Ustrzyki Dolne

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Ustrzyki Dolne (ujednoznacznienie).
Ustrzyki Dolne
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Rynek z fontanną
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

bieszczadzki

Gmina

Ustrzyki Dolne

Prawa miejskie

1727

Burmistrz

Konrad Krupa p.o.[1]

Powierzchnia

16,79 km²

Wysokość

480 m n.p.m.

Populacja (2021-12-31)
• liczba ludności
• gęstość


8759[2]
550 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 13

Kod pocztowy

38-700 do 38-714

Tablice rejestracyjne

RBI

Położenie na mapie gminy Ustrzyki Dolne
Mapa konturowa gminy Ustrzyki Dolne, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ustrzyki Dolne”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Ustrzyki Dolne”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Ustrzyki Dolne”
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego
Mapa konturowa powiatu bieszczadzkiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Ustrzyki Dolne”
Ziemia49°25′47″N 22°35′12″E/49,429722 22,586667
TERC (TERYT)

1801084

SIMC

0953817

Urząd miejski
ul. Kopernika 1
38-700 Ustrzyki Dolne
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ustrzyki Dolne (ukr. Устрики Долішні, ros. Устрики Дольные) – miasto w województwie podkarpackim, siedziba powiatu bieszczadzkiego, położone nad rzeką Strwiąż. Jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Ustrzyki Dolne.

Wieś prawa wołoskiego Vstryki, własność starostwa przemyskiego[3] położona była na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[4]. Ustrzyki Dolne uzyskały lokację miejską po 1727 roku. W latach 1944–1951 miasto należało do ZSRR (wróciło do Polski w ramach umowy o zmianie granic podpisanej między RP a ZSRR 15 lutego 1951 r.). W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego.

Leży na wysokości ok. 480 m n.p.m., na trasie małej i dużej pętli bieszczadzkiej.

Według danych z 31 grudnia 2014 r. miasto miało 9383 mieszkańców[5].

Historia

Wikipedia:Weryfikowalność
Ta sekcja od 2009-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W 1497 r.[potrzebny przypis] król Jan Olbracht oddał okolice Ustrzyk Dolnych w dzierżawę Iwonii Janczonowiczowi herbu Przestrzał rodem z Siedmiogrodu, za zasługi położone w czasie wojny bukowińskiej. W 1509 r. Iwonia Unihowski herbu Przestrzał, protoplasta rodu Ustrzyckich, lokował wieś Ustrzyki, wtedy nazwaną Ustryk. Wioska leżała u zbiegu dwóch bezimiennych strumieni, a mieszkańcy nazywali ją po staropolsku Us, czyli ujście, Rzyk, czyli rzeki – stąd nazwa wsi Ustrzyki, albo ujście rzeki. Od nazwy wsi ród Unihowskiego przyjął później miano Ustrzyckich. Emerykowi Ustrzyckiemu ok. 1505 r. nadano wójtostwo i ziemie Ustrzyk Dolnych, obejmujące miejscowości Jasień, Równia, Zamłynie, Strwiążek i część Ustjanowej. W 1541, w wyniku rozstrzygnięcia sądu podkomorskiego, Ustrzyki Dolne zostały przyłączone do ziemi przemyskiej[6]. W 1667 r. Maciej Stanisław Ustrzycki – sędzia sanocki, poseł na Sejm w roku 1670, komisarz (wyznaczony do monety srebrnej, ułożenia w swoich dobrach w roku 1676) – wystawił kościół farny w Jasieniu, co aprobowała Konstytucja w 1667 r.

  • Panorama miasta
    Panorama miasta
  • Rzeka Strwiąż w parku miejskim
    Rzeka Strwiąż w parku miejskim
  • Urząd Miejski
    Urząd Miejski

