Artakserkses III

Artakserkses III Ochos

𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂

Król Persji

Okres

od 358 p.n.e.
do 338 p.n.e.

Poprzednik

Artakserkses II

Następca

Arses

Dane biograficzne

Dynastia

Achemenidzi

Data śmierci

338 p.n.e.

Ojciec

Artakserkses II

Matka

Statejra III

Multimedia w Wikimedia Commons

Artakserkses III Ochos^[1] (staropers. 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂) (zm. 338 p.n.e.^[1]) – król perski z dynastii Achemenidów, syn i następca Artakserksesa II oraz królowej Statejry^[1]. Panował w latach 358-338 p.n.e., od 342 p.n.e. był także władcą Egiptu^[1]. Na czas jego panowania przypada krótkotrwały renesans potęgi perskiego imperium.

Był najmłodszym z trojga synów Artakserksesa II i Statejry; jego starszymi braćmi byli Dariusz i Ariaspes^[1]. Poza nimi Artakserkses miał rzekomo jeszcze ponad setkę synów z konkubin^[1]. Dariusz został skazany przez ojca na śmierć, zaś Ariaspesa skłoniono do popełnienia samobójstwa^[1].

Artakserkses III był bezwzględnym władcą i despotą, zyskując sobie opinię najbardziej krwiożerczego ze wszystkich achemenidzkich władców^[2]. Po objęciu tronu zgładził krewnych zagrażających jego władzy^[1]. Podporządkował sobie buntujących się satrapów z wyjątkiem satrapy Karii Mauzolosa^[1]. Stłumił też bunty w Fenicji i na Cyprze^[1]. Zawarł sojusz z królem Filipem II macedońskim, który był formą wywarcia presji na popierające buntowników Ateny. Układ ten wyznaczał strefy wpływów obu stronom: Persja miała panować w Azji Mniejszej, Macedonii zaś przypaść miała w udziale Grecja.

W 343 p.n.e. podjął udaną wyprawę celem odzyskania utraconego przez jego ojca Egiptu. Do kluczowego, zwycięskiego dla Artakserksesa starcia doszło pod Peluzjum^[1]. Osiągnął cel za pomocą greckich najemników, którzy w tych czasach zaczęli odgrywać coraz większą rolę w perskim wojsku^[1]. Satrapą Egiptu uczynił Ferendatesa^[1]. Ochos własnoręcznie zabił świętego dla Egipcjan byka Apisa i nakazał czcić wprowadzonego przez siebie osła^[1]. Zabito także świętego barana w Mendes^[3]. Dla upamiętnienia podboju na niektórych bitych w jego państwie monetach przedstawiany był w egipskiej koronie^[1].

Zginął otruty przez spiskowców, którym przewodził eunuch Bagoas^[1]. Ocenia się, że choć Ochos był krwiożerczy, to był jednocześnie zdolny, a jego zabójca mordując go zniszczył imperium perskie^[4]. Jego następcą został syn – Arses.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, s. 895-898, ISBN 978-83-244-1042-2 .
↑ Olmstead A. T., Dzieje imperium perskiego, PIW, Warszawa 1974, s. 395.
↑ Olmstead A. T., Dzieje imperium perskiego, PIW, Warszawa 1974, s. 409.
↑ Olmstead A. T., Dzieje imperium perskiego, PIW, Warszawa 1974, s. 453.

Bibliografia

Wolski J., Historia Powszechna. Starożytność, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979
Wolski J., Iran – siedziba imperiów w starożytności. I. Achemenidzi, Polska Akademia Nauk, Kraków 1986.
BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów. Życie. Legenda. Odkrycia, wyd. 2, Iskry, 2021, ISBN 978-83-244-1042-2 .
A.T.A.T. Olmstead A.T.A.T., Dzieje imperium perskiego, Warszawa: PIW, 1974 .

