Iprez
| System | Oddział | Piętro | Wiek (mln lat) | |
|---|---|---|---|---|
| Neogen | Miocen | Akwitan | młodsze | |
| Paleogen | Oligocen | Szat | 23,03–27,82 | |
| Rupel | 27,82–33,9 | |||
| Eocen | Priabon | 33,9–37,71 | ||
| Barton | 37,71–41,2 | |||
| Lutet | 41,2–47,8 | |||
| Iprez | 47,8–56,0 | |||
| Paleocen | Tanet | 56,0–59,2 | ||
| Zeland | 59,2–61,6 | |||
| Dan | 61,6–66,0 | |||
| Kreda | Górna | Mastrycht | starsze | |
| Podział według IUGS, luty 2022 | ||||
Iprez (ang. Ypresian)
- w sensie geochronologicznym – najstarszy wiek eocenu (era kenozoiczna), trwający około 7 milionów lat (od 55,8 ± 0,2 do 48,6 ± 0,2 mln lat temu). Iprez jest młodszy od tanetu (paleocen) a starszy od lutetu. Zakończenie tego wieku łączone jest z tzw. epizodem Azolla[1].
- w sensie chronostratygraficznym – najniższe piętro eocenu, wyższe od tanetu a niższe od lutetu. Stratotyp dolnej granicy iprezu znajduje się w pobliżu miejscowości Dababiya koło Luksoru (Egipt). Dolna granica iprezu oparta jest o wyraźną anomalię zawartości izotopu węgla 13C związana z epizodem Azolla[2].
Nazwa piętra (wieku) pochodzi od miasta Ypres w Belgii.
Przez okres ten panował na Ziemi stabilny klimat ze średnią temperaturą 25 °C i z niewielkim zróżnicowaniem stref klimatycznych. Formacje odpowiadające współczesnym lasom równikowym występowały do 45°N (współcześnie na tej szerokości znajdują się Francja, Chorwacja i Krym). Palmy rosły na Alasce, Grenlandii i w północnej Europie. W strefie okołobiegunowej panowały lasy klimatu umiarkowanie ciepłego z cypryśnikiem i sekwoją[2]. Około 49 milionów lat temu zamknęła się cieśnina Turgajska łącząca Ocean Arktyczny z Oceanem Tetydy w miejscu współczesnej zachodniej Syberii[1]. Spowodowało to zmiany w akwenie umożliwiające rozwój paproci azolla (tzw. epizod Azolla), których masowy rozwój przez kilkaset tysięcy lat i sukcesywne opadanie na dno, związało ogromne ilości węgla z atmosfery obniżając stężenie dwutlenku węgla[1] i spowodowało przełączenie klimatu Ziemi z „cieplarnianego” na „zamrażarkowy”[3].
Przypisy
- ↑ a b c Jonathan Bujak, Alexandra Bujak: The Arctic Azolla event. The Geological Society of London. [dostęp 2016-03-31].
- ↑ a b Barbara Słodkowska, Jacek Robert Kasiński. Paleogen i neogen – czas dynamicznych zmian klimatycznych. „Przegląd Geologiczny”. 64, 1, s. 15-25, 2016.
- ↑ Jacek Szwedo, Iwona Kania. Rekonstrukcje klimatyczne na podstawie inkluzji. „Amber news review 2014/2015, World Amber Council, Gdańsk, Poland”, s. 6–21, 2015.
Bibliografia
- International Commission on Stratigraphy (ang.)
Zobacz też
- p
- d
- e
Prekambr (nieformalny; 4,567 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)
| |
| Hadeik (4,567 – 4,0 mld lat temu) | |
|---|---|
| Archaik (4,0 – 2,5 mld lat temu) |
|
| Proterozoik (2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu) |
|
Fanerozoik (538,8 mln lat temu – dziś)
- Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki
Paleozoik (538,8 – 251,9 mln lat temu)
| Kambr (538,8 – 485,4 mln lat temu) |
|
|---|---|
| Ordowik (485,4 – 443,8 mln lat temu) |
|
| Sylur (443,8 – 419,2 mln lat temu) |
|
| Dewon (419,2 – 358,9 mln lat temu) |
|
| Karbon (358,9 – 298,9 mln lat temu) |
|
| Perm (298,9 – 251,9 mln lat temu) |
|
Mezozoik (251,9 – 66,0 mln lat temu)
| Trias (251,9 – 201,3 mln lat temu) |
|
|---|---|
| Jura (201,4 – 145,0 mln lat temu) |
|
| Kreda (145,0 – 66 mln lat temu) |
|
Kenozoik (66 mln lat temu – dziś)
| Paleogen (66 – 23,03 mln lat temu) |
|
|---|---|
| Neogen (23,03 – 2,58 mln lat temu) |
|
| Czwartorzęd (2,58 mln lat temu – dziś) |
|
- Źródło: International Stratigraphic Chart, Międzynarodowa Komisja Stratygrafii, dostęp 22 maja 2023.
