Kolegiata św. Jerzego w Qormi

Kolegiata św. Jerzego
Knisja Kolleġġjata Arċipretali u Arcimatriċi ta' San Ġorġ
00384 NICPMI (2012-08-27)
Kolegiata, kościół parafialny
Ilustracja
Państwo

 Malta

Miejscowość

Qormi

Adres

Triq il-Kbira / Triq San Ġorġ

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Archidiecezja

maltańska

Kolegiata

od 30 czerwca 2019

Wezwanie

św. Jerzego

Wspomnienie liturgiczne

23 kwietnia

Historia
Data rozpoczęcia budowy

• przed 1436 (pierwszy kościół)
• ~1456 (drugi kościół)
• 1584–85 (początek rozbudowy do formy dzisiejszej)

Data poświęcenia

6 maja 1731

Aktualne przeznaczenie

świątynia katolicka

Dane świątyni
Świątynia
• materiał bud.
• długość


• wapień maltański
36,5 m

Wieża kościelna
• liczba wież


2

Kopuła
• liczba kopuł


1 + 10

Ołtarz
• liczba ołtarzy


14

Liczba naw

1 + 2

Nawa główna
• wysokość


7,9 m

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kolegiata św. Jerzego”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kolegiata św. Jerzego”
Ziemia35°52′56,2″N 14°28′05,9″E/35,882278 14,468306
Multimedia w Wikimedia Commons

Kolegiata Świętego Jerzego (malt. Knisja Kolleġġjata Arċipretali u Arcimatriċi ta' San Ġorġ, ang. The Collegiate Archmatrix Parish Church of Saint George) – rzymskokatolicka kolegiata i jeden z dwóch kościołów parafialnych w Qormi na Malcie.
Kościół położony jest w północno–zachodniej części miasta, przy zbiegu Triq il-Kbira i Triq San Ġorġ.

Historia

Parafia św. Jerzego jest jedną z 10 wiejskich parafii wymienionych w „Rollo” biskupa Senatore de Mello z 1436[1]. Pierwszy kościół w formie niewielkiej prostej kaplicy, istniejący już przed 1436 został zburzony około 1456, a w tym samym miejscu zbudowano większy[2][3]. W istniejącym współcześnie kościele znajduje się tablica, która na polecenie biskupa Bartolomé Rulla została w 1763 przeniesiona z zakrystii do kościoła, a na której łacińska inskrypcja brzmi[1]:

MCCCCLVI. X. die mensis Septembris. Hoc maramma tempore mei Donni Gilii Lombardi ejusdem Ecclesiae Cappellani, procuratores vero super marammate praedicto fuerunt Matthaeus Cassar et Petrus Camilleri

co w wolnym tłumaczeniu[a] brzmi: 1456, 10 września. Kościół ten został zbudowany kiedy proboszczem był ks. Giglio Lombardo, opiekunami kościoła byli Matteo Cassar i Pietro Camilleri. Ferres podaje, że tablica ta istniała w starym kościele w miejscu, gdzie dziś jest kaplica Różańca Świętego[1].
W 1575 parafię odwiedził wizytator apostolski mons. Pietro Dusina[1].
Kościół został niemal kompletnie przebudowany w latach 1584–85. Jego projekt dość niepewnie przypisuje się Vittorio Cassarowi[3][5]. Włączono wówczas w jego strukturę pobliską kaplicę Zwiastowania, budując na jej miejscu jeden z bocznych ołtarzy[6]. Nie jest znana data zakończenia rozbudowy, lecz biorąc pod uwagę styl architektoniczny budowli był to prawdopodobnie koniec XVII wieku[7]. Kopułę dobudowano w 1684 według projektu Lorenzo Gafà[3][8]. Konsekracja kościoła przez biskupa Paula Alphérana de Bussan miała miejsce 6 maja 1731[1][4][6].

Kościół został podniesiony do rangi kolegiaty 30 czerwca 2019[9].

