Zamek piastowski w Bytomiu
Współczesna makieta zamku w Bytomiu z przełomu XV i XVI wieku |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo |  śląskie
|
| Miejscowość | Bytom |
| Styl architektoniczny | romanizm |
| Kondygnacje | 2 (budynek mieszkalny)
3 (brama i wieża) |
| Rozpoczęcie budowy | ok. 1284 |
| Ukończenie budowy | przed 1299 |
| Zniszczono | ok. XV- XVII w. |
| Pierwszy właściciel | książę Kazimierz bytomski |
| Kolejni właściciele | 1312- 1354/69[1] Piastowie bytomsko-kozielscy
1369- 1459 Piastowie cieszyńscy
1369- 1492 Piastowie oleśniccy |
Położenie na mapie Bytomia  Zamek piastowski w Bytomiu |
Położenie na mapie Polski  Zamek piastowski w Bytomiu |
Położenie na mapie województwa śląskiego  Zamek piastowski w Bytomiu |
 50°20′51,3557″N 18°55′30,5792″E/50,347599 18,925161 |
 | Multimedia w Wikimedia Commons | |
Zamek książęcy w Bytomiu – XIII-wieczna siedziba Piastów bytomsko-kozielskich, wzniesiona na terenie stołecznego miasta księstwa – Bytomia. Zamek został rozebrany około XVI wieku.
Historia
Zamek w Bytomiu został wzniesiony najprawdopodobniej pomiędzy 1284 a 1299 roku przez protoplastę linii bytomskiej – księcia bytomskiego Kazimierza[2], w okolicach północno-wschodniej części obecnego Placu Grunwaldzkiego[3][4].
Informacje o wyglądzie zamku zawarte są w dokumentach książąt: oleśnickiego – Konrada II i cieszyńskiego – Przemysława I[5]. Siedziba książęca została wzniesiona na planie prostokąta i była budowlą piętrową. Według części naukowców fortyfikacja powstała poza murami miasta, ale była z nimi połączona[6]. Zamek w swojej głównej części wzniesiono z kamienia, ale część zabudowań wykonano z drewna. Za kamienną warowną bramą znajdował się dziedziniec ze studnią, kamienna część mieszkalna (tzw. Steinhaus) ze schodami, budynki gospodarcze i budowla drewniana (Blochwerk). Ponad zamkiem wznosiła się wieża, która była uzupełnieniem książęcej siedziby.
Zamek do połowy lat 50. XIV wieku stanowił faktyczną siedzibę książąt bytomskich i do tego czasu pozostawał zamieszkały[2]. Jednak po wygaśnięciu lokalnej linii Piastów, w 1369 roku Księstwo bytomskie zostało podzielone pomiędzy księstwa Oleśnickie i Cieszyńskie, których władcy byli najbliżej spokrewnieni z władcami Bytomia. Także zamek został podzielony: części zachodnia (z wieżą i bramą) i północno-zachodnia (część Steinhausa) przypadły Konradowi II oleśnickiemu, a część wschodnia (reszta Steinhausa, zabudowania gosp.) i południowo-wschodnia (studnia, większość murów) Przemysławowi I cieszyńskiemu[7]. Od tej pory zamek stracił swoje znaczenie i zaczął podupadać, ponieważ nowi właściciele rezydowali na swoich zamkach w Cieszynie i Oleśnicy.
Zamek istniał co najmniej do początku XVI wieku[2]. Później zamek został kompletnie rozebrany, a uzyskany z niego budulec wykorzystano przy wznoszeniu innych budowli.
Przypisy
- ↑ Ostatnim Piastem bytomskim był książę Bolesław, który zmarł w 1354 lub 1355, ale przez kilka lat zamek stanowił część oprawy księżnej-wdowy Małgorzaty;
- ↑ a b c Jedynak 2004 ↓, s. 77.
- ↑ Jedynak 2004 ↓, s. 90.
- ↑ Lokalizację zamku udało się ustalić dopiero podczas wykopalisk w 2004 - Zamek w Bytomiu, dostęp: 28 maja 2010;
- ↑ Chodzi o dwa dokumenty dotyczące podziału zamku bytomskiego, wystawione przez książąt 26 stycznia 1369, oraz o dokument Przemysława I z 30 kwietnia 1369;
- ↑ Poza miastem swoje zamki wznosili wszyscy bracia Kazimierza: Mieszko cieszyński, Bolko I opolski i Przemysław raciborski, stąd hipoteza o takim samym umiejscowieniu zamku bytomskiego;
- ↑ Dokument Przemysława I z 26 stycznia 1369: (...) księciu Konradowi, naszemu szwagrowi, przypada ta część zamku, w której znajduje się słup z wieżyczką (...). Dokument Konrada z 26 stycznia 1369: (...) księciu Przemysławowi, szwagrowi naszemu, przypada ta część zamku, w której znajduje się "Blochwerk" i studnia (...), za: J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.
Bibliografia
- Drabina J., Horwat J., Jedynak Z., Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.
- Zdzisław Jedynak: Lokalizacja średniowiecznego zamku bytomskiego w świetle źródeł archiwalnych i badań archeologicznych. W: Bytom i jego dziedzictwo. W 750-lecie nadania praw miejskich (Materiały z interdyscyplinarnej konferencji naukowej w Bytomiu w dniach 18-19 listopada 2004 r.). Gabriela Bożek (red.). Urząd Miejski w Bytomiu, cop. 2004. ISBN 83-85871-40-3.
- Zamek w Bytomiu – dostęp: 28 maja 2010.
Zamki i pałace na Górnym Śląsku
50°20′51,3557″N 18°55′30,5792″E/50,347599 18,925161 