W 1667 r. Sejm za zasługi i fundację kościoła w Jasieniu zezwolił Maciejowi Stanisławowi Ustrzyckiemu z Unichowa herbu Przestrzał na zamianę Ustrzyk Dolnych za Ustrzyki Górne. W 1670 r. zatwierdził przywilej król Jan Kazimierz i powstała tu gmina królewska i parafia. Ród Ustrzyckich staje się dziedzicem tych ziem. Majątek w rękach Ustrzyckich pozostał do połowy XVIII w., później przeszedł na własność Ossolińskich, a następnie Mniszchów, w XIX w. – Piaseckich i Laskowskich, w XX w. – Nanowskich. Stanisław Ossoliński (drugi syn Mikołaja, starosta piotrkowski, w 1680 r. podstoli lubelski, rotmistrz chorągwi koronnej, dziedzic Hussakowa) ożenił się z Anną Ustrzycką (Birecką; żoną kasztelana przemyskiego Mikołaja Ustrzyckiego zm. w 1693 r.), właścicielką Ustrzyk, która z kolei po jego śmierci, zaślubiła Siemianowskiego. W 1723 r. w wyniku działań kasztelana sanockiego – Klemensa Ustrzyckiego herbu Przestrzał, Ustrzyki Dolne uzyskały prawa miejskie.

W 1672 r., podczas ostatniego najazdu czambułów tatarskich Nuradyna-Soltana na Bieszczady, ordyńcy ograbili i spalili miejscowość, a mieszkańców uprowadzili na wschód do niewoli. W 1727 r., na mocy postanowienia króla Polski Augusta II Mocnego, Ustrzyki otrzymały prawa miejskie. W sierpniu 1769 r. w okolicach Ustrzyk Dolnych toczyły się walki konfederatów barskich przeciwko wojskom rosyjskim Drewicza. 8 sierpnia 1769 r. pod Hoszowem w bitwie z Rosjanami zostaje ranny Franciszek Pułaski komornik bielski, rotmistrz przemyski konfederacji barskiej (stryjeczny kuzyn Kazimierza Pułaskiego), którego przewieziono na zamek leski, a po śmierci 18 sierpnia 1769 r., pochowano go w kaplicy św. Antoniego, kościoła pw. Nawiedzenia NMP w Lesku, gdzie znajduje się jego epitafium.

W 1846 r. mieszkańcy Ustrzyk i okolic aktywnie uczestniczyli w powstaniu krakowskim przeciw zaborcy. 21 lutego 1846 r. powstańcy z południowej części obwodu sanockiego szli na północ w celu opanowania Sanoka trzema szlakami: z Cisnej przez Baligród, z Lutowisk oraz z Ustrzyk Dolnych i z Ustjanowej.

W połowie XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej Ustrzyki Dolne był Wincenty Laskowski[7]. W 1872 r. poprowadzono tędy strategiczną linię kolejową z Węgier do twierdzy Przemyśl zwaną Pierwszą Węgiersko-Galicyjską Koleją Żelazną. W okolicy został zapoczątkowany rozwój przemysłu naftowego.

W 1910 roku powstała w Ustrzykach Kasa Spółdzielcza[8].

  • Południowa pierzeja Rynku
    Południowa pierzeja Rynku
  • Dworzec kolejowy
    Dworzec kolejowy
  • Zabytkowy kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
    Zabytkowy kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

W czasie I wojny światowej, na przełomie 1914/1915, front dwukrotnie przeszedł przez te tereny niszcząc miasto. Toczyły się tu walki między wojskami rosyjskimi i austriackimi. 4 września 1914 r. zatrzymał się tu owacyjnie witany polski Legion Wschodni złożony z 5 tys. legionistów, dowodzonych przez gen. Młota Fijałkowskiego, po czym pomaszerował do Sanoka, a następnie udał się pociągiem do Jasła. 21 września 1914 r. Rosjanie dotarli po walkach do Ustrzyk Dolnych. Z tych terenów wielu Polaków popierających Austrię trafiło do więzień lub na Syberię. 25 stycznia 1915 r. rozbita w bitwie pod Lutowiskami kawaleria rosyjska uciekła w popłochu przez Ustrzyki.

