Lnowate

Len zwyczajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

lnowate

Nazwa systematyczna

Linaceae DC. ex Gray
Nat. Arr. Brit. Pl. 2: 622, 639. 1 Nov 1821

Multimedia w Wikimedia Commons

Lnowate (Linaceae DC. ex Gray) – rodzina roślin należąca do rzędu malpigiowców (Malpighiales). Obejmuje około 255 gatunków grupowanych w 13 rodzajów. najbardziej zróżnicowana jest w strefie międzyzwrotnikowej, ale jej przedstawiciele występują też w strefie klimatu umiarkowanego na obu półkulach, często rosnąc w formacjach stepowych i typowych dla obszarów suchych. Ważną rośliną użytkową jest len zwyczajny od wielu tysięcy lat uprawiany jako roślina włóknodajna, spożywcza i oleista. Inne gatunki z tego rodzaju są też uprawiane jako rośliny ozdobne^[3]. Niektóre gatunki z tej rodziny dostarczają drewna, inne mają lokalnie znaczenie użytkowe ze względu na jadalne owoce^[4].

Morfologia

Łodyga: Rośliny jednoroczne, byliny, krzewy, drzewa i drewniejące pnącza, w tym z haczykowatymi wyrostkami ułatwiającymi wspinanie^[3].
Liście: Zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe, siedzące lub ogonkowe^[3], czasem z gruczołkowatymi przylistkami^[5]. Blaszka liści jest pojedyncza i całobrzega^[3], rzadziej piłkowana lub ząbkowana^[5].
Kwiaty: Obupłciowe i promieniste, zebrane zwykle w kwiatostany wiechowate, groniaste i wierzchotkowe, rzadziej pojedyncze. Trwałych działek kielicha jest 5 (rzadko 4), wolnych lub zrosłych u nasady. Płatki korony występują w takiej samej liczbie jak działki, zwykle są wolne, z paznokciem. Pręcików jest zwykle dwa razy więcej niż płatków, czasem są 4 albo jest ich 5 lub 15, ale zawsze wyrastają w jednym okółku. Czasem część z nich wykształca się jako prątniczki. Nitki pręcików u nasady są złączone w rurkę i otoczone przez 2–5 miodniki. Zalążnia jest górna i powstaje z dwóch do pięciu owocolistków tworzących dwa razy więcej komór od ich liczby. Szyjki słupka są tak liczne jak owocolistki i zwykle są tylko zrosłe u nasady, a poza tym wolne i często różnej długości. Znamiona są główkowate do nitkowatych^[3].
Owoce: Torebki podzielone na komory, rzadko pestkowce. U Sclerolinon rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki^[5]. Nasiona powstają w liczbie dwóch w każdej z komór^[5], czasem z osnówką^[3], często z łupiną śluzowaciejącą w kontakcie z wodą^[5]. Zarodek jest wyprostowany, bielmo jest cienkie^[6].

Systematyka

Rodzina zwykle włączana jest w różnych systemach do rzędu malpigiowców (Malpighiales), jednak w przeszłości w różnych ujęciach ustalano różny jej zakres, zwykle szerszy od współczesnego (wiele dawniej zaliczanych tu rodzajów obecnie klasyfikowanych jest w odrębnych rodzinach)^[3]. W obrębie rodziny wyróżnia się dwie podrodziny. Linoideae Arnott obejmuje przedstawicieli głównie zielnych i występujących w klimacie umiarkowanym. Do podrodziny Hugonoideae Reveal należą z kolei głównie rośliny drzewiaste ze strefy równikowej. Badania molekularne potwierdzają monofiletyzm całej rodziny i podrodziny Linoideae. W obrębie rodzajów tradycyjnie wyróżniane Cliococca, Hesperolinon i Sclerolinon są najwyraźniej zagnieżdżone w obrębie rodzaju Linum tworząc klad siostrzany względem rodzaju Radiola^[5].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina siostrzana w stosunku do Ixonanthaceae. Wraz z całym rzędem malpigiowców (Malpighiales) należy do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2].

←

Humiriaceae – pochodnikowate

Achariaceae

	Goupiaceae

	Violaceae – fiołkowate

Passifloraceae – męczennicowate

	Lacistemataceae

	Salicaceae – wierzbowate

Peraceae

	Rafflesiaceae – bukietnicowate

	Euphorbiaceae – wilczomleczowate

	Phyllanthaceae – liściokwiatowate

	Picrodendraceae

	Linaceae – lnowate

	Ixonanthaceae

Pozycja rodziny w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Geranianae Thorne ex Reveal, rząd lnowce (Linales Baskerville), rodzina lnowate (Linaceae DC. ex Gray)^[7].

Podział wrodziny na podrodziny i rodzaje według APWeb i GRIN^[8]

Podrodzina Linoideae

Anisadenia Wall. ex Meisn.
Cliococca Bab.
Hesperolinon (A. Gray) Small
Linum L. – len
Radiola Hill. – lenek
Reinwardtia Dumort.
Sclerolinon C. M. Rogers
Tirpitzia Hallier f.

Podrodzina Hugonioideae

Hebepetalum Benth.
Hugonia L.
Indorouchera Hallier f.
Philbornea Hallier f.
Roucheria Planch.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-11-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 337-338. ISBN 978-1-842466346.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 531, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Nancy R. Morin: Linaceae de Candolle ex Perleb. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
↑ Quanru Liu & Lihua Zhou: Linaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-11-15].
↑ Crescent Bloom: Linaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
↑ Family: Linaceae. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-22]. (ang.).