Ustrój polityczny Iraku

Irak Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Iraku Ustrój polityczny Ustrój polityczny Iraku Konstytucja Konstytucja Iraku Władza ustawodawcza Rada Reprezentantów Salim al-Dżaburi Władza wykonawcza Prezydent Fu’ad Masum Premier Hajdar al-Abadi Rząd Rząd Hajdara al-Abadiego Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Medhat al-Mahmoud Kontrola państwowa Kontrola państwowa Federalny Najwyższy Urząd Kontroli Republiki Iraku Abdulbasit Turki Said Finanse Centralny Bank Iraku Abdel Basset Turki Samorząd terytorialny Podział administracyjny Iraku Samorząd Terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Iracki Ruch Narodowy Państwowa Koalicja Prawa Irackie Narodowe Przymierze Wybory Wybory parlamentarne: 2014 Wybory prezydenckie: 2002 Wybory samorządowe: 2013 Referenda: 2005 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Iraku minister: Hoshyar Zebari Wikiprojekt Polityka

W latach 1979–2003 rządy dyktatorskie w Iraku sprawował Saddam Husajn, obalony przez zjednoczone siły koalicyjne w tzw. II wojnie w Zatoce Perskiej. Wprowadzono demokrację parlamentarną, a Irak został republiką federalną z silną władzą prowincji i autonomiczną jednostką administracyjną – Kurdystanem.

Władzę ustawodawczą zgodnie z konstytucją z 2005 r. sprawuje dwuizbowy parlament, w skład którego wchodzą:

• Rada Reprezentantów (Majlis an-Nuwwab),
• Rada Federacji (Majlis al-Ittihad).

W skład Rady Reprezentantów wchodzi 328 posłów wybieranych na 4 lata w wyborach powszechnych, bezpośrednich i proporcjonalnych. Głosy przydzielane są według skomplikowanego algorytmu, który ma za zadanie zapewnić poszczególnym prowincjom minimalne ilości reprezentantów nawet w wypadku bardzo niskiej frekwencji w danych prowincjach. Rada Federacji (z niewielkimi uprawnieniami) składa się z reprezentantów delegowanych przez poszczególne prowincje (określona liczba reprezentantów z każdej prowincji).

W skład władzy wykonawczej wchodzą Prezydent Iraku, który wybierany jest przez Radę Reprezentantów większością ponad 2/3 głosów, oraz przedstawiony przez niego Radzie i zatwierdzony przez nią większością ponad 50% głosów Premier Iraku. Prezydent ma 2 zastępców, a cała prezydencka trójka musi składać się z Kurda, Araba sunnity i Araba szyity. Obecnie prezydentem jest Kurd Abdul Latif Raszid, a premierem szyita Muhammad Szija as-Sudani. Przed nim tę funkcję sprawował Mustafa al-Kazimi.

Władzę sądowniczą sprawują niezawisłe sądy z Federalnym Sądem Najwyższym i stojącą nad nim Wyższą Radą Sądowniczą. W terenie rząd reprezentuje 18 gubernatorów prowincjonalnych. Prowincje posiadają własne rady i władzę wykonawczą, ale już nie władzę sądowniczą.

Autonomiczny Region Kurdystanu składa się z 3 północnych prowincji z własnym parlamentem (111 przedstawicieli w tym 11 miejsc dla mniejszości niekurdyjskich). Region posiada własnego prezydenta i premiera wybieranego przez parlament. Prowincje regionu podlegają zarówno rządowi centralnemu (bezpośrednio), jak i rządowi regionu.