Wety

Wety

Anostostomatidae
Saussure, 1859
Okres istnienia: apt–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 121.4/0 121.4/0
Deinacrida fallai
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	prostoskrzydłe
Podrząd	prostoskrzydłe długoczułkowe
Infrarząd	Tettigoniidea
Nadrodzina	Stenopelmatoidea
Rodzina	wety
Synonimy
Henicidae Karny, 1928 Mimnermidae Brunner von Wattenwyl, 1888
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wety^[1] (Anostostomatidae) – rodzina owadów z rzędu prostoskrzydłych i podrzędu długoczułkowych. Obejmuje ponad 200 opisanych gatunków. Są to głównie duże i ciężkie owady. W zapisie kopalnym znane są od aptu w kredzie.

Morfologia

Prostoskrzydłe te w większości przypadków osiągają duże lub bardzo duże jak na owady rozmiary^[1]. Maksymalna ich długość wynosi około 90 mm, a Deinacrida heteracantha osiąga masę 71 gramów, należąc do najcięższych owadów^[2]. Czułki, z wyjątkiem zaliczanych tu przez część autorów Cooloolinae, są znacznie dłuższe od przedplecza. Odnóża mają zawsze czteroczłonowe stopy pozbawione rozszerzonych przylg i z dwoma przylgami nierozszerzonymi na członie pierwszym. Golenie pierwszej pary mogą być zaopatrzone w narządy tympanalne lub ich pozbawione. Na zewnętrznej stronie ud ostatniej pary występować mogą dobrze rozwinięte listewki rozmieszczone w formie szewronów; mogą być one jednak zredukowane do formy szczątkowej. Aparat strydulacyjny na niższych partiach początkowych tergitów odwłoka może mieć formę drobnych listewek lub nieregularnych ząbków. U samca dziesiąty tergit odwłoka nosi parę haczykowato zakrzywionych wyrostków i może być podzielony na połówki. U samic gatunków z dobrze rozwiniętym pokładełkiem dolna część jego walwy górnej wchodzi w rowek na walwie dolnej^[3].

Ekologia i występowanie

Wety zamieszkują głównie krainę australijską i etiopską, mniej licznie zaś krainę neotropikalną i orientalną^[1].

Owady te zasiedlają leśną ściółkę, puste przestrzenie w pniakach i kłodach oraz wykopane nory. Żerują m.in. na owocach i nasionach. Na Nowej Zelandii zajmują niszę ekologiczną niewystępujących tam naturalnie gryzoni. Zawleczenie tam gryzoni przez kolonistów doprowadziło do wymarcia wielu ich gatunków i dużego spadku liczebności innych^[1].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został w 1859 roku przez Henriego de Saussure w randze plemienia. Do rangi osobnej rodziny wyniósł go w 1876 roku Carl Stål^[4]. Do 2015 roku opisano 210 gatunków z tej rodziny^[5]. Ich klasyfikacja według bazy Orthoptera Species File przedstawia się następująco^[4]:

• podrodzina: Anabropsinae Rentz & Weissman, 1973
  • plemię: Anabropsini Rentz & Weissman, 1973
    • Anabropsis Rehn, 1901
    • Apteranabropsis Gorochov, 1988
    • Exogryllacris Willemse, 1963
    • Paterdecolyus Griffini, 1913
    • Pteranabropsis Gorochov, 1988
  • plemię: Brachyporini Gorochov, 2001
    • Brachyporus Brunner von Wattenwyl, 1888
    • Penalva Walker, 1870
  • plemię: incertae sedis
    • Brevipenna Shi & Bian, 2016
• podrodzina: Anostostomatinae Saussure, 1859
  • Anostostoma Gray, 1837
  • Bochus Péringuey, 1916
  • Borborothis Brunner von Wattenwyl, 1888
  • Carcinopsis Brunner von Wattenwyl, 1888
  • Gryllotaurus Karny, 1929
  • Henicus Gray, 1837
  • Libanasidus Péringuey, 1916
  • Motuweta Johns, 1997
  • Nasidius Stål, 1876
  • Onosandridus Péringuey, 1916
  • Onosandrus Stål, 1876
  • Spizaphilus Kirby, 1906
• podrodzina: Cratomelinae Brunner von Wattenwyl, 1888
  • Cratomelus Blanchard, 1851
• podrodzina: Deinacridinae Karny, 1932
  • Deinacrida White, 1842
  • Hemideina Walker, 1869
• podrodzina: †Euclydesinae Martins-Neto, 2007
  • †Euclydes Martins-Neto, 2007
• podrodzina: Leiomelinae Gorochov, 2001
  • Leiomelus Ander, 1936
• podrodzina: Lezininae Karny, 1932
  • Lezina Walker, 1869
• podrodzina: Lutosinae Gorochov, 1988
  • Apotetamenus Brunner von Wattenwyl, 1888
  • Hydrolutos Issa & Jaffe, 1999
  • Libanasa Walker, 1869
  • Licodia Walker, 1869
  • Lutosa Walker, 1869
  • Neolutosa Gorochov, 2001
  • Papuaistus Griffini, 1911
  • Rhumosa Hugel & Desutter-Grandcolas, 2018
  • Tintiyakus Cadena-Castañeda, Mendes & Heleodoro, 2020
• podrodzina: incertae sedis
  • plemię: Glaphyrosomatini Rentz & Weissman, 1973
    • Cnemotettix Caudell, 1916
    • Glaphyrosoma Brunner von Wattenwyl, 1888
  • plemię: incertae sedis
    • Aistus Brunner von Wattenwyl, 1888
    • Anisoura Ander, 1932
    • Coccinellomima Karny, 1932
    • Dolichochaeta Philippi, 1863
    • Gryllacropsis Brunner von Wattenwyl, 1888
    • Hemiandrus Ander, 1938
    • Hypocophoides Karny, 1930
    • Hypocophus Brunner von Wattenwyl, 1888
    • Leponosandrus Gorochov, 2001
    • Transaevum Johns, 1997

Rodzina w zapisie kopalnym znana jest od aptu w kredzie dzięki skamieniałości rodzaju Euclydes ramosfernandesi, znalezionej w północnej Brazylii^[6][4].

Według wyników analizy filogenetycznej Song Hojuna z 2015 roku Anostostomatidae stanowią grupę siostrzaną dla kladu obejmującego Stenopelmatidae i Gryllacrididae. Z kolei rodzina Cooloolidae zagnieżdża się w obrębie Anostostomatidae i powinna być traktowana jako ich podrodzina^[5].

Przypisy