Na początku listopada 1918 r., w obliczu zbliżającego się zakończenia I wojny światowej i upadku Austro-Węgier, Ustrzyki Dolne zostały zajęte przez zbrojne formacje ukraińskie, dotychczas walczące w służbie austriackiej. Zaczęła się wojna polsko-ukraińska. Z uwagi na to, że miasto leżało na trasie strategicznej linii kolejowej z Krosna przez Sambor do Lwowa, polskie dowództwo szybko podjęło decyzję o jego odbiciu. 20 listopada 1918 r. na dworcu w Ustrzykach Dolnych została stoczona zwycięska potyczka pociągu opancerzonego „Kozak” pod dowództwem, wówczas porucznika, Stanisława Maczka z oddziałem Ukraińskiej Armii Halickiej. 6 grudnia 1918 r. Ukraińcy zaatakowali Ustrzyki Dolne, by odciąć od Polski załogę Lwowa. Na odsiecz miastu pośpieszył przybyły z Krakowa szwadron kawalerii (60 szabel), który uderzył na Równię i u zbiegu drogi w Hoszowczyku rozbił kolumnę ukraińską, biorąc 38 jeńców. 12 grudnia 1918 r. przez Ustrzyki przeszły polskie oddziały pod dowództwem płk. Henryka Minkiewicza (2 tys. piechoty, 10 dział i pociąg pancerny „Kozak”), rozwijając natarcie, odnosząc zwycięstwo nad Ukraińcami i śpiesząc na odsiecz Lwowa.

W czasie II wojny światowej walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza, wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego. 9 września 1939 r. pod Uhercami została obsadzona przez żołnierzy batalionu Obrony Narodowej Sanok (pod dowódcą batalionu kpt. Tadeuszem Kuniewskim), zajmująca pozycję opóźniającą marsz Niemców na wschód. 10 września o godz. 11.00 batalion został zaatakowany przez niemiecką kolumnę zmotoryzowaną i po stoczeniu krótkiej walki, wycofał się. Pamiątką po tych walkach pozostały; znajdujące się na cmentarzu w Uhercach; cztery groby i krzyż z napisem: Tu leżą żołnierze walki wrześniowej 1939 roku; porucznik i ośmiu żołnierzy. 10–11 września 1939 r. wycofująca się 3 Brygada Górska, prowadziła walki pod Ustrzykami. 12 września 1939 r., gdy Niemcy wkroczyli do Ustrzyk, rozpoczęli aresztowania i wywózki do więzień. 28 września 1939 r., jeszcze w czasie kampanii wrześniowej, z miasta wycofały się oddziały niemieckie.

  • Dom kultury
    Dom kultury
  • Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1945–1947
    Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego poległych w latach 1945–1947
  • Hala sportowa
    Hala sportowa

29 września 1939 r. miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną. 22 października 1939 r. odbyły się tzw. wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR. 1 listopada 1939 r. na podstawie paktu Ribbentrop-Mołotow i na „prośbę” Zgromadzenia Narodowego Ukraińskiej SRR Rada Najwyższa ZSRR wydała ustawę o „włączeniu tych ziem” do Ukraińskiej SRS. Miasto oraz okolice weszły wówczas w skład obwodu drohobyckiego, a siedzibą rejonu zostały Ustrzyki Dolne. Jako język urzędowy wprowadzono ukraiński. Sowiecka okupacja pełna represji i wywózek na Syberię trwała w Ustrzykach do 27 czerwca 1941.

Ustrzyki Dolne zostały zajęte przez oddziały słowackie (Rýchla Skupina) 29 czerwca 1941 r.[9][10] Po 29 czerwca 1941 r. całe góry znalazły się pod okupacją niemiecką. W czasie wojny działały tu oddziały partyzantki AK OP-23 „KN-23” Placówka VIII Czarna z 3 plutonami. Dowodził nią Bolesław Rudziński. Działały też Bataliony Chłopskie oraz oddziały samoobrony. Niemcy w bramach ustrzyckich kamienic przeprowadzali rozstrzeliwanie ludności żydowskiej i romskiej. Podczas okupacji Ustrzyki Dolne zostały pozbawione statusu miasta[11].

18 września 1944 roku miasto zostało zdobyte przez oddziały 1 Armii Gwardii 4 Frontu Ukraińskiego[12].

Po II wojnie światowej miasto znalazło się w ZSRR. W czerwcu 1946 roku zebrano Polaków z Ustrzyk Dolnych i przyległych miejscowości, a następnie wywieziono ich pociągiem towarowym do Polski.

