Wiśnia wonna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

śliwa

Gatunek

wiśnia wonna

Nazwa systematyczna

Prunus mahaleb L.
Sp. Pl.: 474 (1753)^[3]

Synonimy

Cerasus mahaleb (L.) Mill.
Mahaleb vulgaris Takht.
Padellus mahaleb (L.) Vassilcz.
Padus mahaleb (L.) Borkh.

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[4]

najmniejszej troski

Zasięg

Multimedia w Wikimedia Commons

Wiśnia wonna, antypka (Prunus mahaleb L.) – gatunek z rodziny różowatych, tradycyjnie bywał i bywa opisywany jako przedstawiciel rodzaju wiśnia Cerasus^[5]. Rośnie dziko w południowej Europie, południowo-zachodniej i środkowej części Azji i w Maroku^[6]^[3]. Introdukowany rośnie w Europie Północnej, Ameryce Północnej i Południowej oraz w Australii^[3]. W Polsce ma status zadomowionego gatunku obcego^[5]. Spotykany jest w całym kraju, zwłaszcza jednak w województwach zachodniopomorskim, wielkopolskim i kujawsko-pomorskim^[7].

Morfologia

Pokrój: Krzew lub drzewo z szeroką koroną, wysokości 3–10 m.
Liście: Drobne, połyskujące, kształtu okrągławego lub jajowatego, ostro zakończone.
Kwiaty: Koloru białego zebrane w baldachach po 3–12 sztuk.
Owoc: Pestkowiec o średnicy 8–10 mm, po dojrzeniu czarny. Miąższ otaczający nasiono cienki i bardzo kwaśny.

Zastosowanie

Gatunek uprawiany jako ozdobny. Posiada małe wymagania glebowe i jest odporny na mróz. W Polsce forma hodowana jako krzew ozdobny lub jako podkładka dla wiśni i czereśni. Szczepione na antypce dają formy karłowate. Z pędów antypki wyrabia się cybuchy do fajek, uchwyty do lasek, ozdobne pudełka. W krajach południowo-wschodniej Europy i w Turcji gatunek ten uprawiany jest jako roślina przyprawowa – nasiona po wysuszeniu i zmiażdżeniu stosowane są do wyostrzenia smaku wyrobów cukierniczych. Nasiona mają bardzo silny aromat przypominający zarówno gorzkie migdały, jak i wiśnie. Owoce są mało przydatne w celach kulinarnych, ponieważ w smaku są zbyt cierpkie i gorzkie; niekiedy bywają przerabiane na likier. Ponieważ wiśnia wonna zawiera kumarynę, znajduje czasem zastosowanie przy produkcji perfum^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Prunus mahaleb L., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-02-08] .
↑ Prunus mahaleb, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 53, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ AdamA. Zając AdamA., MariaM. Zając MariaM. (red.), Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: dodatek, Kraków: Uniwersytet Jagielloński. Instytut Botaniki, 2019, s. 49, ISBN 978-83-956282-0-7, OCLC 1143739807 .
↑ JurkeJ. Grau JurkeJ., ReinhardR. Jung ReinhardR., BertramB. Munker BertramB., Zioła i owoce leśne, Warszawa 1996: Świat Książki, s. 36, ISBN 83-7129-274-0 .