Dikdik
| Madoqua | |||
| Ogilby, 1837[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – dikdik sawannowy (M. kirkii) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ssaki | ||
| Podgromada | żyworodne | ||
| Infragromada | |||
| Rząd | parzystokopytne | ||
| Podrząd | przeżuwacze | ||
| Infrarząd | Pecora | ||
| Rodzina | wołowate | ||
| Podrodzina | antylopy | ||
| Plemię | Antilopini | ||
| Rodzaj | dikdik | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Antilope saltiana Desmarest, 1816 | |||
| Synonimy | |||
| | |||
| Gatunki | |||
| |||
| |||
| |||
Dikdik[4] (Madoqua) – rodzaj ssaków kopytnych z podrodziny antylop (Antilopinae) w rodzinie wołowatych (Bovidae). Pierwsze ślady pobytu antylopy na Ziemi szacuje się na okres 3,5 mln lat temu, kiedy to w północnej Tanzanii w jednym z wykopalisk w Laetoli natrafiono na ślady zostawiane w popiele wyrzucanym przez wulkan. Znaleziono tam też ich odchody, tzw. koprolity w postaci skamieniałych kulek.
Zasięg występowania
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce Południowej oraz Wschodniej (Etiopia, Somalia, Kenia, Tanzania, Namibia, Angola)[5][6][7].
Morfologia
Należą do najmniejszych antylop. Długość ciała 47,5–69 cm, długość ogona 2,5–8 cm, długość ucha 6–8,6 cm, wysokość w kłębie 32–43 cm; masa ciała 2,1–9,1 kg (samice są nieco cięższe i większe od samców)[6][8]. Są często porównywane wielkością do zająca. Zdarza się, że padają ofiarą drapieżnych ptaków. Sierść ma kolor szaro-brązowy w górnych i prawie biały w dolnych partiach. Samce mają krótkie, szpiczaste różki. Nazwa dikdik pochodzi od dźwięku, który wydają, gdy są zaniepokojone.
Systematyka
Rodzaj zdefiniował w 1837 roku irlandzki przyrodnik William Ogilby w artykule poświęconym rodzajom przeżuwaczy opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[1]. Na gatunek typowy Ogilby wyznaczył (oryginalne oznaczenie) dikdika żwawego (M. saltiana).
Etymologia
- Madoqua: amh. mĕdaqqwa rodzima nazwa z Etiopii dla dikdików[9][10].
- Rhynchotragus: gr. ῥυγχος rhunkhos ‘pysk’; τραγος tragos ‘kozioł’[2]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Madoqua guentheri O. Thomas, 1894.
- Praemadoqua: łac. prae ‘przed’; rodzaj Madoqua Ogilby, 1837[11]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Praemadoqua avifluminis Dietrich, 1950.
Podział systematyczny
Liczba gatunków w obrębie Madoqua jest przedmiotem dyskusji; Mammals of the World[7] wymienia cztery (guentheri, kirkii, piacentinii, saltiana), Mammals Diversity Database[12] i Alle the Mammals of the World[8] osiem (cavendishi, damarensis, guentheri, hindei, kirkii, piacentinii, saltiana i thomasi), Handbook of the Mammals of the World[6] i Illustrated Checklist of the Mammals of the World[5] dwanaście (cavendishi, damarensis, guentheri, hararensis, hindei, kirkii, lawrancei, phillipsi, piacentinii, saltiana, swaynei i thomasi), natomiast Ungulate Taxonomy[13] trzynaście (cavendishi, damarensis, guentheri, hararensis, hindei, kirkii, lawrancei, phillipsi, piacentinii, saltiana, smithii, swaynei i thomasi); tutaj lista występujących współcześnie gatunków za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)[12][8][4]:
- Madoqua saltiana (Desmarest, 1816) – dikdik żwawy
- Madoqua piacentinii Drake-Brockman, 1911 – dikdik srebrzysty
- Madoqua thomasi (O. Neumann, 1905) – dikdik tanzański
- Madoqua hindei O. Thomas, 1902 – dikdik kenijski
- Madoqua kirkii (Günther, 1880) – dikdik sawannowy
- Madoqua cavendishi O. Thomas, 1898 – dikdik płochy
- Madoqua guentheri O. Thomas, 1894 – dikdik drobny
- Madoqua damarensis (Günther, 1880) – dikdik namibijski
Opisano również gatunek wymarły z czwartorzędu dzisiejszej Tanazanii[3]:
- Madoqua avifluminis (Dietrich, 1950)
Przypisy
- ↑ a b W. Ogilby. On the generic characters of Ruminants. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 4, s. 137, 1836. (ang.).
- ↑ a b O.R. Neumann. Über neue Antilopen-Arten. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1905, s. 88, 1905. (niem.).
- ↑ a b W.O. Dietrich. Fossile Antilopen und Rinder Aquatorialafrikas. (Material der Kohl-Larsen’schen Expeditionen). „Paläontographica”. Abteilung A. 99, s. 34, 1950. (niem.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 178, 179. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 342. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b c C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 653–656. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Madoqua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-30]. (ang.).
- ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 609–610. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 396, 1904. (ang.).
- ↑ Madoqua. Oxford Living Dictionares. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 206. (ang.).
- ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-02]. (ang.).
- ↑ C. Groves & P. Grubb: Ungulate Taxonomy. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2011, s. 176–179. ISBN 978-1421400938. (ang.).
Encyklopedia internetowa (takson):
- Britannica: animal/dik-dik
- SNL: dik-dik_antiloper
- Catalana: 0099030
