Alligator
 | Zobacz też: inne znaczenia. |
| Alligator[1] | |||
| Cuvier, 1807[2] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – aligator missisipski (A. mississipiensis) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Podkrólestwo | |||
| (bez rangi) | wtórouste | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Infratyp | żuchwowce | ||
| Nadgromada | czworonogi | ||
| Gromada | zauropsydy | ||
| Rząd | krokodyle | ||
| Rodzina | aligatorowate | ||
| Rodzaj | Alligator | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Crocodilus lucius Cuvier, 1807 (= Crocodilus mississipiensis Daudin, 1801) | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Alligator – rodzaj zauropsyda z rodziny aligatorowatych (Alligatoridae).
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Chińskiej Republice Ludowej (Anhui, Jiangsu i Jiangxi) i Stanach Zjednoczonych (Alabama, Arkansas, Floryda, Georgia, Luizjana, Missisipi, Karolina Północna, Oklahoma, Karolina Południowa, Tennessee i Teksas)[7][8].
Charakterystyka
Aligatory to duże zwierzęta o bardzo silnym ogonie, stanowiącym zarówno napęd podczas pływania, jak i narzędzie obrony. Mają najszerszy pysk ze wszystkich krokodyli. Na czubku ich masywnej głowy znajdują się oczy, uszy i nozdrza, wystające ponad powierzchnię wody, podczas gdy reszta ciała aligatora jest zanurzona. Zwierzęta te są drapieżnikami, polują na ssaki, ryby, ptaki, płazy, a także inne gady. Zazwyczaj można je spotkać nad brzegami większych zbiorników wodnych. Okresy mniej korzystnej pogody spędzają w wykopanych przez siebie jamach[9].
Systematyka
Etymologia
- Alligator: ang. alligator „aligator”, prawdopodobnie od hiszp. el lagarto „jaszczurka”, od łac. ille „to”; lacerta „jaszczurka”[10].
- Cayman: hiszp. caimán „kajman” lub port. caimão „kajman”, karaib. acayuman „kajman”[11]. Nazwa zastępcza dla Alligator Cuvier, 1817.
- Champsa: gr. χαμψα khampsa „krokodyl”, od egipskiej nazwy oznaczającej krokodyla[12]. Gatunek typowy: Crocodilus lucius Cuvier, 1807 (= Crocodilus mississipiensis Daudin, 1801).
- Caigator: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Caiman Spix, 1825 oraz Alligator Cuvier, 1817[6]. Gatunek typowy: Alligator sinensis Fauvel, 1879.
Podział systematyczny
Według definicji filogenetycznej przedstawionej w 1999 roku przez Christophera Brochu rodzaj obejmuje ostatniego wspólnego przodka aligatora amerykańskiego, aligatora chińskiego, A. prenasalis, A. mcgrewi, A. olseni, A. mefferdi i wszystkich jego potomków[13].
Rodzaj został nazwany w 1807 roku przez francuskiego zoologa Georges’a Cuviera[2]. Najstarsze znane skamieniałości przypisywane do jego przedstawicieli – należące do A. prenasalis – pochodzą z oligocenu[13].
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[8]:
- Alligator mississippiensis (Daudin, 1801) – aligator missisipski[14][15][16]
- Alligator sinensis Fauvel, 1879 – aligator chiński[15]
oraz gatunki wymarłe[17]:
- Alligator hailensis Stout, 2020
- Alligator luicus Li & Wang, 1987
- Alligator mcgrewi Schmidt, 1941
- Alligator mefferdi Mook, 1946
- Alligator olseni White, 1942
- Alligator prenasalis (Loomis, 1904)
- Alligator thomsoni Mook, 1923
- Kladogram według Brochu (1999)[13]
| Alligator |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Uwagi
Przypisy
- ↑ Alligator, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b G. Cuvier. Sur les différentes especes de crocodiles vivans et sur leurs caracteres distinctifs. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 10, s. 25, 1807. (fr.).
- ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 75. (fr.).
- ↑ M.J. Graves. Zwey neue Crocodill=Gattunegn. „Isis von Oken”. Jahrgang 1821 (1), s. 543, 1821. (niem.).
- ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 140. (niem.).
- ↑ a b P.E.P. Deraniyagala. „Proceedings Third Ann. Session of Ceylon. Association of Science”. 2, s. 12, 1947. (ang.).
- ↑ R. Midtgaard: Alligator. RepFocus. [dostęp 2022-03-01]. (ang.).
- ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Alligator. The Reptile Database. [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
- ↑ Encyklopedia Audiowizualna Britannica. Zoologia I: A–O. Poznań: Axel Springer Polska, 2006, s. 9. ISBN 978-83-60563-05-2.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 12.
- ↑ caiman (n.). Online Etymology Dictionary. [dostęp 2022-03-01]. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 46.
- ↑ a b c Ch.A. Brochu. Phylogenetics, taxonomy, and historical biogeography of Alligatoroidea. „Society of Vertebrate Paleontology Memoir”. 6, s. 9–100, 1999. DOI: 10.1080/02724634.1999.10011201. (ang.).
- ↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Wyd. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 19, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ a b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 368. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ E. Keller (red.), J.H. Reinchholf, G. Steinbach, G. Diesener, U. Gruber, K. Janke, B. Kremer, B. Markl, J. Markl, A. Shlüter, A. Sigl & R. Witt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 91, seria: Leksykon Zwierząt. ISBN 83-7311-873-X. (pol.).
- ↑ J. Zijlstra: Alligator. Hesperomys project. [dostęp 2022-03-01]. (ang.).
Bibliografia
- Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062 (ang.).
- p
- d
- e
- zwierzęta → strunowce → kręgowce → zauropsydy → diapsydy → archozauromorfy → archozaury → Crurotarsi
| Sphenosuchia |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Protosuchia |
| ||||
| Mesoeucrocodylia incertae sedis | |||||
| Mesoeucrocodylia: Sebecia |
| ||||
| Mesoeucrocodylia: Thalattosuchia |
| ||||
| Mesoeucrocodylia: Notosuchia |
| ||||
| Mesoeucrocodylia: Neosuchia |
| ||||
Encyklopedia internetowa:
- PWN: 3867851
- Britannica: animal/alligator
- SNL: alligatorer
- Catalana: 0076916
- DSDE: alligator