W składzie Ukraińskiej SRR Ustrzyki pozostawały jeszcze od lipca 1944 do 15 lutego 1951 r. W tym czasie zbudowano pomnik Józefa Stalina[13]. Po 1951 był to jeden z trzech pomników Stalina poza ZSRR w Europie (pozostałe znajdowały się w Pradze i Budapeszcie). W ramach korekty granic Ustrzyki Dolne i okolice zostały zwrócone Polsce w zamian za obfitujący w złoża węgla rejon Sokala. W 1951 powróciło do Polski na podstawie umowy o zmianie granic[14]. Niektóre źródła oparte na danych wtórnych, w tym Encyklopedia PWN, podają że w okresie radzieckim Ustrzyki Dolne miały zostać pozbawione statusu miasta i otrzymać go ponownie wraz z powrotem do Polski[15]. Jednak oryginalne dane radzieckie wykazują, że Ustrzyki Dolne nigdy statusu miasta nie utraciły; tak jest np. w spisie jednostek administracyjnych z 1 września 1946 roku, wydanym przez Dział Informacji i Statystyki przy Sekretariacie Prezydium Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR[16], a także w ostatnim spisie jednostek rejonu ustrzyckiego, wykazanym w Dekrecie Prezydium Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR z 10 grudnia 1951 w sprawie likwidacji rejonu ustrzyckiego (...)[17]. W obu wykazach Ustrzyki Dolne figurują jako miasto. Do błędu – poza zaniechaniem sprawdzenia źródeł radzieckich – przyczyniła się zapewne forma zapisu w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 12 grudnia 1951 w sprawie utworzenia miasta Ustrzyki Dolne (...)[18], a gdzie wybór wyrazu utworzenie odnosił się po prostu do powstania nowego miasta w granicach Polski (bezwzględnie od uprzedniego statusu) o zmienionych granicach (w skład Ustrzyk Dolnych wszedł wtedy także Strwiążyczek)[18].

W 1951 roku po włączeniu Ustrzyk do Polski ponownie utworzono Kasę Spółdzielczą. W okresie przynalezności Ustrzyk do USRR Kasa nie działała, a jej budynek został upaństwowiony. Obecnie nosi nazwę Bieszczadzki Bank Spółdzielczy w Ustrzykach Dolnych[8].

W 1954 roku w rynku odsłonięto pomnik ku czci żołnierzy radzieckich, którzy wyzwalali miasto spod okupacji hitlerowskiej[12].

Jesienią 1956 roku rozebrano pomnik Józefa Stalina.

W latach 1962–1964 na rzece Strwiąż wybudowano w czynie społecznym duże kąpielisko z trampoliną do skoków i słupkami startowymi. Obok powstały: natryski, pole namiotowe, boisko do siatkówki, sklep spożywczy i lodziarnia (obecnie kompleks nie funkcjonuje). W latach sześćdziesiątych zbudowano także stadion przy ul. Kolejowej oraz skocznię narciarską na stoku góry Gromadzyń. W późniejszym czasie powstały trasy narciarstwa biegowego na Żukowie, na których w 1987 rozegrano pierwszy Bieszczadzki Bieg Lotników. W 1976 w Jasieniu otwarto tor saneczkowy, wkrótce potem powstał kolejny, znajdujący się w parku Pod Dębami.

W kwietniu 1973 rozpoczęto w Ustrzykach budowę Zakładów Przemysłu Drzewnego Ustianowa. W szczytowym okresie produkcji w latach 80. zatrudniały 1200 osób. W lutym 1991 postawiono je w stan likwidacji i ostatecznie zamknięto. W ciągu 18 lat w zakładzie pracowało 3495 osób, 8 dyrektorów i kilkudziesięciu zastępców[19].

  • Muzeum Młynarstwa i Wsi
    Muzeum Młynarstwa i Wsi
  • Szkoła muzyczna
    Szkoła muzyczna
  • Zabytkowa rafineria Fanto
    Zabytkowa rafineria Fanto

Porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie

W Ustrzykach Dolnych rozpoczął się na początku 1981 r. strajk rolników trwający przez 50 dni, który zakończył się podpisaniem porozumień rzeszowsko-ustrzyckich

W nocy z 18 na 19 lutego 1981 r. w Rzeszowie i 20 lutego 1981 r. w Ustrzykach Dolnych po 50 dniach ogólnopolskiego strajku robotniczo-chłopskiego, pomimo usilnych prób jego rozbicia i oddziaływania na jego przebieg przez Służbę Bezpieczeństwa PRL w ramach akcji KRET, i przeniesienia się strajkujących do Rzeszowa, podpisano porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie.

