Węgorz europejski

Anguilla anguilla^[1]

(Linnaeus, 1758)

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

węgorzokształtne

Rodzina

węgorzowate

Rodzaj

Anguilla

Gatunek

węgorz europejski

Synonimy

Angill angill (Linnaeus, 1758)
Anguilla acutirostris Risso, 1827
Anguilla aegyptiaca Kaup, 1856
Anguilla altirostris Kaup, 1856
Anguilla ancidda Kaup, 1856
Anguilla anguillai (Linnaeus, 1758)
Anguilla anguillia (Linnaeus, 1758)
Anguilla bibroni Kaup, 1856
Anguilla brevirostris Cisternas, 1877
Anguilla callensis Guichenot, 1850
Anguilla canariensis Valenciennes, 1843
Anguilla capitone Kaup, 1856
Anguilla cloacina Bonaparte, 1846
Anguilla cuvieri Kaup, 1856
Anguilla eurystoma Heckel & Kner, 1858
Anguilla fluviatilis Heckel & Kner, 1858
Anguilla fluviatilis Anslijn, 1828
Anguilla fluviatilis Gistel, 1848
Anguilla hibernica Couch, 1865
Anguilla kieneri Kaup, 1856
Anguilla latirostris Risso, 1827
Anguilla linnei Malm, 1877
Anguilla marginata Kaup, 1856
Anguilla mediorostris Risso, 1827
Anguilla melanochir Kaup, 1856
Anguilla microptera Kaup, 1856
Anguilla migratoria Krøyer, 1846
Anguilla morena Kaup, 1856
Anguilla nilotica Heckel, 1846
Anguilla nilotica Kaup, 1857
Anguilla oblongirostris Blanchard, 1866
Anguilla platycephala Kaup, 1856
Anguilla platyrhynchus Costa, 1850
Anguilla savignyi Kaup, 1856
Anguilla vulgaris Shaw, 1803
Anguilla vulgaris Rafinesque, 1810
Leptocephalus brevirostris Kaup, 1856
Muraena anguilla Linnaeus, 1758
Muraena anguilla maculata Chiereghini, 1872
Muraena oxyrhina Ekström, 1831
Muraena platyrhina Ekström, 1831

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[2]

krytycznie zagrożony

Zasięg występowania

Występowanie w Europie

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Węgorz europejski^[4] (Anguilla anguilla) – gatunek ryby węgorzokształtnej z rodziny węgorzowatych (Anguillidae).

Występowanie

W rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, w południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego i we wszystkich morzach europejskich.

Najchętniej wybiera miejsca ciepłe i obficie porośnięte, o dnie mulistym, aczkolwiek spotyka się go także w wartkich rzekach o dnie kamienistym, zwłaszcza jeśli znajduje tam podmyte brzegi, korzenie drzew i inne kryjówki. Żyje przy dnie. Zimę spędza zagrzebany w mule. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej żyją w wodach śródlądowych – samice w głębi lądu, samce w zasięgu wód słonawych. Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza (wędrówka katadromiczna).

Budowa ciała

Samica osiąga nawet do 200 cm długości i wagę do 9 kg. Samce są mniejsze od samic i osiągają długość do 60 cm (tzw. sznurówki) i wagę do 0,35 kg. Największego węgorza w Polsce złowiono w 1994 roku na Jeziorze Jaśkowickim i ważył on 6,43 kg^[5]. Ciało wydłużone, wężowate, w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu. Łuski są drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone. Linia boczna dobrze rozwinięta. Otwór gębowy końcowy, silnie uzębiony sięgający tylnej krawędzi oka. Otwór skrzelowy kończy się tuż przed nasadą płetw piersiowych. Płetwa grzbietowa i odbytowa połączone są z płetwą ogonową. Nie ma płetw brzusznych. U osobników wędrujących na tarło znacznie powiększają się oczy.

Ubarwienie grzbietu ciemnoszarozielone, czasem niemal całkowicie czarne, boki jaśniejsze, brzuch szarawo- lub żółtawobiaławy.

