Język maya
 | Nie mylić z: język ma’ya. |
| Obszar | Meksyk, Belize | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 763 tys.[1] | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| język urzędowy | Język narodowy w Meksyku | ||||
| Organ regulujący | Instituto Nacional de Lenguas Indígenas | ||||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||||
| Ethnologue | 5 rozwojowy↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-3 | yua | ||||
| IETF | yua | ||||
| Glottolog | yuca1254 | ||||
| Ethnologue | yua | ||||
| WALS | yct | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Język maya, język maja (maaya t'aan) – język z grupy jukatańskiej w ramach rodziny majańskiej. Używany jest głównie w meksykańskiej części półwyspu Jukatan oraz na niektórych obszarach Belize. Posiada bogatą literaturę z okresu post-kolonialnego i jest powszechnie używany jako pierwszy język na obszarach wiejskich w stanie Jukatan oraz w sąsiednich stanach Quintana Roo i Campeche. Rodzimi użytkownicy nazywają swój język po prostu „maya”, natomiast zwłaszcza w literaturze anglojęzycznej, gdzie istnieje możliwość pomylenia Maya („język maja”) i Mayan („cała rodzina języków majańskich”), preferuje się dodawanie przymiotnika Yucatec („jukatański”). W Meksyku uznany jest za jeden z 69 języków narodowych (lenguas nacionales)[2], nauczany dość intensywnie w ramach oficjalnego systemu szkolnictwa. Pod względem liczby użytkowników zajmuje trzecie miejsce w Meksyku, po języku hiszpańskim i nahuatl.
Maya yucateco jest jednym z nielicznych tonalnych języków w rodzinie języków majańskich, rozróżnia tony niskie oraz wysokie (wysokie zaznaczane są w grafii akcentem np. á, é, ó). Oprócz maya, tony istnieją jedynie w językach uspantec oraz tsotsil.
System fonetyczny
Samogłoski
| Przednie | Centralne | Tylne | |
|---|---|---|---|
| Wysokie | i [i] | u [u] | |
| Średnie | e [e̞] | o [o̞] | |
| Niskie | a [ä] |
Spółgłoski
| Dwuwargowe | Dziąsłowe | Podniebienne | Tylnojęzykowe | Języczkowe | Gardłowe | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Normalne | Implozyjne | Normalne | Ejektywne | Normalne | Ejektywne | Normalne | Ejektywne | Normalne | Ejektywne | Normalne | ||
| Zwarte | p [p] | b [ɓ] | t [t] | t [t'] | k [k] | k [k'] | ' [ʔ] | |||||
| Zwarto-szczelinowe | tz [ʦ] | tz' [ʦ’] | ch [ʧʰ] | ch' [ʧ’] | ||||||||
| Szczelinowe | s [s] | x [ʃ] | j [x] | h [h] | ||||||||
| Nosowe | m [m] | n [n] | ||||||||||
| Płynne | l [l] | |||||||||||
| Półsamogłoski | y [j] | w [w] | ||||||||||
Przypisy
- ↑ David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Maya, Yucatec, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ 69 Lenguas Nacionales: Patrimonio Lingüístico de México [online], Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, Gobierno de México [dostęp 2023-10-02] (hiszp.).
Bibliografia
- Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
- M. Zavala, Gramatica maya, Centro Cultural Prohispen, Merida de Yucatan
- Diccionario espanol-maya, maya-espanol, Editorial Dante, Merida, Yucatan, 2008, ISBN 970-605-424-3
- Nils Th. Grabowski, Katrin Kolmer, Maya für Yucatán, Reise Know-how Verlag 2006, ISBN 3-89416-367-4
Linki zewnętrzne
- Kurs języka maya. uady.mx. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-07)]. (hiszp.).
- AULEX Słownik hiszpańsko-maya (hiszp.)
- Gramatyka języka maya (ang.)
- Ortografia języka maya (hiszp.)
Encyklopedia internetowa:
- Britannica: topic/Yucatec-Maya, topic/Yucatec-language
- SNL: yucatec
