essence d'Orient (esencja orientalna), używanej do wyrobu masy perłowej oraz sztucznych pereł (dla uzyskania 100 g guaniny przerabiano ok. 4 tysięcy osobników uklei).

Zobacz też

ryby Polski

Przypisy

↑ Alburnus alburnus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Alburnus alburnus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Staff w: Nikolski, 1970.
↑ Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
↑ Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
↑ ^a ^b RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 czerwca 2012 [dostęp 2012-06-10] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997, s. 118, 120. ISBN 83-7129-441-7.

Bibliografia

Jerzy Lewczuk, Ogródek wodny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1994, ISBN 83-09-01596-8.
G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 268–269.
Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.