Władcy starożytnego Iranu

Królowie Medów	Dejokes Fraortes Kyaksares Astyages
Achemenidzi	Cyrus II Kambyzes II Dariusz I Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II Artakserkses III Arses Dariusz III
Argeadzi	Aleksander Macedoński Filip Arridajos Aleksander IV
Seleukidzi	Seleukos I Antioch I Antioch II Seleukos II Seleukos III Antioch III Seleukos IV Antioch IV Antioch V Demetriusz I Aleksander I Demetriusz II Antioch VII
Arsakidzi	Arsakes I Arsakes II Priapatius Fraates I Mitrydates I Fraates II Artabanus I Mitrydates II Gotarzes I Orodes I Sinatruces Fraates III Mitrydates III Orodes II Pakorus I Fraates IV Tiridates II Fraates V Orodes III Wonones I Artabanus II Tiridates III Wardanes Gotarzes II Wonones II Wologazes I Wologazes II Artabanus III Pakorus II Wologazes III Osroes Mitrydates IV Wologazes IV Wologazes V Wologazes VI Artabanus IV
Sasanidzi	Ardaszir I Szapur I Hormizd I Bahram I Bahram II Bahram III Narses Hormizd II Szapur II Ardaszir II Szapur III Bahram IV Jazdgird I Bahram V Jazdgird II Hormizd III Peroz I Balasz Kawad I Zamasp Kawad I Chosrow I Hormizd IV Chosrow II Parwiz Bahram Czobin Kawad II Ardaszir III Szahrbaraz Chosrow III Boran Azarmigducht Hormizd V Chosrow IV Jazdgird III

Władcy Starożytnego Egiptu

Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)

Od okresu predynastycznego do Pierwszego Przejściowego (przed ok. 3150–2133)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Predynastyczny
(przed ok. 3150)

0	Hsekju Chaju Teje Czesz Neheb Wazner Mech Dwa Sokoły Hat-Hor Ny-Hor Pe-Hor Hedż-Hor Skorpion I Krokodyl Iry-Hor Ka Skorpion II

Wczesnodynastyczny
(ok. 3150–2686)

I	Narmer Aha Dżer Dżet Den Anedżib Semerchet Ka’a
II	Hetepsechemui Nebre Nineczer Uneg (?) Peribsen Chasechem Chasechemui

Stare Państwo
(ok. 2686–2181)

III	Sanacht Neczerierchet Sechemchet Chaba Neferka Huni
IV	Snofru Chufu Redżedef Chaefre Dżedefhor Nebka, Baka, Bakare Baure, Baefre, Bafre Menkaure Szepseskaf Dżedefptah
V	Userkaf Sahure Neferirkare Kakai Szepseskare Isi Neferefre Niuserre Ini Menkauhor Akauhor Dżedkare Izezi Unis
VI	Teti Userkare Pepi I Merenre I Antyemsaf I Pepi II Merenre Antyemsaf II Menbkare

1. Przejściowy
(ok. 2181–2133)

VII	Neferkare (młodszy) Neferkare Nebi Dżedkare Szemai Neferkare Chendu Merienhor Neferkamin Nikare Neferkare Tereru Neferkahor
VIII	Uadżkare Pepisonbe Neferkamin Anu Kakare Ibi Neferkare Neferkauhor Kapuibi Neferirkare
IX	Meribre Cheti I Neferkare Nebkaure Cheti II Setut
X	Merihathor Neferkare Uachare Cheti III Merikare Nebkaure Cheti IV

Średnie Państwo i Drugi Okres Przejściowy (ok. 2133–1567)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Średnie Państwo
(ok. 2133–1786)

XI	Mentuhotep I Intef I Intef II Intef III Mentuhotep II Mentuhotep III Mentuhotep IV
XII	Amenemhat I Senuseret I (koregent) Amenemhat II (koregent) Senuseret II (koregent) Senuseret III Amenemhat III Amenemhat IV (koregent) Neferusobek

