Dobrcz

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Dobrcz

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: jezioro Dobrcz.

Dobrcz

wieś
Kościół pw. św. Wawrzyńca
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	bydgoski
Gmina	Dobrcz
Wysokość	90 m n.p.m.
Liczba ludności (31.12.2023)	1911[2]
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	86-022[3]
Tablice rejestracyjne	CBY
SIMC	0084356
Położenie na mapie gminy Dobrcz Dobrcz
Położenie na mapie Polski Dobrcz
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dobrcz
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego Dobrcz
53°15′58″N 18°08′41″E/53,266111 18,144722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dobrcz – (niem. Dobsch, 1942–1945 Dauben) wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dobrcz.

Dobrcz jest miejscowością położoną około 18 km na północny wschód od Bydgoszczy.

Nazwa wywodzi się od imienia Dobrek będącego skróceniem imienia Dobrociech, Dobrogost. w dokumentach używano nazw: Dobrech, Dobrxe, w wieku XIV Dobrz, wiek XVIII to Dubrcz i Dubrszcz. W XIX wieku ustaliła się nazwa Dóbrcz, która była powszechnie używana jeszcze w XX wieku.

Natomiast podczas zaboru pruskiego używano nazwy Dobsch.

Od XII wieku Dobrcz jest siedzibą parafii św. Wawrzyńca^[4].

Dobrcz przechodził różne koleje losu. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 24 czerwca 1213 roku^[5], kiedy to kanclerz Iwo Odrowąż odziedziczoną po rodzicach wieś darował klasztorowi cysterskiemu. Z 1242 roku pochodzi potwierdzenie tej darowizny przez księcia kujawskiego Kazimierza.

W drugiej połowie XIII wieku powstało nowe opactwo cysterskie w Byszewie. Było ono filią klasztoru sulejowskiego. Na jego uposażenie przeznaczono między innymi Dobrcz. Niedługo po przejęciu wsi przez cystersów, bo już w 1286 roku książę pomorski Mszczuj nadał tej wsi szeroki immunitet ekonomiczny i sądowy. Nadanie to zwalniało ludność z obowiązku udziału w wyprawach wojennych. Częściowo znosił obowiązek stróży, zwalniał ludność z obowiązków budowy i naprawy grodów oraz zniósł opłaty połowowe i mostowe. Immunitet sądowy zwalniał ludność od wszystkich sadów świeckich.

Po nadaniu księcia pomorskiego Dobrcz pozostawał w rękach cystersów jeszcze dwa lata. W roku 1288 opat Engelbert przeprowadził transakcję z biskupem kujawskim Wisławem. Polegała ona na oddaniu Dobrcza wraz z dziesięciną w zamian za tereny obecnego Koronowa, nazywanego wtedy Smeysche. Zamianę tę potwierdził książę Mszczuj w 1292 roku. W ten sposób wieś przeszła w posiadanie biskupów włocławskich i była ich własnością aż do XVI wieku. Dopiero wtedy biskup Wincenty Przerembski przeznaczył Dobrcz z okolicznymi wioskami na uposażenie dla biskupa pomocniczego. W 1557 roku właścicielem Dobrcza był biskupem pomocniczym Jan Wysscheczki. Wieś pozostała w rękach biskupów pomocniczych do 1576 roku, kiedy to biskup Stanisław Karnkowski ofiarował ją kapitule włocławskiej. Przy kapitule włocławskiej Dobrcz pozostał aż do sekularyzacji w XIX wieku.

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku Dobrcz roku znalazł się w zaborze pruskim. Pozostał w nim aż do przyłączenia Pomorza do odrodzonej Ojczyzny w 1920 roku. Mieszkańcy wsi brali udział i ginęli na frontach I i II wojny światowej.

W 1934 roku ustanowiono Gminę Dobrcz.

Na początku II wojny światowej, 9 października 1939 roku wojska niemieckie rozstrzelały w Dobrczu około 800 osób^[6]. Nie zdołano ustalić imiennej listy rozstrzelanych. Zwłoki zostały spalone przez hitlerowców.

Tuż po wojnie w 1945 roku powrócono do organizowania życia wiejskiego i gminnego. W latach 70. oddano do użytku nowy budynek Ochotniczej Straży Pożarnej i Ośrodka Zdrowia.

Podczas okresu przełomu ustrojowego działały lokalne struktury „Solidarności”. W latach 90. wybudowano nową szkołę, a w czerwcu 2006 roku otwarto wyremontowany budynek Gminnej Biblioteki Publicznej, natomiast w roku 2009 oddano do użytku kompleks Boisk Orlik przy szkole w Dobrczu, a od 2013 została uruchomiona w Dobrczu całodobowa pomoc z dyżurem karetki pogotowia.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dobrcz, po reformie w 1973 należy i jest siedzibą gminy Dobrcz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Pomniki przyrody

W miejscowości rosły 2 pomniki przyrody^[7]:

Nr	Forma	Nazwa	Sztuk	Obwód powołanie - zniesienie [cm]	Lokalizacja	Rok powołania	Rok zniesienia	Zdjęcie
1.	Lipa drobnolistna	pojedyncze drzewo	1	350 - b.d.	w pobliżu kościoła	1991	2017
2.	Kasztanowiec zwyczajny	grupa drzew	2	320, 330 - 360, 420	na cmentarzu katolickim	1991	2017

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dobrcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 417 .