Liturgia eucharystyczna

Ten artykuł dotyczy obrzędów drugiej części Eucharystii. Zobacz też: Modlitwa eucharystyczna.

Liturgia eucharystyczna (łac. Liturgia eucharistica) to trzecia część katolickiej mszy św. w rycie rzymskim, po Obrzędach wstępnych i Liturgii słowa, a przed Obrzędami końcowymi. Według Konstytucji Soborowej Sacrosanctum concilium, razem z liturgią słowa tworzy jedną nierozerwalną całość:

(...) liturgia słowa i liturgia eucharystyczna, tak ściśle wiążą się z sobą, że stanowią jeden akt kultu. (SC 56[1]).

Liturgia eucharystyczna obejmuje głównie przygotowanie darów ofiarnych, Modlitwę eucharystyczną i Obrzędy komunijne. Dawniej zwana Mszą wiernych – po kazaniu ostiariusz wypraszał wszystkich nieochrzczonych z kościoła.

Części Liturgii eucharystycznej

  • Przygotowanie darów ofiarnych
    • przyniesienie do ołtarza darów
    • stosowane zwykle w czasie uroczystości Okadzenie darów
    • Lavabo (obmycie rąk z modlitwą "Obmyj mnie, Panie, z mojej winy i oczyść mnie z grzechu mojego", wskazują na istotę tego obrzędu, którą jest "pragnienie wewnętrznego oczyszczenia")
    • Orate fratres
    • Modlitwa nad darami
  • Modlitwa eucharystyczna
    • Dialog przed prefacją
    • Prefacja
    • Sanctus (Święty, święty)
    • Postsanctus
    • w niedziele i niektóre święta i uroczystości wspomnienie tajemnicy dnia
    • Epikleza
    • Opowiadanie o Ustanowieniu Eucharystii i Konsekracja. Kończy się aklamacją: „Głosimy śmierć Twoją...” ukazującą paschalny sens słów ustanowienia. Polecenie Jezusa, aby „czynić to na Jego pamiątkę” dotyczyło liturgicznego uobecniania Tajemnicy paschalnej: jego śmierci krzyżowej, zmartwychwstania i ponownego przyjścia na końcu czasów. Dawniej, w wyniku średniowiecznych sporów w Kościele łacińskim o podłożu filozoficznym dotyczących realnej obecności ciała Ciała i Krwi Chrystusa i przeistoczenia, podkreślano ten moment Eucharystii przez gest tzw. podniesienia, ukazania obecnym chleba-hostii konsekrowanej do chwilowej adoracji. W wyniku reformy liturgicznej powrócono do pierwotnej myśli Chrystusa, który ustanowił Eucharystię, aby była pamiątką jego zbawczej ofiary na krzyżu: „To jest Ciało moje, które za was będzie wydane” (Łk 22,19; por. 1 Kor 11, 26; Iz 53,12)[2][3]. To ona właśnie – „śmierć Pana” będąca zwycięstwem nad śmiercią objawionym w zmartwychwstaniu – jest wielką tajemnicą wiary. W Ogólnym wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego 79d słowa ustanowienia traktuje się jako równie ważne co pozostałe siedem wymienionych części modlitwy eucharystycznej[4][5]. We wszystkich modlitwach, począwszy od tych najdawniejszych spisanych w III w., aż do dziś – słowa o ustanowieniu są zawsze umieszczane razem z następującą po nim pamiątką-ofiarowaniem (por. KKK 1362):
    • Anamneza, czyli pamiątka, zgodnie ze swym korzeniem biblijnym i starotetamentalnym rozumiana jako ofiarowanie. Liturgiczny sens pamiątki ukazał Robert Cabié:

„Wspominając śmierć i zmartwychwstanie” – zgodnie z biblijnym rozumieniem, w słowie "pamiętać" (wspominać) nie chodzi po prostu o odwoływanie się do przeszłości, jak to jest w naszych współczesnych językach. Celebracja przenosi nas w pamięć samego Boga, dla którego „tysiąc lat jest jak jeden dzień” (Ps 90,4) i czyni nas współczesnymi, kształtowanymi przez jego cudowne dzieła dokonane w przeszłości. Jeśli jest to prawdą już w odniesieniu do świąt Izraela, tym bardziej i w sposób bardziej realny jest to prawdziwe w odniesieniu do Kościoła, którego Głowa jest tu i teraz żywa i uwielbiona, w wyniku czego Kościół może ofiarować Bogu ofiarę swego Pana, tak jak jest on obecny w sakramencie: „Wspominając ... ofiarujemy Tobie ...”. Wszystko to znajduje wyraz w jednym zdaniu, jako jedna rzeczywistość i w ścisłym związku ze słowami ustanowienia[6][7].

Przypisy

  1. ↑ Sacrosanctum Concilium - Rozdział II MISTERIUM EUCHARYSTII. [w:] soborowa.strefa.pl [on-line]. [dostęp 2018-02-25].
  2. ↑ cf. H. Riesenfeld, "Hyper," w: Theological Dictionary of the New Testament, tom. 8 (wersja oryg. 1968), s. 511.
  3. ↑ Léon-Dufour SJ 1987 ↓, s. 119-120.
  4. ↑ Sobieczko 2000 ↓, s. 13.
  5. ↑ J. Ratzinger: Wstęp. W: Dom Alcuin Reid OSB: The Organic Development of the Liturgy. s. 11. Cytat: Ludzie mogą zredukować „substancję” /Eucharystii/ do materii i formy sakramentu i powiedzieć: chleb i wino są materią sakramentu; słowa instytucji są jej formą. Tylko te dwie rzeczy są naprawdę konieczne; wszystko inne można zmieniać. W tym punkcie moderniści i tradycjonaliści się zgadzają: jak długo obecna jest materia darów i wypowiadane są słowa ustanowienia, wtedy wszystko inne jest otwarte na dowolne zmiany. (ang.).
  6. ↑ Cabié 1986 ↓, s. 28.
  7. ↑ Thurian 1961 ↓.

Bibliografia

  • Robert Cabié: The Church at Prayer. Aimé G. Martimort (red.), Matthew J. O'Connell (przekład angielski). T. 2 – The Eucharist. Collegeville, Minnesota: The Liturgical Press, 1986, s. 270.
  • Władysław Głowa, Eucharystia. Msza święta i kult tajemnicy eucharystycznej poza Mszą świętą, Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, Przemyśl 1997, s. 191-200.
  • Xavier Léon-Dufour SJ: Sharing the Eucharistic Bread. The Witness of the New Testament. Matthew J. O'Connell (przekład angielski). New York/Mahwah: Paulist Press, 1987.
  • Bogusław Nadolski, Leksykon liturgii, Pallottinum, Poznań 2006, s. 403-404.
  • Helmut J. Sobieczko. Przesłanie posoborowych modlitw eucharystycznych na przełomie tysiąclecia. „Studia Theologica Varsaviensia”. 2 (2000). s. 11-32. 
  • Max Thurian: The Eucharistic Memorial. J. G. Davies (przekład angielski). Richmond: Knox, 1961, seria: Ecumenical Studies in Worship 7-9.

Linki zewnętrzne

  • Struktura Mszy świętej. ministranci.archidiecezja.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  • Słownik Liturgiczny
  • p
  • d
  • e
Obrzędy mszy rytu rzymskiego
Obrzędy wstępne
Liturgia słowa
(Msza katechumenów)
Liturgia eucharystyczna
(Msza wiernych)
Modlitwa eucharystyczna
Obrzędy komunijne
Obrzędy końcowe