Po podpisaniu porozumień Przewodniczący Komitetu Strajkowego Jan Kułaj powiedział: „Chłopi, Polska nasza!”

Sygnowali je przedstawiciele Komisji Rządowej, Komitetu Strajkowego, który działał w imieniu Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych oraz przedstawiciele MZK NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie i Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Strajk wspierali członkowie NSZZ „Solidarność”, mieszkańcy różnych miast oraz rolnicy z całego kraju oraz kapłani i Rada Główna Episkopatu Polski.

Jeden z głównych rolniczych postulatów dotyczył rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Nastąpiła ona dopiero w 12 maja 1981 roku. Jednak rzeszowsko-ustrzyckie strajki zdecydowanie to przyspieszyły, a ponadto zmusiły władzę, m.in. do zagwarantowania nienaruszalności chłopskiej własności i wolności w obrocie ziemią, zrównania praw rolników indywidualnych z prawami gospodarstw państwowych, zrównania praw socjalnych mieszkańców wsi i miast, korzystnych zmian w oświacie na wsi oraz uznania praw religijnych, wydawania zezwoleń na budowę kościołów i zapewnienia opieki duszpasterskiej w wojsku.

Porozumienia rzeszowsko-ustrzyckie zwane Konstytucją Polskiej Wsi podpisali m.in.: w imieniu strony rządowej – wiceminister rolnictwa Andrzej Kacała, w imieniu strony społecznej: Józef Ślisz, Jan Kułaj, Władysław Żabiński (przedstawiciele rolników), Antoni Kopaczewski (przewodniczący Regionu NSZZ „Solidarność” w Rzeszowie) oraz Lech Wałęsa i Bogdan Lis (za Krajową Komisję Porozumiewawczą NSZZ „Solidarność”).

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Ustrzyk Dolnych w 2014 roku[2].


Zabytki

Lista historycznych synagog, które znajdowały się na terenie Ustrzyk Dolnych
  • synagoga w Ustrzykach Dolnych
  • synagoga Stara w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
  • synagoga Nowa w Ustrzykach Dolnych (bejt ha-midrasz)
  • synagoga Sadigorer w Ustrzykach Dolnych
  • synagoga chasydów z Bełza w Ustrzykach Dolnych
  • synagoga Jad Charucim w Ustrzykach Dolnych.

Kultura, turystyka, sport, rekreacja

Muzea

  • Muzeum Przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego wybudowane na początku lat 70. XX wieku.
  • Muzeum Młynarstwa i Wsi oraz Izba Regionalna wchodząca w skład Bieszczadzkiego Centrum Turystyki i Promocji. W Izbie zorganizowano kilkanaście ekspozycji historycznych dotyczących miasta i okolicy

Szlaki turystyczne: spacerowe, pieszy, drogowy

  • szlak turystyczny niebieski – ze stacji PKP, przez szczyty Kiń i Orlik do Jasienia,
  • szlak turystyczny czerwony – z Rynku, przez szczyt Małego Króla, źródła Strwiąża, Kamienną Lawortę do Rynku,
  • szlak turystyczny żółty – ze stacji PKP, przez szczyt Gromadzyń, sanktuarium w Jasieniu do stacji PKP,
  • szlak turystyczny zielony – ze szczytu Małego Króla na szczyt Kamiennej Laworty,
  • szlak turystyczny czarny – z Rynku na cmentarz żydowski.
  • Korona Ustrzyckich Gór: Kamienna Laworta, Mały Król, Holica, Gromadzyń, Orlik.
  • szlak turystyczny niebieskiniebieski szlak turystyczny Rzeszów – Grybów – pieszy
  • Szlak architektury drewnianej – trasa III i trasa III A – drogowy
 Zobacz też: Ustrzyki Dolne (stacja kolejowa).

