Horemheb

Ten artykuł od 2015-12 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Horemheb

władca starożytnego Egiptu

Okres

od 1306 p.n.e.
do 1292 p.n.e.

Dane biograficzne

Dynastia

XVIII dynastia

Żona

Amenia,
Mutnedżmet

Multimedia w Wikimedia Commons

Horemheb dający dar dla boga Atuma. Muzeum w Luksorze

Horemheb, także Haremhab, początkowo Paatonemheb (1319^[1]-1292 p.n.e.) – ostatni faraon XVIII dynastii^[2]^[3], nie spokrewniony jednak ze swoimi poprzednikami ani następcami, mąż Amenii, a po jej śmierci Mutnedżmet, córki Aj i królowej Tiy II.

Życiorys

Urodził się w Hutnesu w Górnym Egipcie w rodzinie szlacheckiej, jednak jego rodzice nie są znani. Wsławił się jako dowódca wojskowy. Początek jego kariery militarnej przypada na czas rządów Amenhotepa IV Echnatona. Za panowania Tutanchamona jego władza i wpływy były już bardzo duże, faktycznie pełnił obowiązki regenta i opiekuna małoletniego króla. Faraon Aj odsunął go prawdopodobnie od władzy, ale po jego śmierci Horemheb wstąpił na tron przy poparciu kapłanów Amona.

W polityce wewnętrznej zainicjował wprowadzenie nowego ładu, był autorem licznych dekretów porządkujących wiele kwestii społecznych, gospodarczych i prawnych. Zyskał przydomek „Reformatora Państwa”. Wydany przez niego edykt, zawierający przede wszystkim uregulowania z zakresu prawa karnego i administracyjnego jest jednym z najważniejszych źródeł poznania prawa staroegipskiego.

W polityce zagranicznej popierał opór miast syryjskich przeciwko Hetytom, zdecydowanie jednak unikając bezpośredniej konfrontacji z ich imperium.

Grobowiec Horemheba został odkryty w lutym 1908 roku przez Edwarda R. Ayrtona i oznaczony jako KV57. Z racji swego położenia w niskiej części Doliny Królów, grobowiec pełen był naniesionego rumoszu skalnego wymieszanego z gliną i piaskiem, zapewne w wyniku rzadkich w Dolinie, lecz bardzo gwałtownych, burz. W komorze grobowej odkrywcy znaleźli sarkofag z różowego kwarcytu, którego odsunięte wieko leżało nieopodal. Wewnątrz znajdowały się kości kilku osób, być może samego Horemheba i jego dwóch żon. Mimo wieloletniego panowania dekoracji ścian grobowca nie ukończono, co do dziś stanowi zagadkę.

Tytulatura

Królewski Protokół

serech lub Horusowe:

trl.: (kꜢ-nḫt spd-sḫrw)^[4]

Złotego Horusa:

trl.: (hrw-ḥr-mꜢꜤt sḫpr-tꜢwi)^[4]

prenomen lub imię tronowe:

trl.: Dżeser-cheperu-Re Setepen-Re (ḏsr-ḫprw stp-n-rꜤ)^[4]

tłum.: Święte-przejawy-Re Wybraniec Re^{[potrzebny przypis]}

nomen lub imię rodowe:

trl.: Horemheb meren Amun (ḥr-m-ḥꜢb mri.n-imn)^[4]

tłum.: Święto Horusa, ukochany przez Amona^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

↑ BenB. Haring BenB., From Single Sign to Pseudo-Script: An Ancient Egyptian System of Workmen’s Identity Marks, BRILL, 3 stycznia 2018, s. 275, ISBN 978-90-04-35754-9 [dostęp 2023-06-29] (ang.).
↑ PaulP. Sussman PaulP., The Last Secret Of The Temple: a rip-roaring, edge-of-your-seat adventure thriller, Transworld, 26 grudnia 2008, s. 702, ISBN 978-1-4070-4124-7 [dostęp 2023-06-29] (ang.).
↑ NorahN. Romney NorahN., Dynasties of Egypt: Decoding the Origins of the Greatest Pharaohs and their Legacy of Monuments, Dttv Publications, 10 lutego 2021 [dostęp 2023-06-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Za: PeterP. Lundström PeterP., Horemheb in hieroglyphics [online], Pharaoh.se [dostęp 2024-02-09] (ang.). Tam pełna znana tytulatura władcy.

Władcy Starożytnego Egiptu

Wszystkie daty dotyczą okresu przed narodzeniem Chrystusa (p.n.e.)

Od okresu predynastycznego do Pierwszego Przejściowego (przed ok. 3150–2133)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Predynastyczny
(przed ok. 3150)

0	Hsekju Chaju Teje Czesz Neheb Wazner Mech Dwa Sokoły Hat-Hor Ny-Hor Pe-Hor Hedż-Hor Skorpion I Krokodyl Iry-Hor Ka Skorpion II

Wczesnodynastyczny
(ok. 3150–2686)

I	Narmer Aha Dżer Dżet Den Anedżib Semerchet Ka’a
II	Hetepsechemui Nebre Nineczer Uneg (?) Peribsen Chasechem Chasechemui

Stare Państwo
(ok. 2686–2181)

III	Sanacht Neczerierchet Sechemchet Chaba Neferka Huni
IV	Snofru Chufu Redżedef Chaefre Dżedefhor Nebka, Baka, Bakare Baure, Baefre, Bafre Menkaure Szepseskaf Dżedefptah
V	Userkaf Sahure Neferirkare Kakai Szepseskare Isi Neferefre Niuserre Ini Menkauhor Akauhor Dżedkare Izezi Unis
VI	Teti Userkare Pepi I Merenre I Antyemsaf I Pepi II Merenre Antyemsaf II Menbkare