Właściwości trujące

Jego krew zawiera niebezpieczną dla ssaków ichtiotoksynę. Ma ona działanie podobne do jadu węży. Powoduje u ssaków skurcze mięśni, porażenie pracy serca i płuc, rozpadanie się czerwonych krwinek i zmniejszenie krzepliwości krwi. Trucizna ta traci własności trujące w temperaturze powyżej 58 °C^[5].

Tryb życia

Aktywny jest w nocy. Żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami, potrafi połykać zdobycz stosunkowo dużych rozmiarów. Chętnie zjada raki podczas wylinki.

Normalnie żyje w wodzie, ale w okresie wędrówek potrafi również przemieszczać się po lądzie, pełzając z szybkością ok. 3 km/h po wilgotnym podłożu pokrytym trawą i mchami. Duże znaczenie w oddychaniu ma wówczas dyfuzja gazów przez skórę. Węgorz może przeżyć poza wodą do dwóch dni^[6].

Jest rybą długowieczną. W sadzawce towarzystwa ubezpieczeniowego w Pradze (w Czechach) pewien osobnik żył 68 lat^[5].

Potrafi wyczuć zmiany temperatury wielkości 0,03 °C^[5].

Rozród

Podejmuje wędrówkę rozrodczą od lata do późnej jesieni; zawsze cztery dni po pełni Księżyca^[5]. Ryby dostają się do Morza Sargassowego i tam, po około półtorarocznej wędrówce, wiosną, na głębokości 400–1000 metrów odbywają tarło^[4]. Osobniki dorosłe po tarle giną. Przezroczyste larwy węgorza, zwane leptocefalami, unoszone są przez Prąd Zatokowy (Golfstrom) w kierunku wschodnim i po upływie 2–3 lat docierają do przybrzeżnych wód europejskich, gdzie między październikiem a kwietniem przeobrażają się w formę montee, a następnie wpływają do rzek, głównie na terytoriach Francji i Anglii. W czasie wędrówki leptocefale rosną, aż osiągną ok. 7 cm długości. Węgorz pokrywa się łuskami w 5 roku życia przy długości 16–18 cm. W wodach słodkich przebywają zazwyczaj od 6 do 10 lat, niektóre osobniki nawet do 20.

Ochrona

Węgorz europejski, jako gatunek zagrożony wyginięciem objęty jest od czerwca 2007 r. ochroną wynikającą z konwencji waszyngtońskiej (Konwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem – CITES). Od lat 70. XX wieku populacja węgorza europejskiego zmalała o ponad 90% z powodu m.in.: zanieczyszczenia wód, nadmiernego odławiania, budowania zapór na zbiornikach oraz pasożyta Anguillicola crassus. Pasożyt ten atakuje pęcherz pławny węgorza, uniemożliwiając mu dopłynięcie na tarlisko i rozmnażanie. Jest to nicień prawdopodobnie przeniesiony z Tajwanu, rozprzestrzeniający się gwałtownie wśród populacji węgorza europejskiego. Rozpoznany został na kontynencie w Niemczech i we Włoszech w roku 1982, a w 1987 dotarł do Anglii z Europy kontynentalnej. W Azji jest naturalnym pasożytem węgorza japońskiego.

Wymiar ochronny na wodach słodkich i morskich	do 50 cm
Wymiar ochronny na wodach PZW	do 60 cm
Okres ochronny	od 1 grudnia do 31 marca
Dobowy limit połowu	2 szt.
Rekord Polski	6,43 kg / 144 cm

Zgodnie z nowym rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 czerwca 2010 roku, zmienione zostało rozporządzenie w sprawie połowu ryb oraz warunków chowu, hodowli i połowu innych organizmów żyjących w wodzie, dotyczące między innymi ochrony węgorza i wprowadziło nowe warunki połowu tej ryby i ustalono wymiar ochronny do 50 cm na wodach słodkich i morskich. Od 1 stycznia 2013 wszedł w życie przepis określający minimalną wielkość oczek sieci rybackich służących do połowu węgorza na 20 mm^[7].