2. Przejściowy
(ok. 1786–1567)

XIII	Wegaf Amenemhat V Sekhemre Khutawi Amenemhat VI Sehetepibre Iufeni Amenemhat VII Nebnun Semenkare Hornedjheriotef Sobekhotep I Nedjemibre Sebekhotep I Reniseneb Hor I Amenemhat VIII Amenemhat IX Sebekhotep II Chendżer Imiramesha (albo Mermesha) Antef IV (albo Intef IV) Set I Panteni Ameni Kemau Ibi Aakeni Sobekhotep III Neferhotep I Sahathor Sobekhotep IV Sobekhotep V Iaib Ai I Sobekhotep VI Ini Sankhenre Suadjetu Ined Neferhotep II Hori (albo Hor II) Sobekhotep VII Didumes Ibi Se(?)kare Senebmiu Sekhaenre Merkheperre Merikare Senweseret IV (albo Sesostris IV) Montuemsaf Neferhotep III Mentuhotep V Nerkare Wesermontu Sobekhotep VIII Ini Mentuhotep VI Senaib Sobekhotep IX Wepwawetemsaf Hor Meritaui Sebekai Khuiiker
XIV	Nehesi Khatire Nebfawre Sehebre Meridjefare Sewadjkare II Nebdjefare Wbenre (?)djefare (?)wbenre Awtibre Herwibre Nebsenre Sekheperenre Djedkherure Sankhibre Kanefertumre Sekhem(?)re Kakemetre Neferibre A(?) Kha(?)re Ankhkare Semen(?)re Djed(?)re Senefer(?)re Menibre Djed(?)re Inek(?) I(?) Ip(?) Hebi Aped Hepw Shemsu Meni(?) Wrkai (?)kare (?)kare Hepu(?) (albo (?)nre) (?)annati (albo (?)kare) Bebnem Iuf(?) Seth II Sinu Hor III Nibef Penestensepti Kherhemwetshepsut Khuihemwet
XV	Maibre Szeszi/Salitis Meruserre Jakobher Seuserence Chain Auserre Apopi Nebchepeszre Apopi Aakenenre Apopi Aasehere Chamudi
XVI	Anat-Her Weser-Anat Semqen Seket Wasa (Wadj(ed)) Qar Seneferanchre Pepi III Beb-ankh Nebmaatre Nikare II Meribre Aahetepre Aaneterre Nebwankhre Ahetepre Nebweserre Khaweserre Khaimure Yakob-baal Yakobner Yam Amu Nia(?)
XVII	Nebucheperure Antef V Sechemre Uahchau Rehotep Sobekemsaf I Sechemre Sementaui Dżehuti Mentuhotep VII Nibirau I Nibirau II Semenenre Seuserenre Sobekemsaf II Antef VI Antef VII Senachtenre Ahmose Sekenenre Tao (albo Taa) Kamose

Nowe Państwo i Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1567–730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Nowe Państwo
(ok. 1567–1085)

XVIII	Ahmose I Amenhotep I Totmes I Totmes II Hatszepsut Totmes III Amenhotep II Totmes IV Amenhotep III Echnaton (Amenhotep IV) Semenchkare Neferneferuaton Tutanchamon Aj Horemheb
XIX	Ramzes I Seti I Ramzes II (Wielki) Merenptah Amenmes Seti II Siptah Tauseret Jarsu?
XX	Setnacht Ramzes III Ramzes IV Ramzes V Ramzes VI Ramzes VII Ramzes VIII Ramzes IX Ramzes X Ramzes XI

3. Przejściowy
(1085–730)

XXI	Smendes I Amenemnesu Psusennes I Amenemope Osorkon Starszy Siamon Psusennes II
XXII	Szeszonk I Osorkon I Harsiese I Takelot I Osorkon II Szeszonk II Takelot II Szeszonk III Szeszonk IV Pimaj Szeszonk V
XXIII	Padibastet Iuput I Szeszonk VI Osorkon III Takelot III Rudżamon Iuput II Osorkon IV

Od Epoki Późnej do panowania rzymskiego (od 730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Epoka Późna
(730–305)

XXIV	Tefnacht Bakenrenef
XXV	Pianchi Szabaka Szabataka Taharka Tanutamon
XXVI	Necho I Psametych I Necho II Psametych II Apries Ahmose II Psametych III
XXVII	Kambyzes II Dariusz I Wielki Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II
XXVIII	Amyrtajos
XXIX	Neferites I Achoris Psamutis Neferites II
XXX	Nektanebo I Tachos Nektanebo II
XXXI	Artakserkses III Ochos Arses Chabbasz Dariusz III