1. Przejściowy
(ok. 2181–2133)

VII	Neferkare (młodszy) Neferkare Nebi Dżedkare Szemai Neferkare Chendu Merienhor Neferkamin Nikare Neferkare Tereru Neferkahor
VIII	Uadżkare Pepisonbe Neferkamin Anu Kakare Ibi Neferkare Neferkauhor Kapuibi Neferirkare
IX	Meribre Cheti I Neferkare Nebkaure Cheti II Setut
X	Merihathor Neferkare Uachare Cheti III Merikare Nebkaure Cheti IV

Średnie Państwo i Drugi Okres Przejściowy (ok. 2133–1567)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Średnie Państwo
(ok. 2133–1786)

XI	Mentuhotep I Intef I Intef II Intef III Mentuhotep II Mentuhotep III Mentuhotep IV
XII	Amenemhat I Senuseret I (koregent) Amenemhat II (koregent) Senuseret II (koregent) Senuseret III Amenemhat III Amenemhat IV (koregent) Neferusobek

2. Przejściowy
(ok. 1786–1567)

XIII	Wegaf Amenemhat V Sekhemre Khutawi Amenemhat VI Sehetepibre Iufeni Amenemhat VII Nebnun Semenkare Hornedjheriotef Sobekhotep I Nedjemibre Sebekhotep I Reniseneb Hor I Amenemhat VIII Amenemhat IX Sebekhotep II Chendżer Imiramesha (albo Mermesha) Antef IV (albo Intef IV) Set I Panteni Ameni Kemau Ibi Aakeni Sobekhotep III Neferhotep I Sahathor Sobekhotep IV Sobekhotep V Iaib Ai I Sobekhotep VI Ini Sankhenre Suadjetu Ined Neferhotep II Hori (albo Hor II) Sobekhotep VII Didumes Ibi Se(?)kare Senebmiu Sekhaenre Merkheperre Merikare Senweseret IV (albo Sesostris IV) Montuemsaf Neferhotep III Mentuhotep V Nerkare Wesermontu Sobekhotep VIII Ini Mentuhotep VI Senaib Sobekhotep IX Wepwawetemsaf Hor Meritaui Sebekai Khuiiker
XIV	Nehesi Khatire Nebfawre Sehebre Meridjefare Sewadjkare II Nebdjefare Wbenre (?)djefare (?)wbenre Awtibre Herwibre Nebsenre Sekheperenre Djedkherure Sankhibre Kanefertumre Sekhem(?)re Kakemetre Neferibre A(?) Kha(?)re Ankhkare Semen(?)re Djed(?)re Senefer(?)re Menibre Djed(?)re Inek(?) I(?) Ip(?) Hebi Aped Hepw Shemsu Meni(?) Wrkai (?)kare (?)kare Hepu(?) (albo (?)nre) (?)annati (albo (?)kare) Bebnem Iuf(?) Seth II Sinu Hor III Nibef Penestensepti Kherhemwetshepsut Khuihemwet
XV	Maibre Szeszi/Salitis Meruserre Jakobher Seuserence Chain Auserre Apopi Nebchepeszre Apopi Aakenenre Apopi Aasehere Chamudi
XVI	Anat-Her Weser-Anat Semqen Seket Wasa (Wadj(ed)) Qar Seneferanchre Pepi III Beb-ankh Nebmaatre Nikare II Meribre Aahetepre Aaneterre Nebwankhre Ahetepre Nebweserre Khaweserre Khaimure Yakob-baal Yakobner Yam Amu Nia(?)
XVII	Nebucheperure Antef V Sechemre Uahchau Rehotep Sobekemsaf I Sechemre Sementaui Dżehuti Mentuhotep VII Nibirau I Nibirau II Semenenre Seuserenre Sobekemsaf II Antef VI Antef VII Senachtenre Ahmose Sekenenre Tao (albo Taa) Kamose

Nowe Państwo i Trzeci Okres Przejściowy (ok. 1567–730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Nowe Państwo
(ok. 1567–1085)

XVIII	Ahmose I Amenhotep I Totmes I Totmes II Hatszepsut Totmes III Amenhotep II Totmes IV Amenhotep III Echnaton (Amenhotep IV) Semenchkare Neferneferuaton Tutanchamon Aj Horemheb
XIX	Ramzes I Seti I Ramzes II (Wielki) Merenptah Amenmes Seti II Siptah Tauseret Jarsu?
XX	Setnacht Ramzes III Ramzes IV Ramzes V Ramzes VI Ramzes VII Ramzes VIII Ramzes IX Ramzes X Ramzes XI

3. Przejściowy
(1085–730)

XXI	Smendes I Amenemnesu Psusennes I Amenemope Osorkon Starszy Siamon Psusennes II
XXII	Szeszonk I Osorkon I Harsiese I Takelot I Osorkon II Szeszonk II Takelot II Szeszonk III Szeszonk IV Pimaj Szeszonk V
XXIII	Padibastet Iuput I Szeszonk VI Osorkon III Takelot III Rudżamon Iuput II Osorkon IV

Od Epoki Późnej do panowania rzymskiego (od 730)

Okres

Dynastia	Faraonowie

Epoka Późna
(730–305)

XXIV	Tefnacht Bakenrenef
XXV	Pianchi Szabaka Szabataka Taharka Tanutamon
XXVI	Necho I Psametych I Necho II Psametych II Apries Ahmose II Psametych III
XXVII	Kambyzes II Dariusz I Wielki Kserkses I Artakserkses I Kserkses II Sogdianos Dariusz II Artakserkses II
XXVIII	Amyrtajos
XXIX	Neferites I Achoris Psamutis Neferites II
XXX	Nektanebo I Tachos Nektanebo II
XXXI	Artakserkses III Ochos Arses Chabbasz Dariusz III