Wartości odżywcze

Wartość odżywcza

Węgorz świeży

(100 g)

Wartość energetyczna

1162 kJ (278 kcal)

Białka

15 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	33%	33%	33%	33%
M	27%	27%	27%	27%

Węglowodany

0 g

Tłuszcze

24,5 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

5,65 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

11,53 g

Wielonienasycone

3,21 g

omega-3

1,86 g

α-Linolenowy (ALA)

0,66 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	60%	60%	60%	60%
M	41%	41%	41%	41%

omega-6

1,35 g

Linolowy (LA)

1,23 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	11%	11%
M	7,2%	7,2%	8,8%	8,8%

Woda

59,6 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,2%	2,2%	2,2%	2,2%
M	1,6%	1,6%	1,6%	1,6%

Witaminy

Witamina C

1,8 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,4%	2,4%	2,4%	2,4%
M	2,0%	2,0%	2,0%	2,0%

Tiamina (B1)

0,18 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	16%	16%	16%	16%
M	15%	15%	15%	15%

Ryboflawina (B2)

0,32 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	29%	29%	29%	29%
M	25%	25%	25%	25%

Niacyna (B3)

2,6 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	19%	19%	19%	19%
M	16%	16%	16%	16%

Witamina B6

0,28 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	22%	22%	19%	19%
M	22%	22%	16%	16%

Foliany

0,013 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Kobalamina (B12)

0,0044 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	183%	183%	183%	183%
M	183%	183%	183%	183%

Witamina A

0,98 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	140%	140%	140%	140%
M	109%	109%	109%	109%

Witamina D

0,03 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	200%	200%	200%	150%
M	200%	200%	200%	150%

Witamina E

4,14 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	28%	28%	28%	28%
M	28%	28%	28%	28%

Makroelementy

Fosfor

223 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	32%	32%	32%	32%
M	32%	32%	32%	32%

Wapń

17 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,4%	1,4%
M	1,7%	1,7%	1,7%	1,4%

Magnez

21 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,8%	6,6%	6,6%	6,6%
M	5,3%	5,0%	5,0%	5,0%

Potas

217 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,6%	4,6%	4,6%	4,6%
M	4,6%	4,6%	4,6%	4,6%

Sód

65 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,3%	4,3%	5,0%	5,4%
M	4,3%	4,3%	5,0%	5,4%

Mikroelementy

Jod

0,004 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,7%	2,7%	2,7%	2,7%
M	2,7%	2,7%	2,7%	2,7%

Żelazo

0,6 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	7,5%	7,5%
M	7,5%	7,5%	7,5%	7,5%

Miedź

0,09 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	10%	10%	10%	10%

Cynk

1,75 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	22%	22%	22%	22%
M	16%	16%	16%	16%

Mangan

0,03 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%
M	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%

Dane liczbowe na podstawie: ^[8]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[9]

Zobacz też

Przypisy

↑ Anguilla anguilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Anguilla anguilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Johann DanielJ.D. Meyer Johann DanielJ.D., Angenehmer und nützlicher Zeit-Vertreib mit Betrachtung curioser Vorstellungen allerhand kriechender, fliegender und schwimmender [...] Thiere, sowohl nach ihrer Gestalt und äusserlichen Beschaffenheit als auch der accuratest davon verfertigsten Structur ihrer Scelete oder Bein-Cörper nebst einer [...], Nürnberg: gedr. bey Johann Joseph Fleischmann, 1748 .
↑ ^a ^b Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Przemysław Miller. Na grzyby i na ryby. „Wiedza i Życie”. Nr 7(919)/2011. s. 52-53.
↑ WillemW. Dekker WillemW., Status of the European Eel Stock and Fisheries, KatsumiK. Aida, KatsumiK. Tsukamoto, KoheiK. Yamauchi (red.), Tokyo: Springer Japan, 2003, s. 237–254, DOI: 10.1007/978-4-431-65907-5_17, ISBN 978-4-431-65907-5 [dostęp 2022-12-26] (ang.).
↑ Węgorze pod ochroną Unii Europejskiej (Dziennik Bałtycki 2011-10-07)
↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. wydanie II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 269. ISBN 978-83-200-5311-1.
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

Konwencja Waszyngtońska – wykaz gatunków podlegających ochronie, na dzień 22 maja 2009 [1]
Stanisław Stupkiewicz: Wędkarstwo nowoczesne. Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-910-9.
Rekordy na plan. „Wiadomości Wędkarskie”. Polski Związek Wędkarski. (pol.).