Architektura

Wygląd zewnętrzny

Kościół dzisiejszy zbudowany jest na planie krzyża[3][6]. Fasada kościoła jest wysoka, dwupoziomowa, z nałożonymi doryckimi pilastrami. Na każdym poziomie dzielą ją one na pięć segmentów, z których centralny jest najszerszy, a skrajne najwęższe. Na dolnym poziomie główny portal z drzwiami zwieńczonymi łukiem i po bokach dwoma parami korynckich kolumn na cokołach, wspiera zdobny fryz z gierowanym gzymsem. Gzyms ten, rozciągnięty na całą szerokość fasady, rozdziela oba poziomy.

Wyższy poziom fasady kolegiaty

W dwóch bocznych segmentach, węższych od centralnego, wejścia do naw bocznych są kopią głównego, lecz w mniejszej skali i z pojedynczymi kolumnami je flankującymi. Dwa skrajne segmenty dolnego poziomu fasady mają gładką ścianę. Środkowy segment wyższego poziomu zawiera w sobie złamany fronton podtrzymywany przez dwa wsporniki, poniżej znajduje się niewielkie okno. W złamaniu frontonu nisza z figurą patrona świątyni. Na pozostałych czterech segmentach znajdują się podobne elementy, z niewielkim gzymsem w miejsce frontonu pomiędzy oknem a niszą. Całość, nad częścią centralną, wieńczy stromy fronton z krzyżem na postumencie, po bokach balustrada nad kolejnymi segmentami fasady, zaś od zewnętrznych w górę wyrastają dwie kwadratowe w przekroju dzwonnice, każda zwieńczona balustradą i dachem wieżowym[10]. Na dzwonnicach zamontowanych jest 6 dzwonów, największy z nich zakupiony został w 2003 w Litex Foundry of Russia[11]. Zegar na północnej wieży, dzieło Michelangela Sapiano, zainstalowany został w 1878[4].

Wnętrze

Wnętrze kościoła

Świątynia wewnątrz jest długa na 120 ft (ok. 36,5 m), zaś nawa jest szeroka na 26 ft (ok. 7,9 m). Wnętrze zbudowane w stylu doryckim składa się z prezbiterium, dwóch dużych kaplic w przeciwnych końcach transeptu, oraz nawy głównej z nawami bocznymi. Na przecięciu nawy z transeptem znajduje się kopuła, zaprojektowana przez Lorenzo Gafà i zbudowana w 1684[4][12]. Wnętrze kościoła ma sklepienie kolebkowe z kasetonami, wsparte na rzędach pilastrów doryckich oraz belkowaniu z tryglifami i metopami[10]. W kościele jest 14 ołtarzy[12].

Dzieła sztuki w kościele

Fragment obrazu tytularnego Ścięcie św. Jerzego przedstawiony na znaczku Malty z 2003

Obraz tytularny kościoła, przedstawiający Ścięcie św. Jerzego pochodzi z XVII wieku i jest pędzla słynnego Mattia Pretiego. Tytularna statua Święty Jerzy z 1738 jest dziełem rzeźbiarza Pietru Felicego[11]. Statua została odnowiona w 1895[13]. Inni malarze, których dzieła znajdują się w kościele, to[14][15]:

  • Mattia Preti
    • Ojciec Przedwieczny (nieukończony)
  • Pietru Pawlu Caruana – w prezbiterium, z 1843
    • Św. Jerzy przed cesarzem Dioklecjanem
    • Św. Jerzy wchodzący do świątyni Apolla
  • Francesco Zahra
    • Oczyszczenie Maryi Panny w świątyni
    • Madonna dająca pasek św. Augustynowi i św. Monice
    • Święta Małgorzata z Kortony
  • Giuseppe Briffa (1901–1987)
    • Święty Jerzy
    • Święty Paweł
    • Święta Agata przychodząca na pomoc Maltańczykom
  • Giuseppe Calì (1846–1930)
    • Święty Józef
  • Stefano Erardi
    • Matka Boża Łaskawa
    • Święty Mikołaj
  • Anton Falzon
    • Święty Paweł
  • Nieznany artysta ze szkoły bizantyńskiej
    • Matka Boża Bolesna

Są w świątyni także rzeźby Alfreda Camilleri Cauchiego, Ċensu Cremony i Charlesa Darmanina.

