XXI Batalion Saperów

XXI Batalion Saperów (XXI bsap) – pododdział saperów Wojska Polskiego.

Historia batalionu

Dowództwo XXI górskiego batalionu saperów zostało sformowane w Białej, na pograniczu czeskim, przez Dowództwo Okręgu Generalnego Kraków z przeznaczeniem dla tworzonej Dywizji Górskiej^[1].

Zorganizowanie batalionu odbyło się w czasie od 3 marca do 18 kwietnia 1920 w składzie dwóch kompanii V batalionu saperów: 1/V bsap pod dowództwem porucznika Jana Matkowskiego i 4/V bsap pod dowództwem kapitana Adama Skóry z byłych Legionów Polskich. l/V bsap została przemianowana na 1/XXI bsap, zaś 4/V bsap na 2/XXI bsap. 30 marca 1920 na stanowisko dowódcy batalionu został wyznaczony kapitan Józef Szkolnikowski z byłej armii austro-węgierskiej^[2]. Zaraz po zorganizowaniu się dowództwa batalionu zostało ono wysłane w pole, do grupy pułkownika Józefa Rybaka i wzięło udział w wyprawie kijowskiej^[3].

W kwietniu 1920 w Batalionie Zapasowym Saperów Nr V w Krakowie została sformowana 3 kompania pod dowództwem porucznika Oswalda Ungera. 3/XXI bsap weszła w skład batalionu dopiero 3 maja 1920.

W październiku 1921 XXI bsap został włączony w skład 5 pułku saperów, a 3/XXI bsap w skład XXIII batalionu saperów i przemianowana na 2/XXIII bsap.

10 września 1925 popełnił samobójstwo dowódca 3 kompanii, por. Zenon Janowczyk, odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi^[4].

Ważniejsze roboty techniczne wykonane w 1920

1/XXI kompania saperów

• Maj 1920 — Fortyfikacja prawej strony przedmościa Kijowskiego w Darnicy (trzy linie umocnień).
• Kwiecień — Naprawa toru pod Horodyszczami.
• Czerwiec — Roboty fortyfikacyjne i minierskie, budowa i naprawa mostów oraz dróg w czasie odwrotu kolumny pułkownika Aleksandrowicza.
• Czerwiec — Zniszczenie mostu drogowego na Dnieprze pod Kijowem.

2/XXI kompania saperów

• Czerwiec — Budowa mostów w Głębokiem.
• Sierpień - Udział fortyfikacji przedmościa warszawskiego w grupie pułkownika Małachowskiego.

3/XXI kompania saperów

• Maj — Budowa mostu koło wsi Rychnia - Szybież. Budowa mostu pod wsią Nowa Grobla. Budowa trzech mostów drogowych przez rzekę Trzpień. Fortyfikacja lewej strony przedmościa kijowskiego, we wsi Wigórowszczyzna. Zniszczenie mostu łańcuchowego pod Kijowem.
• 13 czerwca — Zniszczenie toru i stacji kolejowej pod Kijowem. Budowla mostu na rzece Zwietrz pod Borodzianką.
• 24 czerwca — Budowla i fortyfikacja przedmościa Słonim.
• 7 lipca — Zniszczenie dwóch mostów na rzece Uborć.
• 17 lipca — Budowa drogi drewnianej pod Pińskiem długości 3860 metrów.
• 20 lipca — roboty ziemne na przedmościu Pińsk. Spalenie mostu drogowego na Jasiołdzie pod Pińskiem.
• 24 lipca — ufortyfikowanie toru kolejowego pod Brodnicą.
• 29 lipca — spalenie mostu na Muchawcu pod Brześciem nad Bugiem.
• 1 sierpnia — spalenie mostu na Bugu pod Brześciem nad Bugiem.
• 5 sierpnia — spalenie mostu północnego w Brześciu.
• 6 sierpnia — spalenie mostu południowego i dwóch mostów drewnianych pod Brześciem.
• 9 sierpnia — fortyfikacja odcinka 2 Pułku Strzelców Podhalańskich pod Ulanowem nad Wieprzem.
• 10 sierpnia — budowa przedmościa Kock nad Wieprzem.
• 16 sierpnia — budowa mostu na Wieprzu.
• 20 sierpnia — naprawa mostu na Bugu pod wsią Granie.
• 21 sierpnia — odbudowa mostu na Nurcu.
• 24 sierpnia — budowa mostu ma rzece Niewodnicy pod wsią Koryckiem dług. 34 m.
• 28 sierpnia — odbudowa mostu na Narwi pod Białymstokiem.
• 25 września - naprawa mostu szosowego pod Kuźnicą (szosa grodzieńska).
• 26-27 września — przeprawa Dywizji Górskiej oraz budowa mostu na Niemnie pod Komatowem (213 m. dług.)
• 28 września — budowa mostu na Kotrze pod Skidlem o długości 48 m.
• 29 września — przeprawa Dywizji Górskiej pod Piaskowiczami.
• 15 października — budowa mostu na rzece Oszmianka.

Żołnierze batalionu

Dowódcy batalionu

• kpt. Józef Szkolnikowski (od 30 III 1920)
• kpt. inż. Jan Matkowski (do 18 VI 1921^[5])
• kpt. Karol Czarnecki (od 18 VI 1921^[6][7])
• mjr Józef Ziętkiewicz (10 III 1924^[8] - 1925 → słuchacz Kursu Fortyfikacyjnego)
• kpt. Jan Władyka (1925)
• mjr Tadeusz Bisztyga (16 II^[9] - 25 X 1926 → zastępca dowódcy 5 psap^[10])
• mjr Władysław Czarniawski (od 1928^[11])

Oficerowie batalionu

• kpt. Oswald Unger - dowódca 3. kompanii

Obsada personalna 21 batalionu saperów 8 maja 1925

• kpt. Władyka Jan - dowódca 21 baonu saperów
• kpt. Bianchi Leon - adiutant
• por. Majewski Karol - dowódca 1 kompanii saperów
• por Massalski Józef Franciszek - oficer młodszy 1 kompanii saperów
• chor. Babraj Władysław - oficer młodszy 1 kompanii saperów
• por. Chorąży Ludwik - dowódca 2 kompanii saperów
• por Nowocień Leon - oficer 2 kompanii saperów
• por Oleszkiewicz Jan - oficer 2 kompanii saperów
• chor. Babraj Józef - oficer 2 kompanii saperów
• por. Zenon Janowczyk - dowódca 3 kompanii saperów
• por Helcman Jan - oficer 3 kompanii saperów
• por Iwański Stefan - oficer 3 kompanii saperów
• por Sabiłło Konstanty - oficer 3 kompanii saperów^[12]

Przypisy

Bibliografia

• Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
• Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego Kraków. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2018-10-20].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Mieczysław Wolski: Zarys historii wojennej 5-go Pułku Saperów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
• "Jednodniówka 5 Pułku Saperów na uroczystości poświęcenia sztandaru 8 maja 1925r w Krakowie" s. 30