Bujanka czarna
| Bombylella atra | |||
| (Scopoli, 1763) | |||
 Imago | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | stawonogi | ||
| Gromada | owady | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | bujankowate | ||
| Podrodzina | Bombyliinae | ||
| Plemię | Bombyliini | ||
| Rodzaj | Bombylella | ||
| Gatunek | bujanka czarna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
Bujanka czarna[1] (Bombylella atra) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Bombyliinae. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię i Azję Środkową.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Bombylius ater. Lokalizacja typowa znajduje się w Słowenii[2]. W 1995 roku David J. Greathead umieścił go w rodzaju Bombylella oraz zsynonimizował z nim gatunek Bombylius lugubris[3].
Morfologia
Muchówka ta osiąga od 6 do 11 mm długości ciała o zwartej budowie[4]. Głowa jest dość mała, znacznie węższa od tułowia, w widoku bocznym mniej więcej trójkątna[5]. Wyposażona jest w długi, smukły, sterczący ku przodowi ryjek i dość krótkie głaszczki[5][4]. Owłosienie głowy jest czarne z białymi lub szarymi włoskami na twarzy i potylicy[4][1], rzadziej całkowicie czarne[4][3]. Oczy złożone u samic są szeroko rozstawione, u samców zaś są silnie zbliżone do siebie[4][1]. Omatidia w górnej połowie oczu samca są powiększone[4]. Czułki są wąsko rozstawione i mniej więcej tak długie jak głowa[5], ich ostatni człon jest u samca wąski, a u samicy nieco rozszerzony[4]. Owłosienie czułków jest bardzo gęste i szczotkowate[1]. Spodnią stronę czułków samicy porastają zwykle włoski czarne i szare[4], rzadziej tylko czarne[4][3].
Tułów jest krótki i szeroki[5], czarny i głównie czarno owłosiony; białe lub białożółte włoski obecne są na śródpleczu, a u samicy także w kępkach na pteropleurach[4]. Skrzydła mają wyraźnie przyciemnioną, jasnobrunatną część nasadową oraz częściowo przednią krawędź; przyciemnienie to obejmuje komórki podstawowe radialną i medialną w całości lub pozostawia ich wierzchołkowe części przejrzystymi[4][3]. Odnóża ubarwione są całkiem czarno[4][1].
Odwłok jest krótki i szeroki[5]. Na wierzchu tergitów od drugiego do piątego występują kępki białych włosków, na ich bokach zaś kępki dłuższych włosków czarnych; kępki te mogą się jednak wycierać[4][1]. U samicy domieszka białych włosków widoczna jest również na sternitach. Pokładełko uzbrojone jest w kolce i porośnięte brunatnożółtymi włoskami[4].
Ekologia i występowanie
Owad ciepłolubny[4]. Zasiedla suche i otwarte stanowiska, preferując te o wapiennym podłożu, w tym murawy kserotermiczne[1]. Osobniki dorosłe aktywne są od kwietnia lub maja do lipca. Odwiedzają kwiaty celem żerowania na nektarze[4][1]. Larwy są parazytoidami żądłówek[1].
Gatunek palearktyczny[5]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. Ponadto podawany jest z Syberii, Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Syrii, Libanu, Izraela, Egiptu, Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Omanu, Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu oraz Iranu[2]. W Polsce jest owadem rzadko spotykanym[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Bombylella atra – Bujanka czarna. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-09-07].
- ↑ a b N.L. Evenhuis, D.J. Greathead: World catalog of bee flies (Diptera: Bombyliidae). Revised September 2015. Bishop Museum, 2015. s. 1-206. [dostęp 2019-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c d D.J. Greathead. A review of the genus Bombylius Linnaeus s. lat. (Diptera: Bombyliidae) from Africa and Eurasia. „Entomologica Scandinavica”. 26, s. 47–66, 1995.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
- ↑ a b c d e f Frank M.F.M. Hull Frank M.F.M., Bee flies of the world: the genera of the family Bombyliidae, Washington: Smithsonian Institution Press, 1973, DOI: 10.5962/bhl.title.48406, ISBN 0-87474-131-9 .
