Aleksander IV Macedoński

Aleksander IV (Ajgos)
Roksana z małoletnim Aleksandrem w renesansowym wyobrażeniu Alessandro Varotariego
Król Macedonii
Okres	od 317 p.n.e. do 309 p.n.e.
Koregent Macedonii
Okres	od 323 p.n.e. do 317 p.n.e.
Koregent Egiptu
Dane biograficzne
Data urodzenia	323 p.n.e.
Data śmierci	310 p.n.e.

Ojciec	Aleksander Macedoński
Matka	Roksana

Aleksander IV (Ajgos) (323–310 p.n.e.) – władca Macedonii i Egiptu, syn Aleksandra Wielkiego i księżniczki baktryjskiej Roksany.

Życiorys

Ze względu na małoletniość nigdy nie sprawował władzy samodzielnie^[1]. Od momentu narodzin był tytularnym koregentem swego stryja Filipa III. W imieniu jego i Filipa państwem rządzili kolejni namiestnicy: Perdikkas, Antypater i Poliperchon^[1].

Wraz ze swą matką przebywał w Macedonii, w 316 p.n.e. został z nią uwięziony przez Kasandra w twierdzy na akropolu w Amfipolis^[1]. W 311^[2]/310 p.n.e^[3] bądź w 309 p.n.e.^[1] Kasander zamordował Roksanę i Aleksandra w obawie przed jego prawomocną sukcesją^[1]. Zdaniem niektórych badaczy inspiratorką mordu mogła być Eurydyka III, żona nieżyjącego już Filipa Arridajosa (innego pretendenta do tronu, przyrodniego stryja Aleksandra IV)^[4]. Aleksandra IV pochowano w królewskim grobowcu w Ajgaj^[1]. Z jego śmiercią wygasła królewska dynastia Argeadów^[1].

Po śmierci Filipa III w 317 p.n.e. Aleksandrowi IV oddawano także cześć jako królowi Egiptu (drugiemu tego imienia). Rządy w jego imieniu sprawowali Kleomenes z Naukratis oraz Ptolemeusz^[1]. W hellenistycznym Egipcie dokumenty urzędowe datowano według lat jego panowania jeszcze do czasu objęcia rządów przez Ptolemeusza I Sotera w 306 p.n.e.^[5]

Zobacz też

wojny diadochów

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Bogusław Kwiatkowski: Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2021, s. 942-945, ISBN 978-83-244-1042-2.
↑ William Smith: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.
↑ Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992, s. 28. ISBN 83-01-06653-9.
↑ Bob Bennett, Mike Roberts: Wojny domowe w imperium Aleksandra Wielkiego. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2012, ISBN 978-83-11-12410-3.
↑ Adam Łukaszewicz: Egipt Greków i Rzymian. Warszawa: Książka i Wiedza, 2006, s. 41.

Bibliografia

William Smith: Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology.
Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka: Historia starożytnych Greków. T. 3: Okres hellenistyczny. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 1992, s. 20–39. ISBN 83-01-06653-9.

Władcy Macedonii

Argeadzi	Karanos Kojnos Tyrimmas Perdikkas I Argajos I Filip I Aeropos I Alketas I Amyntas I Aleksander I Alketas II Perdikkas II Archelaos I Krateros Orestes Archelaos II Aeropos II Amyntas II Mały Pauzaniasz Amyntas III Argajos II Amyntas III Aleksander II Ptolemeusz I z Aloros Perdikkas III Amyntas IV Filip II Aleksander III Wielki Filip III Arridajos (opiekun Antypater) Aleksander IV Ajgos (opiekun Antypater)
Antypatrydzi	Kassander Filip IV Macedoński Antypater I Aleksander V Antypater II Etezjasz
Z różnych dynastii	Pyrrus Lizymach Ptolemeusz II Keraunos Meleager Sostenes Ptolemeusz III Aleksander VI Arridajos
Antygonidzi	Antygon I Jednooki Demetriusz I Poliorketes Antygon II Gonatas Demetriusz II Aitolikos Antygon III Doson Filip V Perseusz Andriskos

Władcy Starożytnego Egiptu

Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)

Od okresu predynastycznego do Pierwszego Przejściowego (przed ok. 3150–2133)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Predynastyczny
(przed ok. 3150)

