Szczaw zwyczajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

rdestowate

Rodzaj

szczaw

Gatunek

szczaw zwyczajny

Nazwa systematyczna

Rumex acetosa L.
Sp.Pl.2, 1753

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Szczaw zwyczajny (Rumex acetosa L.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych. Występuje w całej Europie i na większości obszaru Azji, w Afryce Północnej (Maroko) i w Australii^[3]. Rozprzestrzenił się wraz z europejskim osadnictwem w Ameryce Południowej i Afryce. W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze (w górach po regiel dolny).

Morfologia

Pokrój: Roślina wieloletnia, 30-100 cm wysokości.
Liście: Odziomkowe na długich ogonkach jajowato-podługowate, górne liście siedzące.
Kwiaty: Roślina dwupienna. Kwiaty małe, jednopłciowe w luźnych, wąskich wiechach, czerwonawe. Okwiat składa się z 6 działek w dwóch okółkach. Kwiaty męskie mają 6 pręcików, których długie nitki zwisają na zewnątrz okwiatu, kwiaty żeńskie pojedynczy słupek z trójgraniastą zalążnią i trójdzielnym, pędzelkowatym znamieniem.
Owoc: Trójgraniasty orzeszek z czarnym, błyszczącym nasieniem^[4], otoczony trzema skrzydełkami, które pełnią funkcję aparatu lotnego.
Część podziemna: Ma zimujące kłącze i mięsisty, głęboki korzeń palowy.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do czerwca. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Rośnie na glebach żyznych, bogatych w azot (roślina azotolubna). W Polsce pospolity na polanach, łąkach i przydrożach, spotykany jako chwast ruderalny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretea i gatunek wyróżniający dla związku (All.) Aperion spicae-venti^[5]. Liczba chromosomów 2n = 14^[6].

Zmienność

Tworzy mieszańce ze szczawiem rozpierzchłym^[6].

Zastosowanie

Sztuka kulinarna: liście zawierające kwas szczawiowy są jadalne i używane w kuchni do przyrządzania zup, sosów i sałatek.
Roślina lecznicza. Surowcem zielarskim są liście. Herbatka ze szczawiu pomaga przy dolegliwościach wątroby i nerek. Naparem płucze się owrzodzoną jamę ustną, przemywa czyraki i trudno gojące zranienia^{[potrzebny przypis]}.

Wartość odżywcza

Szczaw zwyczajny

(100 g)

Wartość energetyczna

108 kJ (26 kcal)

Białka

1,1 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,4%	2,4%	2,4%	2,4%
M	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%

Węglowodany

4,9 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

2,3 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,8%	1,8%	1,8%	1,8%
M	1,8%	1,8%	1,8%	1,8%

0,2 g

0,3 g

0,5 g

0,0 g

0,1 g

2,6 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	12%	12%
M	6,8%	6,8%	8,7%	8,7%

Tłuszcze

0,8 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,08 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,06 g

Wielonienasycone

0,48 g

omega-3

0,4 g

α-Linolenowy (ALA)

0,4 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	36%	36%	36%	36%
M	25%	25%	25%	25%

omega-6

0,08 g

Linolowy (LA)

0,08 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,7%	0,7%	0,7%	0,7%
M	0,5%	0,5%	0,6%	0,6%

Woda

92,1 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,4%	3,4%	3,4%	3,4%
M	2,5%	2,5%	2,5%	2,5%

Witaminy

Witamina C

35,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	47%	47%	47%	47%
M	39%	39%	39%	39%

Tiamina (B1)

0,002 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,2%	0,2%	0,2%	0,2%
M	0,2%	0,2%	0,2%	0,2%

Ryboflawina (B2)

0,298 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	27%	27%	27%	27%
M	23%	23%	23%	23%

Niacyna (B3)

0,59 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,2%	4,2%	4,2%	4,2%
M	3,7%	3,7%	3,7%	3,7%

Witamina B6

0,15 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	12%	12%	10%	10%
M	12%	12%	8,8%	8,8%

Foliany

0,013 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,641 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	92%	92%	92%	92%
M	71%	71%	71%	71%

Witamina D

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina E

0,3 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%
M	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%

Makroelementy

Fosfor

23 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Wapń

80 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,0%	8,0%	6,7%	6,7%
M	8,0%	8,0%	8,0%	6,7%

Magnez

19 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,1%	5,9%	5,9%	5,9%
M	4,8%	4,5%	4,5%	4,5%

Potas

333 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,1%	7,1%	7,1%	7,1%
M	7,1%	7,1%	7,1%	7,1%

Sód

14 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,9%	0,9%	1,1%	1,2%
M	0,9%	0,9%	1,1%	1,2%

Mikroelementy

Jod

b.d. mg

Żelazo

2,0 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	25%	25%
M	25%	25%	25%	25%

Miedź

0,07 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	7,8%	7,8%	7,8%	7,8%
M	7,8%	7,8%	7,8%	7,8%

Cynk

0,8 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	7,3%	7,3%	7,3%	7,3%

Mangan

0,34 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	19%	19%	19%	19%
M	15%	15%	15%	15%

Dane liczbowe na podstawie: ^[7]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[8]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
↑ F. Činčura, V. Feráková, J. Májovský, L. Šomšak, J. Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 138. ISBN 83-09-01473-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 518. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).