Metanol

 Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Metanol
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
metanol
Inne nazwy i oznaczenia
farm.

Methanolum

inne

alkohol metylowy, spirytus drzewny, alkohol drzewny, hydroksymetan, karbinol

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

CH4O

Inne wzory

CH3OH, MeOH

Masa molowa

32,04 g/mol

Wygląd

bezbarwna ciecz o zapachu podobnym do etanolu[1]

Identyfikacja
Numer CAS

67-56-1

PubChem

887

SMILES
CO
InChI
InChI=1S/CH4O/c1-2/h2H,1H3
InChIKey
OKKJLVBELUTLKV-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
Gęstość
0,792 g/cm³[2]; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie
bez ograniczeń[2]
w innych rozpuszczalnikach
etanol: bez ograniczeń[2]
chlorek metylenu: bez ograniczeń
Temperatura topnienia

−98 °C[4]

Temperatura wrzenia

64,7 °C[4]

Punkt krytyczny

240 °C[5]; 78,5 MPa[5]

Kwasowość (pKa)

15,5[3]

Lepkość

0,544–0,59 mPa·s[4]

Budowa
Moment dipolowy

1,7 D[6]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2023-09-05]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[7]
Płomień Czaszka i skrzyżowane piszczele Zagrożenie dla zdrowia
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H225, H301+H311+H331, H370

Zwroty P

P210, P233, P280, P301+P310, P303+P361+P353, P304+P340+P311[4]

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła[8]
3
2
0
 
Temperatura zapłonu

9,7 °C (zamknięty tygiel)[4]

Temperatura samozapłonu

455 °C[4]

Numer RTECS

PC1400000

Dawka śmiertelna

szacowana dawka śmiertelna 100 mg/kg (człowiek, doustnie)[4]

Podobne związki
Podobne związki

etanol, trifluorometanol, metanotiol

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Metanol, alkohol metylowy, CH3OH – organiczny związek chemiczny, najprostszy alkohol alifatyczny. Został odkryty w 1661 roku przez Roberta Boyle’a. Jest trujący dla człowieka.

Otrzymywanie

Do 1923 roku był otrzymywany wyłącznie przez destylację rozkładową drewna. Obecnie produkuje się go syntetycznie, głównie dwiema metodami z gazu syntezowego:

  • metodą ICI
  • metodą Lurgi.

Główną reakcję tych procesów przedstawia równanie:

CO + 2H2 → CH3OH

Reakcja ta prowadzona jest w obecności katalizatora miedziowego (Cu-Zn-Al2O3), w temperaturze 250 °C, przy ciśnieniu 4–10 MPa. Wcześniej stosowane katalizatory chromowo-cynkowe wymagały 340–400 °C oraz 30–32 MPa.

W trakcie procesu przebiega równocześnie reakcja wodoru z dwutlenkiem węgla (potrzebnym do utrzymania aktywności katalizatora):

CO2 + 3H2 → CH3OH + H2O

Alkohol metylowy można także otrzymać, działając NaOH lub KOH na fluorowcopochodne metanu, na przykład CH3Cl, CH3Br, CH3I, CH3F:

CH3Cl + KOH → CH3OH + KCl

Metanol jest używany w zakładach przemysłowych jako rozpuszczalnik i surowiec do otrzymywania aldehydu mrówkowego, chlorku metylu, barwników.

Właściwości

  • Spala się bladoniebieskim płomieniem.
  • Czysty metanol jest bezbarwną cieczą.
  • Miesza się z wodą w każdym stosunku.
  • Jest silną trucizną.

Zastosowanie

Na początku 2015 roku w gdańskiej stoczni „Remontowa” po raz pierwszy na świecie przystosowano silniki statku (Stena Germanica) do napędzania metanolem[9].

Zatrucie

 Osobny artykuł: Zatrucie alkoholem metylowym.

Alkohol metylowy jest silną trucizną. Picie lub wdychanie metanolu grozi śmiercią lub poważnym kalectwem: spożycie 8–10 gramów powoduje ślepotę, a 12–20 gramów śmierć. Metanol jest szczególnie niebezpieczny, gdyż można go łatwo pomylić z etanolem.

Przypisy

  1. ↑ Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 243, ISBN 83-7183-240-0 .
  2. ↑ a b c Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
  3. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 5-94, ISBN 978-1-4987-5429-3  (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g Metanol (nr 494437) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2023-09-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  5. ↑ a b Methanol, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 887  (ang.).
  6. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 9-53, ISBN 978-0-8493-0488-0  (ang.).
  7. ↑ Metanol, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-10]  (ang.).
  8. ↑ Metanol (nr 322415) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2019-02-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  9. ↑ Stena Germanica będzie pływać na metanolu. Remontowa przebuduje prom. [dostęp 2015-03-27].
  • p
  • d
  • e
Alkohole liniowe monohydroksylowe (alkanole)
  • metanol (CH
    3    OH    )
  • etanol (C
    2    H
    5    OH    )
  • propanol (C
    3    H
    7    OH    )
  • butanol (C
    4    H
    9    OH    )
  • pentanol (C
    5    H
    11    OH    )
  • heksanol (C
    6    H
    13    OH    )
  • heptanol (C
    7    H
    15    OH    )
  • oktanol (C
    8    H
    17    OH    )
  • nonanol (C
    9    H
    19    OH    )
  • dekanol (C
    10    H
    21    OH    )
  • undekanol (C
    11    H
    23    OH    )
  • dodekanol (C
    12    H
    25    OH    )
  • tridekanol (C
    13    H
    27    OH    )
  • tetradekanol (C
    14    H
    29    OH    )
  • pentadekanol (C
    15    H
    31    OH    )
  • heksadekanol (C
    16    H
    33    OH    )
  • heptadekanol (C
    17    H
    35    OH    )
  • oktadekanol (C
    18    H
    37    OH    )
  • nonadekanol (C
    19    H
    39    OH    )
  • eikozanol (C
    20    H
    41    OH    )
  • heneikozanol (C
    21    H
    43    OH    )
  • dokozanol (C
    22    H
    45    OH    )
  • trikozanol (C
    23    H
    47    OH    )
  • tetrakozanol (C
    24    H
    49    OH    )
  • pentakozanol (C
    25    H
    51    OH    )
  • heksakozanol (C
    26    H
    53    OH    )
  • heptakozanol (C
    27    H
    55    OH    )
  • oktakozanol (C
    28    H
    57    OH    )
  • nonakozanol (C
    29    H
    59    OH    )
  • triakontanol (C
    30    H
    61    OH    )
  • hentriakontanol (C
    31    H
    63    OH    )
  • dotriakontanol (C
    32    H
    65    OH    )
  • tritriakontanol (C
    33    H
    67    OH    )
  • tetratriakontanol (C
    34    H
    69    OH    )
  • pentatriakontanol (C
    35    H
    71    OH    )
  • heksatriakontanol (C
    36    H
    73    OH    )
  • heptatriakontanol (C
    37    H
    75    OH    )
  • oktatriakontanol (C
    38    H
    77    OH    )
  • nonatriakontanol (C
    39    H
    79    OH    )
  • tetrakontanol (C
    40    H
    81    OH    )
Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):
  • LCCN: sh85084383
  • GND: 4128696-0
  • NDL: 00567624
  • BnF: 11955518j
  • BNCF: 30957
  • NKC: ph122775
  • J9U: 987007529210305171
Encyklopedia internetowa:
  • Britannica: science/methanol
  • Universalis: methanol-alcool-methylique
  • SNL: metanol
  • DSDE: metanol, methanol