0	Hsekju Chaju Teje Czesz Neheb Wazner Mech Dwa Sokoły Hat-Hor Ny-Hor Pe-Hor Hedż-Hor Skorpion I Krokodyl Iry-Hor Ka Skorpion II

Wczesnodynastyczny
(ok. 3150–2686)

I	Narmer Aha Dżer Dżet Den Anedżib Semerchet Ka’a
II	Hetepsechemui Nebre Nineczer Uneg (?) Peribsen Chasechem Chasechemui

Stare Państwo
(ok. 2686–2181)

III	Sanacht Neczerierchet Sechemchet Chaba Neferka Huni
IV	Snofru Chufu Redżedef Chaefre Dżedefhor Nebka, Baka, Bakare Baure, Baefre, Bafre Menkaure Szepseskaf Dżedefptah
V	Userkaf Sahure Neferirkare Kakai Szepseskare Isi Neferefre Niuserre Ini Menkauhor Akauhor Dżedkare Izezi Unis
VI	Teti Userkare Pepi I Merenre I Antyemsaf I Pepi II Merenre Antyemsaf II Menbkare

1. Przejściowy
(ok. 2181–2133)

VII	Neferkare (młodszy) Neferkare Nebi Dżedkare Szemai Neferkare Chendu Merienhor Neferkamin Nikare Neferkare Tereru Neferkahor
VIII	Uadżkare Pepisonbe Neferkamin Anu Kakare Ibi Neferkare Neferkauhor Kapuibi Neferirkare
IX	Meribre Cheti I Neferkare Nebkaure Cheti II Setut
X	Merihathor Neferkare Uachare Cheti III Merikare Nebkaure Cheti IV

Średnie Państwo i Drugi Okres Przejściowy (ok. 2133–1567)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Średnie Państwo
(ok. 2133–1786)

XI	Mentuhotep I Intef I Intef II Intef III Mentuhotep II Mentuhotep III Mentuhotep IV
XII	Amenemhat I Senuseret I (koregent) Amenemhat II (koregent) Senuseret II (koregent) Senuseret III Amenemhat III Amenemhat IV (koregent) Neferusobek

2. Przejściowy
(ok. 1786–1567)

XIII	Wegaf Amenemhat V Sekhemre Khutawi Amenemhat VI Sehetepibre Iufeni Amenemhat VII Nebnun Semenkare Hornedjheriotef Sobekhotep I Nedjemibre Sebekhotep I Reniseneb Hor I Amenemhat VIII Amenemhat IX Sebekhotep II Chendżer Imiramesha (albo Mermesha) Antef IV (albo Intef IV) Set I Panteni Ameni Kemau Ibi Aakeni Sobekhotep III Neferhotep I Sahathor Sobekhotep IV Sobekhotep V Iaib Ai I Sobekhotep VI Ini Sankhenre Suadjetu Ined Neferhotep II Hori (albo Hor II) Sobekhotep VII Didumes Ibi Se(?)kare Senebmiu Sekhaenre Merkheperre Merikare Senweseret IV (albo Sesostris IV) Montuemsaf Neferhotep III Mentuhotep V Nerkare Wesermontu Sobekhotep VIII Ini Mentuhotep VI Senaib Sobekhotep IX Wepwawetemsaf Hor Meritaui Sebekai Khuiiker
XIV	Nehesi Khatire Nebfawre Sehebre Meridjefare Sewadjkare II Nebdjefare Wbenre (?)djefare (?)wbenre Awtibre Herwibre Nebsenre Sekheperenre Djedkherure Sankhibre Kanefertumre Sekhem(?)re Kakemetre Neferibre A(?) Kha(?)re Ankhkare Semen(?)re Djed(?)re Senefer(?)re Menibre Djed(?)re Inek(?) I(?) Ip(?) Hebi Aped Hepw Shemsu Meni(?) Wrkai (?)kare (?)kare Hepu(?) (albo (?)nre) (?)annati (albo (?)kare) Bebnem Iuf(?) Seth II Sinu Hor III Nibef Penestensepti Kherhemwetshepsut Khuihemwet
XV	Maibre Szeszi/Salitis Meruserre Jakobher Seuserence Chain Auserre Apopi Nebchepeszre Apopi Aakenenre Apopi Aasehere Chamudi
XVI	Anat-Her Weser-Anat Semqen Seket Wasa (Wadj(ed)) Qar Seneferanchre Pepi III Beb-ankh Nebmaatre Nikare II Meribre Aahetepre Aaneterre Nebwankhre Ahetepre Nebweserre Khaweserre Khaimure Yakob-baal Yakobner Yam Amu Nia(?)
XVII	Nebucheperure Antef V Sechemre Uahchau Rehotep Sobekemsaf I Sechemre Sementaui Dżehuti Mentuhotep VII Nibirau I Nibirau II Semenenre Seuserenre Sobekemsaf II Antef VI Antef VII Senachtenre Ahmose Sekenenre Tao (albo Taa) Kamose

