Górne Łużyce

Ten artykuł od 2023-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Górne Łużyce
Milsko

(górnołuż.) Hornja Łužica
(niem.) Oberlausitz

Herb Flaga
Państwa	Niemcy  Polska
Stolica	Budziszyn
Ważniejsze miejscowości	Görlitz, Zgorzelec, Żytawa
Położenie na mapie Górne Łużyce (kolor ciemnoczerwony) w 1618 r.
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Hasło w Wikisłowniku

Górne Łużyce^[1][2] (niem. Oberlausitz, górnołuż. Hornja Łužica, dolnołuż. Górna Łužyca, cz. Horní Lužice, łac. Lusatia Superior) – kraina historyczno-geograficzna w Niemczech (kraj związkowy Saksonia, częściowo Brandenburgia), południowa część Łużyc. Część tego obszaru leżąca na zachód od rzeki Kwisy znajduje się na terytorium Polski (województwo dolnośląskie, kilka miejscowości w województwie lubuskim).

Głównym miastem jest Budziszyn. Do początku XV wieku tereny te znane były jako Milsko, od zamieszkującego je plemienia słowiańskiego Milczan. Na tych ziemiach wykształcił się język górnołużycki.

Kalendarium

• VI wiek – teren Milska zasiedlają Słowianie
• 932 – ziemie Milczan zostały podbite przez króla niemieckiego Henryka I, który zmusił Milczan do składania mu danin
• 971 – Otton I wprowadza nową organizację okręgów grodowych
• 1002–1005 – Bolesław Chrobry zajął Milsko i włączył do Polski, pierwsza wzmianka o stolicy regionu – Budziszynie
• 1015 – Milsko zajmuje cesarz Henryk II
• 30 stycznia 1018 – pokój budziszyński przyznał Milsko Polsce,
• 1029 – oblężenie Budziszyna w trakcie wojny polsko-niemieckiej: miasto i region obronione przez Polskę
• 1031 – cesarz Konrad II podbija Milsko i włącza je w skład Marchii Miśnieńskiej
• 1076 – część Milska zostaje przyłączona do Księstwa Czech
• 1131 – ostatnia wzmianka o Milczanach w związku z wzniesieniem lub przebudową grodu w Görlitz przez czeskiego księcia Sobiesława I^[3]
• 1143 – margrabia Miśni Konrad Wielki przejmuje kontrolę nad tym terenem
• 1158 – Teren zostaje przyznany Czechom
• 1200 około – rozpoczęcie kolonizacji niemieckiej^[3]
• 1253 – margrabia brandenburski Otton III otrzymał te ziemie jako posag księżniczki Beatrycze, córki króla czeskiego Wacława I
• 1319 – król czeski Jan Luksemburski zajął zachodnią część Milska, a wschodnią z Görlitz, Żytawą i Lubaniem przejął książę jaworski Henryk z dynastii Piastów
• 1329 – książę jaworski Henryk zrzeka się części Milska ze Zgorzelcem na rzecz Czech, zachowując m.in. Żytawę i Lubań
• 1336 – wzmianka o urzędowaniu w Löbau słowiańskiej rady miejskiej^[3]
• 1337/1346 – przejście Żytawy i Lubania pod władztwo czeskie
• 1346 – powstaje Związek Sześciu Miast
• 1348 – inkorporacja Milska do Korony Czeskiej,
• 1362 – wzmianka o urzędowaniu w Kamenz słowiańskiego burmistrza^[3]

