Czarnca

Czarnca

wieś
Kościół pw. św. Floriana
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	włoszczowski
Gmina	Włoszczowa
Liczba ludności (2021)	734[2]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	29-100[3]
Tablice rejestracyjne	TLW
SIMC	0277664[4]
Położenie na mapie gminy Włoszczowa Czarnca
Położenie na mapie Polski Czarnca
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Czarnca
Położenie na mapie powiatu włoszczowskiego Czarnca
50°48′39″N 19°55′22″E/50,810833 19,922778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Czarnca – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie włoszczowskim, w gminie Włoszczowa^[5][4]

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czarnca. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Części wsi

We wsi znajduje się przystanek kolejowy Czarnca.

Etymologia

Nazwa wsi pochodzi od imienia Czarnek lub Czarnko z sufiksem -ja zamienionym następnie na c pod wpływem mazurzenia lub dysymilacji.
Nazwy miejscowe wsi w dokumentach źródłowych: „Carncza” 1366 (Kodeks Małopolski t.1 s.339), „Czarcza” (!) w roku 1382, „Czarnnecz” 1394, „Czarnecz” 1414 „Czarnyecz” 1424, „Czarncza” 1508, „Czarncza” 1511-23. Z „Czarncy” pisze w roku 1680 Rej, Czarnca w roku 1880 SgKP t.1 s.741^[6]

Historia

Wieś notowana od roku 1366^[6]. Zgodnie z zapisem ówczesny dziedzic wsi Budza sprzedaje prawo patronatu w istniejącym już kościele parafialnym w Czarncy Dobowi z Dobowa (Kodeks Małopolski t.1 s.339). Kolejnymi właścicielami Czarncy byli w 1420 roku Mikołaj de Czarnca herbu Łodzia, w 1508 roku Jakub Czarniecki, a w 1540 roku Hieronim Czarniecki. Ostatnim właścicielem Czarncy z rodu Czarnieckich był Stefan – hetman polny koronny – szósty z kolei syn Krzysztofa i Krystyny Czarnieckich. Czarnca to miejsce urodzenia i pochówku hetmana Stefana Czarnieckiego.

Historia miejscowości związana jest jednak nie tylko z rodem Czarnieckich, ale i z braćmi polskimi. Józef Szymański w pracy „Szlakiem Braci Polskich” wspominał, że dziad hetmana Stefana Czarnieckiego był członkiem wspólnoty braci polskich^[7].

Podczas powstania styczniowego dnia 24 września 1863 roku pod miejscowością miała miejsce nierozstrzygnięta bitwa pod Czarncą stoczona pomiędzy powstańcami mjr. Zygmunta Chmieleńskiego^[8] a siłami Imperium Rosyjskiego.

22 kwietnia 2007 r. odbyła się uroczystość poświęcenia odnowionego sarkofagu – grobowca Hetmana Czarnieckiego, którego dokonał ks. Jan Zalewski, proboszcz kościoła Sct. Marie z miasta Haderslev w Danii. Miasto to było główną kwaterą wojsk polskich, dowodzonych przez przyszłego hetmana polnego koronnego Stefana Czarnieckiego w czasie interwencji Polski na rzecz Danii, w jej wojnie ze Szwedami w 1658 r.

Zabytki

• Kościół Najświętszej Maryi Panny i św. Floriana, wczesnobarokowy, ufundowany przez Stefana Czarnieckiego; wzniesiony w latach 1640–1659; w podziemiach świątyni znajduje się krypta grobowa rodu Czarnieckich z grobem hetmana.
• Dzwonnica z XVIII wieku, usytuowana obok kościoła.
• Arboretum urządzone w 1963 roku na terenie dawnego parku dworskiego.

Osoby związane z Czarncą

• Stefan Czarniecki (ok. 1599–1665) – hetman polny koronny

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Czarnca, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 741 .
• Czarnca, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 350 .
• Kościół w Czarncy – Fotogaleria