Słownictwo

Słownictwo, inaczej leksyka^[1] – ogół wyrazów danego języka; pojedyncza warstwa leksykalna (np. słownictwo neutralne, książkowe, ekspresywne itp.) lub wyrazy używane przez konkretną osobę. Leksyka tworzy złożony system, w którego skład wchodzą różne podsystemy z rozmaitymi warstwami słów. Poszczególne leksemy różnią się pod względem pochodzenia, kontekstu stosowania, nacechowania stylistycznego i stopnia bliskości znaczeniowej^[2].

Rozróżnia się słownictwo rodzime i słownictwo pochodzenia obcego (zapożyczone). W języku polskim, podobnie jak w innych językach europejskich, co najmniej 10% zasobu leksykalnego to zapożyczenia^[3]. Z punktu widzenia stylistyki wyróżnia się słowa neutralne, tworzące fundament zasobu leksykalnego, a także słowa wyspecjalizowane, zarezerwowane dla pewnych kontekstów komunikacyjnych (np. słownictwo naukowe, publicystyczne itp.). Wartość stylistyczna różnych elementów leksykalnych zmienia się wraz z rozwojem języka. Niektóre jednostki leksykalne z czasem wychodzą z powszechnego obiegu, stając się archaizmami, nowo powstałe wyrażenia (neologizmy) zaś zyskują aprobatę dopiero po pewnym czasie^[2].

Charakterystyczną cechą słownictwa jest jego chwiejność, spowodowana zachodzącymi zmianami w realiach społecznych. Słownictwo właściwe dla języka standardowego może wzbogacać się, przejmując elementy dialektów terytorialnych, a współcześnie także internacjonalizmy (np. rewolucja, kosmos). Popularyzacja wiedzy i badań naukowych sprawia, że terminologia charakterystyczna dla naukowej warstwy języka standardowego z czasem przenika do języka popularnego. Pojawienie się nowych przedmiotów i zjawisk również prowadzi do zmian leksykalnych^[2].

Między jednostkami leksykalnymi zachodzą różnego rodzaju relacje semantyczne i formalne, takie jak: synonimia, antonimia, homonimia^[2].

Zobacz też

Zobacz hasła słownictwo i leksyka w Wikisłowniku

leksem
leksykologia

Przypisy

↑ Daniela Podlawska, Iwona Płóciennik: Leksykon nauki o języku. Bielsko-Biała: Park, 2002, s. 124. ISBN 978-83-7266-144-9. OCLC 52084427. [dostęp 2021-08-27]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Mistrík 1993 ↓, s. 404.
↑ Stanisław Dubisz: „lonek”. sjp.pwn.pl, 2023-10-21. [dostęp 2023-10-25].