• 

  1368 – po śmierci księcia świdnickiego Bolka II, zwanego Małym, wschodnia część Milska włączona zostaje do Czech
• 1370 – po włączeniu Łużyc Dolnych do korony czeskiej następuje połączenie Milska i Łużyc Dolnych
• 1466/1469–1490 – pod kontrolą króla Węgier Macieja Korwina będącego wówczas również antykrólem Czech
• 1490–1526 – pod rządami Jagiellonów
• 1635 – gdy prawie całe Łużyce Górne przyłączone do Elektoratu Saksonii, miasto Schirgiswalde czeską eksklawą. Łużyce Górne przestają być częścią Korony Czeskiej.
• 1691 – powołanie przez stany górnołużyckie komisji serbskich duchownych do stworzenia górnoserbskiego języka pisanego^[3]
• 1693 – przetłumaczenie na język serbski Małego Katechizmu przez proboszcza Michała Frencla^[3]
• 1697–1763 – Łużyce Górne jako część Elektoratu Saksonii w unii personalnej z Polską. Przez miasta Hoyerswerda, Königsbrück czy Lubań wiodą trasy częstych przejazdów królów Polski Augusta II i Augusta III z Drezna do Warszawy i Wschowy. Pamiątką po tym okresie są m.in. liczne pocztowe słupy dystansowe ozdobione herbami Polski i Saksonii, monogramami królów Augusta II i Augusta III i polską koroną królewską w miastach łużyckich oraz kamienie milowe ozdobione monogramami królów w pomniejszych miejscowościach i dzielnicach
• 1722 – protestanccy czescy imigranci (bracia morawscy) zakładają miasto Herrnhut, w 1742 zakładają miasto Niska
• w latach 60. XVIII w. w Hoyerswerdzie dzieciństwo spędza Jan Henryk Dąbrowski
• 1806 – w granicach Królestwa Saksonii
• 1813 – obszar zmagań w czasie wojen napoleońskich (bitwa pod Budziszynem)
• 1815
  • na mocy uchwał kongresu wiedeńskiego wschodnia część Łużyc Górnych z Görlitz, Lubaniem i Mużakowem przyłączona do pruskiej prowincji Śląsk (niem. Niederschlesien)
  • rozwiązanie Związku Sześciu Miast
  • założenie Parku Mużakowskiego, jedynego obiektu na Łużycach wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO
• 1819 – próba reaktywacji Związku Sześciu Miast w okrojonym składzie jako Związek Czterech Miast (istniał do 1868)^[4]
• 1825 – północno-zachodnia część Łużyc Górnych z Hoyerswerdą i Ruhlandem włączona do prowincji Śląsk
• 1845
  • włączenie Schirgiswalde do Saksonii
  • pierwsze publiczne wykonanie hymnu Serbołużyczan w Budziszynie
• 1871 – w granicach Niemiec
• 1890 – Zgorzelec, Żytawa i Budziszyn największymi miastami Górnych Łużyc
• 1912 – powstanie serbskiej organizacji Domowina, liczącej wkrótce 180 tys. członków^[3]
• 1918 – zgłoszenie przez władze czeskie postulatu włączenie Łużyc Górnych do Czechosłowacji^[3]
• po 1933 – masowa germanizacja i zmienianie nazw pochodzenia słowiańskiego^[3]
• 1945
  • obszar zmagań na froncie wschodnim II wojny światowej z udziałem 2 Armii Wojska Polskiego (operacja łużycka)
  • w efekcie postanowień konferencji poczdamskiej wschodnia część Łużyc Górnych (pomiędzy Nysą Łużycką a Kwisą, ze Zgorzelcem i Lubaniem) wchodzi w skład Polski.
• 1949 – zachodnia część Łużyc Górnych w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej
• 1990 – niemiecka część Łużyc Górnych rozdzielona między Saksonię (większość regionu) i Brandenburgię (skrawki północno-zachodnie z miastem Ruhland)
• 1991 – reaktywacja Związku Sześciu Miast

Miasta górnołużyckie

Wsie górnołużyckie

Górnołużyckie nazwy wsi

Galeria

• 
  Kościół Mariacki w Kamenz
• 
  Ratusz w Löbau z 1714 r. przyozdobiony m.in. herbem I Rzeczyspolitej
• 
  Zamek księżnej Lubomirskiej i króla Augusta III w Hoyerswerdzie
• 
  Pałac w Neschwitz
• 
  Polsko-saski słup dystansowy w Ruhland
• 
  Serbski Dom w Budziszynie
• 
  Pomnik żołnierzy polskich w Crostwitz

Zobacz też

• Łużyce
• Dolne Łużyce
• Limes Sorabicus (Marchia Łużycka)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Jaworski, Żary w dziejach pogranicza śląsko-łużyckiego, Żary 1993
• Waldemar Bena, Polskie Górne Łużyce. Przyroda – Historia – Zabytki, Wydawnictwo F.H. Agat, Zgorzelec 2003
• Prawa Saksonii dotyczące Łużyczan. regione.taa.it. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-21)].
• TomaszT. Bernacki TomaszT., Kiedy Łużyce Górne powrócą... do Czech? [online], naszesudety.pl, 14 maja 2005 [dostęp 2016-04-29] .