Walki o Drezno

Ten artykuł od 2014-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem Bitwa pod Budziszynem (1945) . Uzasadnienie:  Oba artykuły dotyczą tożsamego wydarzenia

Bitwa o Drezno

II wojna światowa, front wschodni, część operacji łużyckiej
Czas	22–27 kwietnia 1945
Miejsce	Drezno
Terytorium	III Rzesza
Przyczyna	operacja łużycka
Wynik	klęska 2 Armii Wojska Polskiego
Strony konfliktu
III Rzesza  ZSRR  Rzeczpospolita Polska
Dowódcy
Karol Świerczewski
Siły
ok. 50 tys. 2 AWP (ok. 70 tys.), z jednostkami wsparcia ok. 89 tys.
Straty
nieznane w operacji ok. 20 tys. ludzi, 205 czołgów i dział panc.
brak współrzędnych

Bitwa o Drezno – walki toczone w dniach 22–27 kwietnia 1945 roku w okolicach Drezna i w czasie odwrotu spod Drezna przez 2 Armię Wojska Polskiego, podczas II wojny światowej, jedna z bitew operacji łużyckiej w ramach operacji berlińskiej.

2 Armia Wojska Polskiego pod dowództwem generała Karola Świerczewskiego miała w operacji berlińskiej 1 Frontu Ukraińskiego przełamać obronę niemiecką na odcinku Rothenburg – folwark Wysokie i nacierać na Niska – Kleinwelka – Drezno i wspólnie z 52 Armią zabezpieczyć główne zgrupowanie uderzeniowe 1 FU. Przed frontem 2 Armii broniło się w pierwszym rzucie ok. 19 tys. żołnierzy, w drugim ok. 21 tys., około 300 czołgów i dział pancernych, ok. 600 dział i moździerzy. W toku walk Niemcy wprowadzili dodatkowe siły ok. 10 tys. żołnierzy. W pasie natarcia 2 Armii były elitarne jednostki w sile 20–20%(?) stanów etatowych: Dywizja Grenadierów Pancernych „Brandenburg”, 1 Dywizja Spadochroniarzy Pancernych „Herman Göring”, 2 Dywizja Grenadierów Pancernych „Herman Goering”, 20 DPanc., 2 i 10 DPanc. SS, 600 Dywizja Ruskoj Oswoboditielnoj Armii (rosyjska nr 1).

16 kwietnia 2 AWP rozpoczęła forsowanie Nysy Łużyckiej. W I rzucie Armii na głównym kierunku natarcia była 8 Dywizja Piechoty i 9 Dywizja Piechoty, na kierunku pomocniczym 10 Dywizja Piechoty i 7 Dywizja Piechoty. W II rzucie 5 Dywizja Piechoty i przydzielony 1 Korpus Pancerny. Forsowanie rzeki przebiegło pomyślnie i pierwszorzutowe dywizje prowadziły natarcie na pierwszej linii obrony. Toczono zacięte walki. W pierwszym dniu operacji dywizje włamały się w ugrupowanie obronne na 6–7 kilometrów. Do 19 kwietnia wojska przełamały obronę w pasie natarcia, od 20 kwietnia rozwinęły działania pościgowe, W wyniku tych działań 16 kwietnia zdobyto Rothenburg, w 18 kwietnia 1945 r. Niska. 21 kwietnia wojska podeszły pod Budziszyn opanowany już przez 7 Korpus Zmechanizowany Gwardii i 254 DP z 72 Korpusu Piechoty. W czasie pościgu dowódca 2 AWP, zmienił rozkazy dowódcy 1 FU i nakazał zajęcie Drezna już w drugim dniu operacji. W związku z powyższym 1 KPanc, 8 i 9 DP oraz część 5 DP parły na zachód.

Drezno stanowiło główny kierunek natarcia 2 AWP i sowieckiego 7 Korpusu Zmechanizowanego Gwardii. Od 21 kwietnia 2 AWP uderzała w kierunku miasta. 21 kwietnia w ugrupowaniu 2 Armii między Schwarzer Schöps a Budziszynem powstała luka szerokości ok. 50 km. 22 kwietnia o 13:00 1 Korpus Pancerny podszedł na odległość 6 km od wschodu i północnego wschodu Drezna. 9 DP wyszła na rubież ok. 10 km. od Drezna, 8 i część 5 DP na rubież Kamenz – Mittelbach, a pozostałe siły 2 Armii w dniach 23–27 kwietnia toczyły się walki o Budziszyn. 7 i 10 DP walczyły o sforsowanie Szprewy i Schwarzer Schöps na północny wschód i wschód od Budziszyna. Ze względu na skomplikowaną sytuację pod Budziszynem 22 kwietnia dywizje piechoty i 1 KPanc zawrócono spod Drezna.

