Trucizna
 | Ten artykuł od 2021-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Trucizna – każda substancja, która wprowadzona do organizmu w dowolnej ilości, wskutek swych właściwości fizycznych i chemicznych może wywołać zmiany struktury lub zaburzenia czynności organizmu, których wynikiem jest choroba lub śmierć. Badaniem wpływu trucizn na organizmy zajmuje się nauka zwana toksykologią[1]. Trucizną jest niemal każda substancja, ponieważ niemal każdy związek chemiczny w pewnych okolicznościach i w odpowiednio dużej dawce może wywołać zatrucie[1].
Ilość substancji, która powoduje śmierć organizmu określa dawka śmiertelna[2].
Działanie substancji trującej polega na reakcji związków chemicznych w niej zawartych, lub ich metabolitów z enzymami katalizującymi niezbędne dla życia organizmu procesy lub na blokowaniu działania receptorów, prowadzących do zaburzeń pracy różnych układów uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. upośledzenie czynności układu nerwowego lub mięśniowego prowadzącego do niewydolności oddechowej i śmierci.
W przemyśle stosuje się często określenie „trucizny katalizatora” – związku chemicznego oddziałującego chemicznie lub fizycznie na katalizator w sposób powodujący zablokowanie jego działania lub nieodwracalne zniszczenie.
Do częściej spotykanych trucizn należą:
- niektóre metale ciężkie (np. rtęć, ołów, kadm, polon) i ich związki
- dimetylortęć
- czteroetylek ołowiu
- izotretynoina
- rycyna
- cyjanowodór i pochodne: cyjanki (np. cyjanek potasu), cyjan
- arsen i jego związki (np. arszenik, arseniak)
- biały fosfor, związki fosforoorganiczne, fosforiak
- fluorowce: fluor, chlor, brom, jod
- fluorowcowodory: fluorowodór, chlorowodór, bromowodór, jodowodór
- ozon (jest to toksyczna odmiana tlenu)
- amoniak, hydrazyna, azotowodór
- tlenek azotu, dwutlenek azotu
- siarkowodór
- dwutlenek siarki, trójtlenek siarki
- tetrodotoksyna
- amigdalina
- solanina
- niektóre fenole
- anilina
- nikotyna
- dioksyny
- kolchicyna
- metanol (znany dawniej pod nazwą spirytus drzewny)
- jad kiełbasiany
- kurara
- formalina (formaldehyd)
- strychnina
- amanityna
- muskaryna
- tlenek węgla (tzw. czad)
- broń chemiczna, np. fosgen, iperyt, sarin.
Zobacz też
| Informacje w projektach siostrzanych |
 Multimedia w Wikimedia Commons |
 Cytaty w Wikicytatach |
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku |
- zatrucie, odtrutka, jad, toksyny, toksyczność, toksemia
- broń chemiczna
- środek bardzo silnie działający
Przypisy
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Kontrola autorytatywna (klasa substancji chemicznych o wspólnym zastosowaniu lub funkcji):
Encyklopedia internetowa:
- Britannica: science/poison-biochemistry
- Catalana: 0123381, 0150357
- DSDE: gift
