Bartłomiej Apostoł

Ten artykuł dotyczy apostoła. Zobacz też: święty Bartłomiej z Bragi – arcybiskup Bragi i teolog.

Święty
Bartłomiej Apostoł

Natanael bar-Tholomaios^[a]

apostoł męczennik
Św. Bartłomiej, obraz Petera Rubensa
Data i miejsce urodzenia	w I wieku Kana Galilejska
Data i miejsce śmierci	ok. 70 Albanopolis (Armenia) (obecne Emanstahat)
Czczony przez	kościoły chrześcijańskie
Wspomnienie	24 sierpnia[b] 5 maja, 24 czerwca, 13 lipca i 7 września[c]
Atrybuty	kordelas do zdzierania skóry
Patron	różnych rzemieślników, wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry, powiatu Opoczyńskiego i Opoczna w Polsce
Szczególne miejsca kultu	bazylika św. Bartłomieja na Wyspie Tyberyjskiej
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Bartłomiej Apostoł, znany również jako Natanael, cs. Apostoł Warfołomiej (ur. w I wieku n.e. w Kanie Galilejskiej, zm. ok. 70 w Albanopolis w Armenii) – jeden z dwunastu apostołów dwojga imion, zwany w Ewangeliach Mateusza, Marka i Łukasza Bartłomiejem (grecko-aramejskie bar-Tholomaios „syn Tolomaja-Ptolemeusza” lub „syn oracza”), a przez Jana – Natanaelem (hebr. „Bóg dał”). Wbrew apokryfom i stanowisku Augustyna z Hippony i Grzegorza Wielkiego Kościół rzymskokatolicki przyjął, że to ta sama osoba; męczennik i święty Kościoła katolickiego oraz prawosławnego^[1]. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej (Communicantes) Kanonu rzymskiego.

Życiorys

Bartłomiej wymieniany w Ewangeliach Mateusza (Mt 10, 3 BT), Marka (Mk 3, 18), Łukasza (Łk 6, 14), a także Dziejach Apostolskich (Dz 1, 13), utożsamiany jest z pojawiającym się u Jana Natanaelem (Jan 1, 45-51; 21,2)^[1]. Jeśli rzeczywiście Bartłomiej był tożsamy z Natanaelem, to wyróżniał się w gronie apostolskim dobrym wykształceniem^[2]. Możliwe jest, że poprzez znajomość z Natanaelem Jezus został zaproszony na wesele w Kanie Galilejskiej^[3]. Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja. Znana jest jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii, a także w Indiach, Arabii, a nawet w Etiopii. Podobno miał nawrócić brata króla Armenii, Polimpiusza. Z rozkazu króla Astiagesa pojmano Bartłomieja w mieście Albanopolis (obecne Emanstahat). Był męczony, rozpięty na krzyżu głową w dół, żywcem obdarty ze skóry, ukrzyżowany, a następnie zabity.

Kult

Ikonografia

W ikonografii przedstawiany jest z kordelasem do zdzierania skóry oraz jako postać z widoczną tkanką mięśniową, ze skórą trzymaną w ręku^[4]. Na takiej skórze przedstawionej na fresku Sąd Ostateczny w kaplicy Sykstyńskiej Michał Anioł umieścił swój autoportret^[5].

Patronat

Jest patronem wielu rzemieślników: rzeźników, garbarzy, introligatorów, siodlarzy, szewców, tynkarzy, górników, krawców, piekarzy, sztukatorów, a we Florencji – sprzedawców oliwy, serów i soli; wzywany w przypadku chorób nerwowych, konwulsji i chorób skóry. Ponadto jest uważany za patrona bartników, pasterzy, właścicieli winnic, grzybiarzy i rolników.

Relikwie

Relikwie świętego znajdują się w katedrze wystawionej ku jego czci w Benewencie oraz w bazylice św. Bartłomieja w Rzymie^{[potrzebny przypis]}. Od 30.08.2015 roku decyzją Stolicy Apostolskiej relikwie św. Bartłomieja znajdują się również w sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej w Piekarach Śląskich^[6].

Dzień obchodów

Święto liturgiczne św. Bartłomieja w Kościele katolickim obchodzone jest 24 sierpnia.

Cerkiew prawosławna wspomina apostoła w ciągu roku liturgicznego czterokrotnie:

• 11/24 czerwca^[d], tj. 24 czerwca według kalendarza gregoriańskiego,
• 22 kwietnia/5 maja, tj. 5 maja,
• 30 czerwca/13 lipca (Sobór dwunastu apostołów), tj. 13 lipca,
• 24 sierpnia/7 września, tj. 7 września.

Galeria

• 
  Francisco Camilo, Męczeństwo świętego Bartłomieja
• 
  Skrzydło ołtarzowe z kościoła parafialnego św. Bartłomieja w Kamionce Wielkiej koło Nowego Sącza (XV w.), kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie, przedstawiające działalność misjonarską i męczeńską śmierć św. Bartłomieja

Zobacz też

 Zobacz też kategorie: Parafie pod wezwaniem św. Bartłomieja, Świątynie pod wezwaniem św. Bartłomieja.

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
• święci prawosławni
• Herb powiatu opoczyńskiego

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Hugo Hoever SOCist: Żywoty świętych Pańskich. przekład Zbigniew Pniewski. Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1983, s. 309/310.

Źródła internetowe

• Święty Bartłomiej, Apostoł – materiały na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 20.07.2010]
• ap. Bartłomiej na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)

Linki zewnętrzne

• Domenico Agasso, San Bartolomeo Apostolo (wł.)
• Jan Łukaszewicz, Święty Bartłomiej, Apostoł. dobrypasterz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (publ. 22.08.04, dost. 6.05.09)