Narciarstwo

Ustrzyki Dolne mają najbardziej[20] rozbudowaną infrastrukturę narciarską w woj. podkarpackim, dlatego nazywane są często zimową stolicą[21] tego województwa. W promieniu kilku kilometrów od centrum miasta znajdują się:

  • Stacja Narciarska Gromadzyń. Pierwszy wyciąg linowy (tzw. wyrwirączka) powstał tu w 1962 roku, około 1963–1964 zbudowano pierwszy wyciąg orczykowy. W 1963 powstała niewielka (30 m) skocznia narciarska, a w latach 70. XX w kolejna o K-80, która po zmontowaniu przy użyciu śmigłowca nie została jednak wykorzystana, w związku z czym po kilku latach ją rozebrano. Ponadto w latach 70. wytyczono na Gromadzyniu narciarskie trasy biegowe i biathlonowe, a na szczycie góry powstała strzelnica na 20 stanowisk. Zlikwidowana później ze względów bezpieczeństwa[19].
  • Stacja Narciarska Laworta – decyzja o jej budowie została podjęta w 1978, a trasę zjazdową otwarto w 1980 roku
  • wyciąg orczykowy na Małym Królu: o długości 200 m
  • trasy biegowe na górze Żuków, posiadające homologację FIS o łącznej długości ok. 10 km

Klub i basen

W miejscowości od roku 1951 istnieje klub sportowy piłki nożnej, MKS Bieszczady Ustrzyki Dolne. W sezonie 2021/2022 klub gra w IV lidze (grupa podkarpacka)[22].

Przy ulicy Gombrowicza znajduje się kompleks basenowo-rekreacyjny z krytą pływalnią, basenem zewnętrznym, sauną, siłownią, kortami tenisowymi, boiskami do siatkówki.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miejscowości działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

  • Pomnik generała Stanisława Maczka
    Pomnik generała Stanisława Maczka
  • Rynek, tablica na pomniku poświęconym żołnierzom polskim poległym w latach 1914–1945
    Rynek, tablica na pomniku poświęconym żołnierzom polskim poległym w latach 1914–1945
  • Rynek, pomnik ofiar II wojny światowej
    Rynek, pomnik ofiar II wojny światowej
  • Pomnik ku czci ofiar ukraińskich nacjonalistów w powiecie bieszczadzkim i sokalskim ustanowiony z inicjatywy Franciszka Flaka
    Pomnik ku czci ofiar ukraińskich nacjonalistów w powiecie bieszczadzkim i sokalskim ustanowiony z inicjatywy Franciszka Flaka
  • Tablica na pomniku ofiar UPA w powiecie sokalskim i bieszczadzkim w Ustrzykach Dolnych wyszczególniająca zaatakowane miejscowości
    Tablica na pomniku ofiar UPA w powiecie sokalskim i bieszczadzkim w Ustrzykach Dolnych wyszczególniająca zaatakowane miejscowości

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Osoby związane z miastem

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Ustrzykami Dolnymi.