Świątynia dzisiaj

W kościele odprawiane są msze święte w dni powszednie o 6:15, 7:30 oraz 16:30 (zima) / 18:00 (lato); w soboty o 16:30 (zima) / 17:00 (lato) i 18:00, oraz w niedziele i święta o 6:00, 7:30, 9:00, 10:30 oraz 17:00[2].

Święto patronalne

Fiesta z okazji dorocznego święta patronalnego kościoła urządzana jest w tygodniu przed ostatnią niedzielą czerwca[16]. Przez cały tydzień miasto cieszy się w świątecznym nastroju, jest całe udekorowane kolorowymi światłami, posągami i innymi dekoracjami ulicznymi. Kościół parafialny jest również w pełni udekorowany wspaniałymi światłami, adamaszkiem i dywanami. Każdego wieczoru w dni poprzedzające fiestę odbywają się marsze orkiestr dętych. Towarzyszą im tradycyjne fajerwerki, na ulicach rozmieszczone są stoiska z nugatem i lodami.
W niedzielę, kulminacyjny dzień obchodów, w kościele odprawiana jest uroczysta msza święta, po której wokół Qormi przechodzi procesja ze statuą tytularną, a po niej orkiestry dęte i mieszkańcy miasta[17].
Oprócz święta św. Jerzego są jeszcze cztery inne święta wtórne, każde związane z bractwem religijnym. Są to: Świętego Józefa, Matki Boskiej Pocieszenia (Tac-Cintura), Matki Boskiej Różańcowej i Świętego Michała. Ponadto istnieje piąte bractwo, Najświętszego Sakramentu, które celebruje fiestę w święto Bożego Ciała[11].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

26 sierpnia 2011 Malta Environment and Planning Authority nadała kościołowi św. Jerzego status zabytku 1. klasy[3], zaś od 27 sierpnia 2012 umieszczony jest on na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod nr. 00384[8].

Uwagi

  1. ↑ Tłumaczenie moje za Guillaumierem[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Ferres 1866 ↓, s. 357.
  2. ↑ a b Ħal Qormi (St George). Archdiocese in Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e St George, Qormi. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-10-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Guillaumier 2003 ↓, s. 364.
  5. ↑ Hughes 1956 ↓, s. 86.
  6. ↑ a b c John Scerri: Qormi / St. George Parish Church. Churches & Chapels of Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
  7. ↑ Hughes 1956 ↓, s. 84.
  8. ↑ a b Parish Church of St George [online], NICPMI, 27 sierpnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2020-12-08]  (ang.).
  9. ↑ Archbishop declares Qormi’s St George’s Church as a Collegiate. [w:] TVM [on-line]. 2019-06-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-08)]. (ang.).
  10. ↑ a b Hughes 1956 ↓, s. 85.
  11. ↑ a b c David Camilleri: A Study in Local History since 1800: Qormi. University of Malta, 05.2014. s. 79. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-12)]. (ang.). (Dysertacja)
  12. ↑ a b Ferres 1866 ↓, s. 358.
  13. ↑ Guillaumier 2003 ↓, s. 365.
  14. ↑ Guillaumier 2003 ↓, s. 364-365.
  15. ↑ Ferres 1866 ↓, s. 358-359.
  16. ↑ Ħal Qormi. Four walks through a historic city. Din l-Art Ħelwa. s. 4-5. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-05)]. (ang.).
  17. ↑ Feast of St. George. malta.com, 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-12)]. (ang.).

Bibliografia

  • Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo. Malta: 1866. (wł.).
  • Qormi - Parish Church of Saint George. W: Alfie Guillaumier: Malta's Town and Villages. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
  • Quentin Hughes: The building of Malta 1530–1795. London: Alec Tiranti Ltd., 1956. (ang.).
  • p
  • d
  • e
Rzymskokatolickie kościoły parafialne w Republice Malty
Archidiecezja maltańska
Diecezja Gozo
  • Katedry pogrubiono