Giełda towarowa
 | Ten artykuł od 2015-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Giełda towarowa – zespół osób, urządzeń i środków technicznych zapewniający wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp w tym samym czasie do informacji rynkowych, a w szczególności do informacji o kursach i cenach towarów giełdowych oraz o obrotach towarami giełdowymi[1].
W określonym miejscu i czasie dochodzi na niej do konfrontacji podaży i popytu oraz kupna i sprzedaży towarów masowych, wysoko standaryzowanych pod względem jakości i ilości. W zależności od relacji podaż-popyt kształtuje się tu ceny towarów.
Najważniejszymi giełdami towarowymi są: Chicago Board of Trade, Chicago Mercantile Exchange i Chicago Board Options Exchange[2].
Cele działalności
Podstawowym celem giełdy towarowej, stanowiącym istotę jej działania, jest stworzenie przestrzeni handlowej, aby członkowie mieli udogodnienia w handlu określonymi towarami.
Giełda powinna gwarantować:
- ustalenie odpowiednich zasad prowadzenia interesów przez jej członków,
- stworzenie odpowiedniego miejsca do handlu i ustalenie czasu,
- stworzenie jednolitych zasad i standardów do prowadzenia handlu,
- wprowadzenie jednolitego systemu rozmiaru kontraktów i opłat giełdowych oraz czasu, miejsca warunków dostaw i opłat,
- gromadzenie oraz rozpowszechnianie informacji cenowych i rynkowych dla członków giełdy i publiczności,
- stworzenie mechanizmu gwarancji dla zawieranych umów i warunków płatności za zobowiązania w związku z handlem pomiędzy członkami.
Giełda towarowa działa jako spółka, a jej akcjonariuszami są najczęściej agencje rynkowe, fundacje rozwoju gospodarczego, banki, izby gospodarcze oraz inni uczestnicy (np. producenci, hurtownicy), a ostatnio również firmy ubezpieczeniowe.
Kryteria podziału
- Ze względu na przedmiot obrotów:
- giełdy towarowe – handel zestandaryzowanymi towarami masowymi, dla których można ustalić cechy typowe,
- giełdy pieniężne – obrót papierami wartościowymi, dewizami, kruszcami,
- giełdy usług – np. giełdy ubezpieczeniowe, frachtowe.
- Ze względu na zasięg i znaczenie:
- giełdy o zasięgu krajowym – np. Giełda Cukrowa w Tokio,
- giełdy o zasięgu międzynarodowym – np. Nowojorska Giełda Kawy i Cukru.
- Ze względu na rodzaj zawieranych transakcji:
- giełdy przeprowadzające transakcje gotówkowe – towar fizyczny będący przedmiotem obrotu przechodzi z rąk sprzedającego do rąk kupującego w ściśle określonym przez obie strony miejscu i czasie,
- giełdy przeprowadzające transakcje terminowe – handluje się tu nie towarem, a możliwością jego zakupu bądź sprzedaży w przyszłości; można np. kupić pszenicę, która dopiero została zasiana.
- Ze względu na zakres dokonywanych zakupów:
- giełdy wyspecjalizowane – obraca się na nich towarem bądź grupą towarów, np. giełda cukrowa, zbożowa,
- giełdy towarowe – obracające wieloma różnymi towarami tego samego typu.
- Ze względu na dostęp do członkostwa:
- giełdy otwarte,
- giełdy zamknięte.
Przedmiot obrotu
Giełdy towarowe spełniają główną rolę w obrocie towarami rolno-spożywczymi. Towarami będącymi przedmiotem najbardziej ożywionego handlu giełdowego są:
- zboża: pszenica, kukurydza, jęczmień, owies, żyto, ryż,
- inne towary roślinne: cukier, kawa, kakao, soja (ziarno, śruta, olej), nasiona i oleje lniane i rzepakowe, bawełna, kauczuk, ziemniaki, drewno,
- towary pochodzenia zwierzęcego: bydło żywe i prosięta, bydło tuczone, tusze wołowe i wieprzowe, brojlery, jaja, wełna,
- metale: miedź, złoto, aluminium, cyna, cynk, ołów, nikiel, srebro,
- surowce i produkty chemiczne: ropa naftowa, benzyna, olej napędowy i opałowy, propan.
Towarowa giełda rolna
W Polsce, towarowe giełdy rolne istnieją od kilku lat. Zawierane są na niej tylko transakcje rzeczywiste, wykonywane natychmiast. Wśród polskich giełd rolnych pionierską odgrywa Giełda Poznańska, będąc największą i najskuteczniejszą instytucją. Na Giełdzie Poznańskiej realizowane są wyłącznie transakcje rzeczywiste:
- kasowe (odbiór i płatność w ciągu 2 dni roboczych od zawarcia transakcji),
- sukcesywne (odbiór towaru i płatność do 30 dni od zawarcia transakcji),
- natychmiastowe (płatność w dniu odbioru towaru, ale nie później niż 30 dnia od zawarcia transakcji),
- terminowe (forward) realizowane są w okresie od 31 dni do 12 miesięcy i umożliwiają uczynienie przedmiotem transakcji surowca rolnego jeszcze nie wyprodukowanego.
Historia
Pierwsza giełda towarowo-pieniężna powstała w 1531 roku w Antwerpii.