Honorowi obywatele

Zobacz też

Przypisy

  1. Nowi komisarze w Ustrzykach Dolnych i Świlczy. 2024-01-17. [dostęp 2024-01-17].
  2. a b Ustrzyki Dolne w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 2.
  4. Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1], Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. „Ziemie Ruskie” Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego […], k. 23.
  5. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (strona 87).
  6. Kazimierz Przyboś: Granice ziemi przemyskiej w czasach nowożytnych (XVI–XVIII w.). „Rocznik przemyski”, t. XXIX. Wydawnictwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Przemyśl 1994, s. 197. ISSN 0137-41-68
  7. Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 231.
  8. a b Historia Bieszczadzkiego Banku Spółdzielczego [online], Bieszczadzki Bank Spółdzielczy w Ustrzykach Dolnych [dostęp 2023-01-03] .
  9. Czołgi ustawiły się na rynku i z nich powychodzili żołnierze. Nie było już czasu organizować powitania. Przybiegło jednak kilka ukraińskich dziewcząt i jedna z nich zaczęła witać żołnierzy. Żołnierz jednak nie pozwolił jej jednak dokończyć przemówienia i szorstkim głosem odezwał się: Mówcie po polsku, bo my po ukraińsku nie rozumiemy!. Speszone Ukrainki powitały ich po polsku. Okazało się, że nie byli to Niemcy, lecz Słowacy. Na podstawie W. Dziduszko: Z obcymi i u swoich, cz.II Bieszczad 9. Ustrzyki Dolne 2002, s. 177–178.
  10. „В ночь на 27 июня по приказу отряд отошел от границы, так как противник на участке 92-го пограничного отряда глубоко вклинился на нашу территорию. Впоследствии, прикрывая отход 72-й стрелковой дивизии, отряд вел тяжелые бои. 2-я пограничная комендатура при поддержке полковой артиллерии в районе местечка Устрики-Дальние отбила атаку 15 танков противника и обеспечила отход дивизии на следующий оборонительный рубеж…”, [w:] Г.А.Куманева и А.С.Чайковского „Чекисты стояли насмерть”, Киев, Издательство политической литературы Украины, 1989 (с. 11–32) [1].
  11. Gemeindeverzeichnis Kreishauptmannschaft Sanok [Stand: 1. 1. 1945.
  12. a b Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 392.
  13. Niezwykła historia pomnika Stalina w Ustrzykach.
  14. Dz.U. z 1952 r. nr 11, poz. 63.
  15. Ustrzyki Dolne, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-02-12] .
  16. Українська РСР: Адміністративно-територіальний поділ: на 1 вересня 1946 року. Вид. перше / Відп. ред. М. Ф. Попівський. Інформайно-статистичний відділ при Секретаріаті Президії Верховної ради Української РСР. – К.: Українське вид-во політичної літератури, 1947. – 1064 с.
  17. УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР ПРО ЛІКВІДАЦІЮ НИЖНЬО-УСТРІЦЬКОГО РАЙОНУ І ДЕЯКИХ СІЛЬСЬКИХ РАД СТРІЛКІВСЬКОГО ТА ХИРІВСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ
  18. a b Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448.
  19. a b Krzysztof Potaczała: Bieszczady w PRL-u. Część 2. Olszanica: Wydawnictwo BOSZ, 2013. ISBN 978-83-7576-187-0.
  20. Ustrzyki Dolne – Polska – Onet.pl Narty.
  21. Podkarpacki Regionalny Portal Turystyczny – Ustrzyki Dolne i okolice.
  22. Strona 90minut.pl.
  23. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17] .
  24. Uchwała Nr XIII/99/03 Rady Miejskiej w Ustrzykach Dolnych z dnia 28 listopada 2003 r. w sprawie nawiązania współpracy gminy Ustrzyki Dolne z miastem Stary Sambor na Ukrainie., 28 listopada 2003 .
  25. Urząd Miejski w Ustrzykach Dolnych [online], bip.ustrzyki-dolne.pl [dostęp 2016-06-28] .
  26. Urząd Miejski w Ustrzykach Dolnych [online], bip.ustrzyki-dolne.pl [dostęp 2016-06-28] .
  27. Urząd Miejski w Ustrzykach Dolnych [online], www.bip.ustrzyki-dolne.pl [dostęp 2016-06-28] .
  28. Urząd Miejski w Ustrzykach Dolnych [online], www.bip.ustrzyki-dolne.pl [dostęp 2016-06-28] .
  29. Urząd Miejski w Ustrzykach Dolnych [online], www.bip.ustrzyki-dolne.pl [dostęp 2016-06-28] .

Linki zewnętrzne

  • Ustrzyki Dolne (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 847 .
  • Ustrzyki Dolne, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 675 .
  • Ustrzyki Dolne – galeria zdjęć
  • Ustrzyki Dolne – opis i fotogaleria
  • p
  • d
  • e
Gmina Ustrzyki Dolne
  • Siedziba gminy: Ustrzyki Dolne
Miasto
  • Ustrzyki Dolne
Części miasta
Wsie
Części wsi
  • Borsukowce
  • Braniów
  • Chwaniów
  • Dolny Koniec
  • Górny Koniec (Krościenko)
  • Górny Koniec (Leszczowate)
  • Górny Koniec (Stańkowa)
  • Kopalnia
  • Łodyna-Ług
  • Pod Jaworem
  • Ropienka Dolna
  • Ropienka Górna
  • Rzeki
  • Wolica
  • Za Działem
  • Zabłocie
Osady
Osady leśne
Nieistniejące
wsie i ich części
  • p
  • d
  • e
Miasta
  • Ustrzyki Dolne
Gminy miejsko-wiejskie
  • Ustrzyki Dolne
Gminy wiejskie
  • Czarna
  • Lutowiska

