Zatrucie pokarmowe

Zatrucie pokarmowe (łac. gastroenteritis acuta) – choroba wynikająca ze spożycia pokarmu lub przyjęcia płynów zawierających substancje szkodliwe, a w szczególności toksyny bakteryjne, drobnoustroje lub oba naraz i przebiegająca z objawami ostrego nieżytu żołądkowo-jelitowego. Według klasyfikacji WHO zatrucia pokarmowe obejmują również zakażenia pokarmowe.

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Czynniki patogenne

Bakterie

Bakterie są najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych.

Najczęstszymi patogenami bakteryjnymi w zatruciach pokarmowych są:

Campylobacter jejuni, który wtórnie może doprowadzić do zespołu Guillaina-Barrégo i zapaleń przyzębia^[1]
Salmonella spp. - zakażenie wywołane przez S. Typhimurium, które jest spowodowane spożyciem niedogotowanych jajek, a także inne patogeny^[2]^[3]^[4]
Escherichia coli O157:H7 (EHEC), które powodują zespół hemolityczno-mocznicowy

Inne częste patogeny bakteryjne:

Bacillus cereus
Escherichia coli - EIEC, EPEC, ETEC, EAEC, inaczej EAgEC

Listeria monocytogenes
Shigella spp.
Staphylococcus aureus
Streptococcus
Vibrio cholerae, w tym O1 i nie-O1
Vibrio parahaemolyticus
Vibrio vulnificus
Yersinia enterocolitica i Yersinia pseudotuberculosis.

Mniej powszechne czynniki bakteryjne:

Brucella spp.
Corynebacterium ulcerans
Coxiella burnetii - gorączka Q
Plesiomonas shigelloides.

Egzotoksyny

Niektóre zatrucia są wywoływane nie tylko bezpośrednio przez zakażenie bakteryjne, ale również egzotoksyny produkowane przez bakterie. Egzotoksyny produkują (przykłady):

Clostridium botulinum
Clostridium perfringens
Staphylococcus aureus
Bacillus cereus.

Mykotoksyny i zatrucia grzybami

Do mykotoksyn najczęściej wywołujących zatrucia pokarmowe należą:

Aflatoksyny - wytwarzane przez Aspergillus parasiticus i Aspergillus flavus. Często występują w orzechach, orzeszkach ziemnych, kukurydzy, sorgo i innych nasionach oleistych. Do postaci aflatoksyn zalicza się: B1, B2, G1 i G2, wśród których aflatoksyna B1 działa głównie na wątrobę wywołując jej martwicę, marskość oraz raka wątrobowokomórkowego^[5]^[6]

Cytochalazyny

Alkaloidy sporyszu - alkaloidy ergopeptynowe - ergotamina

Inne

Osobny artykuł: Grzyby trujące.

Wirusy

Zakażenia wirusowe stanowią prawdopodobnie jedną trzecią przyczyn zatruć pokarmowych w krajach rozwiniętych. Zakażenia wywołują wirusy:

Enterowirusy
Wirus zapalenia wątroby typu A, który szerzy się przez spożywanie pokarmów zanieczyszczonych fekaliami^[7]^[8]
Wirus zapalenia wątroby typu E
Norowirusy
Rotawirusy.

Pasożyty

Większość pokarmowych parazytoz to choroby odzwierzęce.

Płazińce:

Diphyllobothrium sp.

Zobacz też: tasiemce

Nicienie:

Anisakis sp.
Ascaris lumbricoides
Eustrongylides sp.
Trichinella spiralis
Trichuris trichiura.

Pierwotniaki:

Acanthamoeba i inne wolno żyjące protozoa z supergrupy amoebozoa
Cryptosporidium parvum
Cyclospora cayetanensis
Entamoeba histolytica
Giardia lamblia
Sarcocystis hominis
Sarcocystis suihominis
Toxoplasma gondii.

Toksyny występujące naturalnie w pokarmach

alkaloidy (zawierają je np. szczwół plamisty i naparstnica)
cykutoksyna w szaleju jadowitym
toksyny grzybów wyższych
tetrodotoksyna (ryby Takifugu)
skombrotoksyna w rybach wywołująca scombrotoksizm

Przypisy

↑ Tom et al. Humphrey. Campylobacters as zoonotic pathogens: A food production perspective. „International Czasopismo of Food Microbiology”. 117 (3), 2007. DOI: 10.1016/j.ijfoodmicro.2007.01.006.
↑ Ingrid G. et al. Tribe: An outbreak of Salmonella Typhimurium phage type 135 infection linked to the consumption of raw shell eggs in an aged care facility. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-18)].
↑ Centers for Disease Control and Prevention: Salmonella Infection (salmonellosis) and Animals. [dostęp 2007-08-12].
↑ M. P. Doyle, M. C. Erickson: Reducing the carriage of foodborne pathogens in livestock and poultry. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 września 2007)].
↑ Center for Food Safety & Applied Nutrition: Aflatoxins. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-17)].
↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations: GASGA Technical Leaflet - 3 Mycotoxins in Grain. [dostęp 2007-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 stycznia 2017)].
↑ Eric et al. Dubois: Intra-laboratory validation of a concentration method adapted for the enumeration of infectious F-specific RNA coliphage, enterovirus, and hepatitis A virus from inoculated leaves of salad vegetables. [dostęp 2007-08-11].
↑ Heather Martin Schmidt: Improving the microbilological quality and safety of fresh-cut tomatoes by low dose dlectron beam irradiation - Master thesis. [dostęp 2007-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 September 2007)].