Nowe Państwo i Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1567–730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Nowe Państwo
(ok. 1567–1085)

XVIII	Ahmose I Amenhotep I Totmes I Totmes II Hatszepsut Totmes III Amenhotep II Totmes IV Amenhotep III Echnaton (Amenhotep IV) Semenchkare Neferneferuaton Tutanchamon Aj Horemheb
XIX	Ramzes I Seti I Ramzes II (Wielki) Merenptah Amenmes Seti II Siptah Tauseret Jarsu?
XX	Setnacht Ramzes III Ramzes IV Ramzes V Ramzes VI Ramzes VII Ramzes VIII Ramzes IX Ramzes X Ramzes XI

3. Przejściowy
(1085–730)

XXI	Smendes I Amenemnesu Psusennes I Amenemope Osorkon Starszy Siamon Psusennes II
XXII	Szeszonk I Osorkon I Harsiese I Takelot I Osorkon II Szeszonk II Takelot II Szeszonk III Szeszonk IV Pimaj Szeszonk V
XXIII	Padibastet Iuput I Szeszonk VI Osorkon III Takelot III Rudżamon Iuput II Osorkon IV

Od Epoki Późnej do panowania rzymskiego (od 730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Epoka Późna
(730–305)

XXIV	Tefnacht Bakenrenef
XXV	Pianchi Szabaka Szabataka Taharka Tanutamon
XXVI	Necho I Psametych I Necho II Psametych II Apries Ahmose II Psametych III
XXVII	Kambyzes II Dariusz I Wielki Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II
XXVIII	Amyrtajos
XXIX	Neferites I Achoris Psamutis Neferites II
XXX	Nektanebo I Tachos Nektanebo II
XXXI	Artakserkses III Ochos Arses Chabbasz Dariusz III

Hellenistyczny
(305–30)

Argeadzi

Aleksander Wielki
Filip Arrhidaeus
Aleksander IV Macedoński (koregent)

Lagidzi

Rzymski (od 30)

Władcy starożytnego Iranu

Królowie Medów	Dejokes Fraortes Kyaksares Astyages
Achemenidzi	Cyrus II Kambyzes II Dariusz I Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II Artakserkses III Arses Dariusz III
Argeadzi	Aleksander Macedoński Filip Arridajos Aleksander IV
Seleukidzi	Seleukos I Antioch I Antioch II Seleukos II Seleukos III Antioch III Seleukos IV Antioch IV Antioch V Demetriusz I Aleksander I Demetriusz II Antioch VII
Arsakidzi	Arsakes I Arsakes II Priapatius Fraates I Mitrydates I Fraates II Artabanus I Mitrydates II Gotarzes I Orodes I Sinatruces Fraates III Mitrydates III Orodes II Pakorus I Fraates IV Tiridates II Fraates V Orodes III Wonones I Artabanus II Tiridates III Wardanes Gotarzes II Wonones II Wologazes I Wologazes II Artabanus III Pakorus II Wologazes III Osroes Mitrydates IV Wologazes IV Wologazes V Wologazes VI Artabanus IV
Sasanidzi	Ardaszir I Szapur I Hormizd I Bahram I Bahram II Bahram III Narses Hormizd II Szapur II Ardaszir II Szapur III Bahram IV Jazdgird I Bahram V Jazdgird II Hormizd III Peroz I Balasz Kawad I Zamasp Kawad I Chosrow I Hormizd IV Chosrow II Parwiz Bahram Czobin Kawad II Ardaszir III Szahrbaraz Chosrow III Boran Azarmigducht Hormizd V Chosrow IV Jazdgird III