Israel Baal Szem Tow
| Ten artykuł od 2020-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
Ohel Israela Baal Szem Towa | |
Data i miejsce urodzenia | około 1700 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | 21 maja 1760 |
Zawód, zajęcie | rabin, cadyk |
Israel ben-Eliezer (hebr. ישראל בן-אליעזר; ur. około 1700 w Okopach[1], zm. 21 maja 1760 w Międzybożu)[2], znany bardziej pod przydomkiem HaBaal Szem Tow (hebr. הבעל שם טוב; różne są tłumaczenia tego przydomku: Mistrz Świętego Imienia, Pan Dobrego Imienia, albo Mąż Dobrej Sławy, zwany także skróconym przydomkiem: BeSzT, hebr. בעש"ט) – rabin, cadyk, jeden z twórców chasydyzmu na terenach dawnej Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Mistrz Dow-Bera z Międzyrzecza nauczyciela Elimelecha z Leżajska.
Wyrażał się prostym językiem, zrozumiałym dla każdego Żyda. Już za życia stał się bardzo popularny wśród najbiedniejszej ludności żydowskiej. Działał głównie na terenie Podola, gdzie z czasem osiedlił się w miasteczku Międzybóż. BeSzT był zauroczony żydowskim mistycyzmem (kabałą). Nie odcinał się też od żydowskiej tradycji talmudycznej.
Jego nauka była próbą syntezy tradycji z nowym mistycyzmem i jednocześnie atakiem w ortodoksję żydowską. Baal Szem Tow był jak gdyby odpowiednikiem Marcina Lutra w chrześcijaństwie, gdyż uważał pośrednictwo rabinów w kontaktach z Bogiem i zagłębianie się w tajniki i zawiłości Talmudu za zbędne. Za to spotkał się z krytyką ortodoksów żydowskich.
Głosił zwalczanie zła nie złem, ale dobrem, które należy dostrzec jako aspekt boskości i sprowadzenia go następnie ku dobru. Każdy mógł liczyć na oczyszczenie i nagrodę, gdyż człowiek (a w zasadzie jego dusza) jest złączony z Bogiem miłością (hebr. dewekut – „przylgnięcie”, „zespolenie się”). Złączenie się z Bogiem było osią intelektualną chasydyzmu. BeSzT nauczał, że Boga należy chwalić nie poprzez umartwianie się i ascezę, ale raczej poprzez mądre i radosne korzystanie z życia i darów, jakie z sobą niesie. Pobożność w tym ujęciu była afirmacją życia.
Stąd też wynikała niespotykana wcześniej na taką skalę forma czczenia Boga poprzez taniec i śpiew, a także, charakterystyczna dla chasydów, forma modlitwy ekstatycznej prowadzącej do stanu radosnego uniesienia i zachwytu (hebr. hitlahawut – „entuzjazm”). Taka modlitwa powinna człowiekowi przynieść radość i pogodę ducha, co oznacza zespalanie się z Bogiem.
Nie wyklucza to kontemplacji i nieustannej służby Bogu, która wypełnia całe życie chasyda. W nauce BeSzTa dostrzec można też echa panteizmu chasydów nadreńskich, ponieważ podobnie jak oni starał się dostrzec wszechobecność Boga w każdym aspekcie życia, nie tylko ludzkiego.
Jego wnukiem był Mojżesz Chaim Efraim z Sudyłkowa, a prawnukiem Nachman z Bracławia.
Został sportretowany przez Olgę Tokarczuk w powieści Księgi Jakubowe.
Przypisy
Zobacz kolekcję cytatów Israel Baal Szem Tow w Wikicytatach |
- p
- d
- e
- ISNI: 0000000116599183
- VIAF: 64812822, 210849334
- LCCN: n80067290
- GND: 119235587
- LIBRIS: 53hkf1gp58thb74
- BnF: 12482683f
- SUDOC: 027629023
- NLA: 36580873
- NKC: jn19981000178
- NTA: 108111970
- BIBSYS: 90877387
- Open Library: OL170830A
- PLWABN: 9810646850905606
- NUKAT: n96205628
- J9U: 987007258044105171
- NSK: 000254343
- LIH: LNB:QM9;=BD
- WorldCat: lccn-n80067290, viaf-210849334
- PWN: 3872968
- Britannica: biography/Baal-Shem-Tov
- Universalis: baal-shem-tov-fondateur-du-hassidisme, baal-shem-tov
- БРЭ: 1844220
- NE.se: baal-shem-tov
- VLE: baal-sem-tov
- Catalana: 0034083
- DSDE: Baal_Shem_Tov