21 kwietnia Niemcy podjęli próbę przebicia się na północ w kierunku Berlina oraz odblokowania zgrupowania w rejonie Frankfurtu i Gubina. Uderzenie Grupy Armii „Mitte” feldmarszałka Schörnera skierowane było na 52 Armię (lewy sąsiad 2 AWP), następnie na rozciągnięte lewe skrzydło 2 Armii. 23 kwietnia 2 AWP zmuszona była zaprzestać natarcie i w rejonie Budziszyna stoczyła krwawe walki z próbującymi się za wszelką cenę przedostać na północ oddziałami niemieckimi. 22 kwietnia wieczorem 1 KPanc wrócił spod Drezna i zajął rejon na północ od Budziszyna, jednocześnie z kierunku drezdeńskiego zostały wycofane 17 pp 5 DP i 34 pp z 8 DP. Pułki te miały uderzyć z rejonu na północ od Budziszyna w kierunku wschodnim na Diesha i przywrócić styczność z walczącymi nad Schwarzer Schöps. Pozostałe siły 8 i 9 DP pozostały na swoich rubieżach. 7 i 10 DP miały kontynuować natarcie na zachód do połączenia z siłami głównymi Armii. 1 KPanc spod Drezna przeszedł na północ od Budziszyna, gdzie zaryglował zachodnią rubież włamania niemieckiego. Dowódca Frontu widząc trudności 2 Armii i chcąc zamknąć lukę w jej ugrupowaniu, skierował do bitwy dwie dywizje z 5 Armii Gwardii oraz 4 KPanc.

8 DP, po przegrupowaniu, przeszła 25 kwietnia w godzinach popołudniowych spod Drezna w rejon Budziszyna i wzmocniła obronę 2 Armii. Na kierunku drezdeńskim, z rozkazu marszałka Koniewa, pozostała 9 DP z częścią 15 pp 5 Dywizji. Dywizja przeszła do obrony, zagrożona na dwóch skrzydłach. 24 i 25 kwietnia była atakowana przez oddziały niemieckie z Drezna. Położenie 9 DP stawało się coraz trudniejsze. Nastąpiło zmieszanie oddziałów przy nieustannych atakach przeciwnika. Dywizja znalazła się w okrążeniu. Gen. Świerczewski wydał 26 kwietnia rozkaz wycofania dywizji i dołączenia do sił głównych 2 AWP, w rejon 12 km na północ od Budziszyna. 26 kwietnia dywizja rozpoczęła odwrót. Dowódca 9 DP płk Aleksander Łaski zarządził odwrót w biały dzień, trzema kolumnami bez ubezpieczenia. Niemcy, po przejęciu map, urządzili zasadzki na kolumny. W jednej z zasadzek 26 pp stracił 75% stanu osobowego i cały sprzęt ciężki. Pod Horką Niemcy wymordowali cały szpital polowy z 300 rannymi. W czasie walk w okrążeniu, ranny do niewoli dostał się dowódca dywizji. 9 DP w walkach pod Dreznem i w czasie wycofania spod Drezna pod Budziszyn straciła 40% stanu osobowego, większość artylerii, sprzętu i tabory.

Do 28 kwietnia, po ściągnięciu w rejon Budziszyna głównych sił, 2 AWP wspólnie z jednostkami sowieckimi złamała natarcie niemieckie, a następnie ustabilizowała obronę na rubieży: Zescha, Droben, południowy wschód Tauer. Osłoniła od uderzeń od południa główne zgrupowanie uderzeniowe 1 Frontu Ukraińskiego.

Drezno zostało zdobyte 6 maja przez 4 Korpus Pancerny Gwardii i 6 Korpus Zmechanizowany w ramach operacji praskiej.

W całej operacji od Nysy do Drezna (Budziszyna) 2 AWP straciła ok. 20 tys. żołnierzy (4902 poległych, 2798 zaginionych, 10532 rannych [22% stanu], 205 czołgów i dział pancernych [57% stanu], 20% dział i moździerzy). Straty 2 AWP w operacji stanowiły 27% całości strat poniesionych przez Wojsko Polskie na froncie wschodnim przez 20 miesięcy walk od października 1943 do maja 1945 r.

Walki żołnierzy polskich o Drezno zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic po 1945 r. „DREZNO 26 IV 1945”.

Bibliografia

• Mała encyklopedia wojskowa, t. 2, wyd. MON, Warszawa 1970.
• Encyklopedia II wojny światowej, wyd. MON, Warszawa 1975.
• „Myśl Polska” 1–8 maja 2005 r.