  • p
  • d
  • e
Powiat leski (1920–1972) (► II RP)
  • Siedziba powiatu – Lesko (do 1931 Lisko)
Przynależność wojewódzka
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 )
  • Lesko
  • Ustrzyki Dolne (od 1934)
Miasteczka (1920–34)
Gminy miejskie (1920–72)
  • Lesko (→)
  • Ustrzyki Dolne (do 1944* )
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54)
  • Baligród (do 1954)
  • Cisna (do 1954)
  • Czarna (do 1939 )
  • Hoczew (do 1954)
  • Lesko (do 1954)
  • Lutowiska (do 1939 )
  • Łobozew (do 1939 )
  • Łukowe (do 1954)
  • Olszanica (do 1954)
  • Polana (do 1939 )
  • Ropienka (do 1951 )
  • Stuposiany (do 1951)
  • Ustrzyki Dolne (do 1939 )
  • Tarnawa Niżna ( 1944–51)
  • Wola Michowa (do 1954)
  • Wołkowyja (do 1954)
  • Zatwarnica (do 1951)
Gromady
(1954–72)
  • Baligród (1954–72 →)
  • Cisna (1954–72 →)
  • Czaszyn (1954–59)
  • Hoczew (1954–72 →)
  • Lesko (1954–72 →)
  • Łukawica (1954–72 →)
  • Łukowa (1954–72 →)
  • Myczków (1954–72 →)
  • Olszanica (1954–72 →)
  • Orelec (1954–59)
  • Poraż (1954–61 )
  • Tarnawa Górna (1954–72 →)
  • Uherce Mineralne (1954–72 →)
  • Wołkowyja (1954–72 →)
  • Zahoczewie (1954–59)
Legenda
  • * w 1944 nie uznane za miasto, od 1944 w ZSRR, od 1951 znów w Polsce jako miasto (powiat ustrzycki)
  • p
  • d
  • e
Powiat ustrzycki (1952–1972)
  • Siedziba powiatu – Ustrzyki Dolne
Przynależność wojewódzka
  • województwo rzeszowskie
Miasta (1952–72)
  • Ustrzyki Dolne ( →)
Gminy wiejskie zbiorowe (1952–54)
Gromady
(1954–72)
  • Brzegi Dolne (1954–59)
  • Czarna (1954–72 →)
  • Jasień (1954–72 →)
  • Krościenko (1954–72 →)
  • Łobozew (1954–72 →)
  • Polana (1954–68)
  • Ropienka (1954–72 →)
  • Szewczenko / Lutowiska (1954–72 →)
  • Ustianowa (1954–72 →)
  • Wańkowa (1954–72 →)
  • Wojtkowa (1954–72 →)
  • p
  • d
  • e
Powiat bieszczadzki (1972–1975)
  • Siedziba powiatu – Lesko
Przynależność wojewódzka
  • województwo rzeszowskie
Miasta (1972-75)
Gromady (1972)
  • Baligród ( 1972)
  • Bukowsko ( 1972)
  • Cisna ( 1972)
  • Czarna ( 1972)
  • Hoczew ( 1972)
  • Jasień ( 1972)
  • Jurowce ( 1972)
  • Komańcza ( 1972)
  • Krościenko ( 1972)
  • Lesko ( 1972)
  • Lutowiska ( 1972)
  • Łobozew ( 1972)
  • Łukawica ( 1972)
  • Łukowa ( 1972)
  • Markowce ( 1972)
  • Mrzygłód ( 1972)
  • Myczków ( 1972)
  • Niebieszczany ( 1972)
  • Nowotaniec ( 1972)
  • Olchowce ( 1972)
  • Olszanica ( 1972)
  • Ropienka ( 1972)
  • Szczawne ( 1972)
  • Tarnawa Górna ( 1972)
  • Tyrawa Wołoska ( 1972)
  • Uherce Mineralne ( 1972)
  • Ustianowa ( 1972)
  • Wańkowa ( 1972)
  • Wojtkowa ( 1972)
  • Wołkowyja ( 1972)
Gminy wiejskie zbiorowe (1973-75)
  • Baligród
  • Bukowsko
  • Cisna
  • Czarna
  • Komańcza
  • Lesko
  • Lutowiska
  • Olszanica
  • Ropienka
  • Sanok
  • Tarnawa Górna
  • Tyrawa Wołoska
  • Ustrzyki Dolne
  • Wołkowyja
Kontrola autorytatywna (miasto):
  • VIAF: 126741313, 229148570681524311680
  • LCCN: n85278949
  • GND: 4553998-4
  • NKC: ge983811
  • J9U: 987007567137105171
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3991881