Przedwiośnie

 Ten artykuł od 2012-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Ten artykuł dotyczy pory roku. Zobacz też: inne znaczenia słowa „Przedwiośnie”.
Przebiśnieg – jeden z symboli przedwiośnia.

Przedwiośnie – jedna z dwóch uzupełniających pór roku w przyrodzie, w strefie klimatu umiarkowanego (drugą uzupełniającą porą jest przedzimie).

Za przedwiośnie przyjmuje się okres roku na styku zimy i wiosny, w którym średnie temperatury powietrza wahają się pomiędzy 0 a 5 °C (z tendencją wzrostową). Opad atmosferyczny jest umiarkowany, zazwyczaj ciekły, a jeśli stały (zamarznięty), to zanikający. Natomiast osad atmosferyczny jest obfity i we wszystkich rodzajach. Dzienna pora dnia jest podobnej długości trwania do pory nocnej.

O ile cztery podstawowe pory roku klimatu umiarkowanego (wiosna, lato, jesień, zima) są zarówno porami klimatycznymi, jak i astronomicznymi, to pory uzupełniające swoich astronomicznych odpowiedników nie mają. Są one powiązane jedynie z klimatem, i mają własny, charakterystyczny wpływ na przyrodę (a każda z nich – inny). Generalnie przedwiośnie jest okresem dodatnich temperatur powietrza, podczas gdy ziemia dopiero rozmarza.

Okres przedwiośnia, w odróżnieniu od przedzimia, charakteryzuje się wieloma intensywnymi przemianami w przyrodzie. Z powodu trwale utrzymujących się dodatnich temperatur powietrza następuje topnienie pokrywy śnieżnej i lodu. Następuje to od góry, przy zamarzniętym gruncie, a także zamarzniętych niektórych zbiornikach i ciekach wodnych. Woda z roztopów spływa głównie do cieków i zbiorników wodnych, a tylko w małym stopniu zwiększa wilgotność pól uprawnych. Jest za to przyczyną wylewów i powodzi wiosennych (nadmiar wody i zatory lodowe). Okres przedwiośnia jest okresem wschodów pierwszych roślin zielonych oraz budzenia się soków w roślinach wieloletnich. Dla roślin rocznych i dwuletnich niebezpieczne są wtedy przymrozki – gdy za dnia jest ciepło, a w nocy przychodzi z powrotem zamrożenie powierzchni ziemi. Jest to również okres niebezpieczny dla roślin o zdrewniałych pniach, gdyż z powodu różnicy temperatur zaczynają przedwcześnie krążyć soki w ich częściach nadziemnych przy ciągle jeszcze zamarzniętej części podziemnej (stąd bielenie drzew owocowych w sadach w celu ochrony przez nagrzewającym je ostrym wiosennym słońcem, a co za tym idzie w celu spowolnienia budzenia się tych roślin do życia). Przedwiośnie charakteryzuje się dość dużymi zmianami temperatur pomiędzy dniem i nocą w przypowierzchniowej części ziemi oraz w powietrzu, gdyż dzień jest już długi, Słońce stoi wysoko na niebie i mocno grzeje, występuje mało dni z dużym zachmurzeniem, a powierzchnia gruntu jest odsłonięta zarówno poprzez brak okrywy roślin zielonych, jak i brak liści krzewów i drzew. Dla przedwiośnia charakterystyczna jest również intensywna zmienność pogodowa (np. jednocześnie pada deszcz i świeci słońce), czego przejawem są porzekadła ludowe w marcu jak w garncu i kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata.

Fenologia

Zarania wiosny jest okresem budzenia się wegetacji ze spoczynku zimowego[1] oraz początku prac polowych w rolnictwie[2]. Charakterystycznym zjawiskiem zarania wiosny jest zakiwanie tych drzew, krzewów oraz bylin, których kwiaty rozwijają się przed rozwojem liści, a więc: leszczyny, wierzba iwa, olsza czarna, osika, białodrzew, wiąz pospolity, dereń właściwy, cis pospolity, z bylin przylaszczka pospolita, podbiał pospolity, zawilec gajowy, kaczeńce[1], śnieżyczka przebiśnieg, krokusy, wawrzynek wilczełyko. Pojawiają się pąki modrzewia[3][4]. Na początku marca pszczoły w ciepły dzień dokonują pierwszego wiosennego oblotu[5]. Pierwszym wiosennym motylem jest Rusałka wierzbowiec[6]. W marcu trwa tarło pstrąga tęczowego, szczupaka i głowacza, zaczyna się okres tarła lipieni, okonia[6]. W drugiej połowie marca gody rozpoczynają żaba trawna, grzebiuszka ziemna[6].

Przedwiośnie fenologiczne w Polsce zaczyna się czasami już w lutym lub w marcu, trwa zwykle do początku kwietnia.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Doc. dr M.D.M. Molga Doc. dr M.D.M., Meteorologia Rolnicza – podręcznik dla studentów wyższych szkół rolniczych, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966, s. 440–457  (pol.).
  2. ↑ StanisławS. Bac StanisławS., CzesławC. Koźmiński CzesławC., MarianM. Rojek MarianM., Agrometeorologia, Wyd. 2 zm, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 157, ISBN 978-83-01-12498-4 [dostęp 2024-03-22] .
  3. ↑ Agrometeo – Zaranie Wiosny. [dostęp 2014-07-02]. (pol.).
  4. ↑ Fenologiczne pory roku WLIN. [dostęp 2014-07-02]. (pol.).
  5. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Mgr inż. A. Gładysza i Doc. dr St.P.M.A.G.D.S. Tabina Praca zbiorowa pod redakcją Mgr inż. A. Gładysza i Doc. dr St.P.M.A.G.D.S., Dwanaście miesięcy w gospodarstwie, wyd. 2, Tarnów: Towarzystwo Ogrodnicze w Krakowie, s. 156-157 .
  6. ↑ a b c HenrykH. Sandner HenrykH., ZdzisławaZ. Wójcik ZdzisławaZ., Kalendarz przyrody, Wyd. 5, Warszawa: "Wiedza Powszechna", 1983, s. 9-49, ISBN 978-83-214-0365-6 [dostęp 2024-03-22] .