Mastrycht

System Oddział Piętro Wiek (mln lat)
Paleogen Paleocen Dan młodsze
Kreda Górna Mastrycht 66,0–72,1
Kampan 72,1–83,6
Santon 83,6–86,3
Koniak 86,3–89,8
Turon 89,8–93,9
Cenoman 93,9–100,5
Dolna Alb 100,5–113,0
Apt 113,0–125,0
Barrem 125,0–129,4
Hoteryw 129,4–132,9
Walanżyn 132,9–139,8
Berrias 139,8–145,0
Jura Górna Tyton starsze
Podział według IUGS, luty 2017

Mastrycht (ang. Maastrichtian)

  • w sensie geochronologicznym – szósty, najmłodszy, wiek późnej kredy, trwający około 6,1 milionów lat (od 72,1 ± 0,2 do 66,0 mln lat temu). Mastrycht jest młodszy od kampanu a starszy od danu (paleocen).

Stratotyp dolnej granicy mastrychtu znajduje się w Tercis les Bains nad rzeką Adour (Landes, Francja). Granica opiera się na pierwszym wystąpieniu amonita Pachydiscus neubergicus (Hauer, 1858).

Nazwa pochodzi od miasta Maastricht w Limburgii (Holandia).

Był to ostatni okres, w którym żyły nieptasie dinozaury, pterozaury, plezjozaury i mozazaury.

Fauna kręgowa

Ssaki

Ssaki mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Didelphodon
Montana Jeden z największych mezozoicznych ssaków.
Zalambdalestes
Montana Uważany za najwcześniejszego przedstawiciela naczelnych lub Primatomorpha
Mongolia

Ptaki

Ptaki mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Anatalavis
    1. Anatalavis rex
Rodzaj ptaków spokrewnionych ze współczesnymi kaczkami i gęsiami. Znaleziony w formacji Hornerstone w New Jersey. Starszy z dwóch znanych gatunków Anatalavis. Młodszy, z wczesnego eocenu Londynu, nosi nazwę A. oxfordi.
Enantiornis
Hesperornis
  • Avisaurus
    1. Avisaurus archibaldi
Rodzaj drapieżnego ptaka. Obejmuje dwa gatunki, oba występujące w mastrychcie. Gatunek typowy, Avisaurus archibaldi, został odkryty w formacji Hell Creek w stanie Montana.
  • Canadaga
    1. Canadaga arctica
Monotypowy rodzaj nielotnego uzębionego morskiego ptaka, spokrewniony z hesperornisem. Był to duży ptak (ponad 1,5 m długości) żyjący w płytkich wodach na terenach dzisiejszej północnej Kanady.
  • Ceramornis
    1. Ceramornis major
Przedstawiciel siewkowych z formacji Lance Creek. Jego relacje ewolucyjne są niejasne. Znany jedynie z niekompletnej kości kruczej C. major jest jedynym znanym gatunkiem z rodzaju Ceramornis.
  • "Cimolopteryx"
Rodzaj siewkowatych z formacji Lance Creek w stanie Wyoming.
  • Enantiornis
    1. Enantiornis leali
Rodzaj ptaka drapieżnego odkryty w Argentynie. Prawdopodobnie spokrewniony z Avisaurus. Metrowej długości przypominający orła drapieżca, jedyny znany gatunek rodzaju to Enantiornis leali.
Rodzaj dużych nielotów podobnych do bezgrzebieniowych. Jaja przypisywane wcześniej tytanozaurom mogą w rzeczywistości należeć do przedstawicieli Gargantuavis. Znany z terenów dzisiejszej Francji Gargantuavis philoinos jest jedynym znanym gatunkiem rodzaju.
  • Graculavus
Duży wodny nurkujący ptak z zębami, szczątkowymi skrzydłami i płatowatymi palcami. Odkryty w Kansas przez Marsha podczas wojny o kości.
  • Judinornis
    1. Judinornis nogontsavensis
Stosunkowo prymitywny rodzaj spokrewniony z hesperornisem. Ten uzębiony nielotny ptak żył w wodach słodkich, w przeciwieństwie do swych krewnych. Jedyny znany gatunek rodzaju to Judinornis nogontsavensis. Żył w estuariach i rzekach gór formacji Nemegt w Mongolii.
  • Laornis
    1. Laornis edvardsianus
  • Lectavis
  • Lectavis bretincola
Rodzaj ptaka brodzącego o niepewnej pozycji systematycznej, przypominał wielkością i budową nóg współczesnego kulika. Jedyny znany gatunek, żył w Argentynie
  • Neogaeornis
    1. Neogaeornis wetzeli
Ptak morski z Chile. Miał śródstopie ptaka nurkującego z pomocą nóg, ale jego pokrewieństwo jest nieznane. Jedyny znany gatunek żył na granicy kampanu i mastrychtu.
  • Palaeotringa
  • Palintropus
    1. Palintropus retusus
  • Potamornis
    1. Potamornis skutchi
Rodzaj ptaków z formacji Lance Creek spokrewniony z hesperornisem.

Typowy (i jedyny znany gatunek) otrzymał epitet na cześć doktora Alexandra F. Skutcha. Odkryte szczątki obejmują tylko prawą kość kwadratową i fragmenty szkieletu pozaczaszkowego.

  • Telmatornis
  • Tytthostonyx
    1. Tytthostonyx glauconiticus

Krewny współczesnych kaczek i gęsi.

Jedyny znany gatunek rodzaju, Vegavis iaai, jest znany ze skamieniałości jednego osobnika odkrytych na Antarktydzie.

Teropody (nie-ptasie)

Nie-ptasie teropody mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  1. Abelisaurus comahuensis
Formacja Allen?, Formacja Anacleto?, Argentyna Dwunożny drapieżnik osiągający prawdopodobnie 7–9 m długości; znany jedynie z jednej niekompletnej czaszki
Abelisaurus
Albertosaurus
Alioramus
Carnotaurus
Chirostenotes
Deinocheirus
Dromiceiomimus
Gallimimus
Majungasaurus
Ornithomimus
Pyroraptor
Saurornitholestes
Struthiomimus
Tarbosaurus
Theriznosaurus
Tyrannosaurus rex
Variraptor
  1. Adasaurus mongoliensis
Formacja Nemegt, Mongolia Dromeozauryd, osiągający prawdopodobnie około 2,5 m długości, wyróżniający się stosunkowo małymi pazurami na drugich palcach stóp.
  1. Albertosaurus sarcophagus
  1. Alioramus remotus
  1. Anserimimus planinychus
  1. Atrociraptor marshalli
  1. Bagaraatan ostromi
  1. Bahariasaurus ingens
Słabo poznany rodzaj mierzącego około 1,8 m drapieżnika z rodziny troodontów. Jego szczątki odnaleziono w Mongolii. Zawdzięcza swą nazwę „borogom” (ang. „borogoves”) z wiersza Jabberwocky Lewisa Carrolla. Znany jedynie z niekompletnych kończyn przednich.
  • Bradycneme
  1. Bradycneme draculae
Dawniej uważany za wielką sowę. Jego nazwa znaczy „zły wolnostop”. Znaleziony w Transylwanii, aluzja do hrabiego Drakuli może być zamierzona.
  1. Carnotaurus sastrei
Duży, mierzący około 10 m długości drapieżnik, żyjący na terenie dzisiejszej Argentyny. Carnotaurus cechował się krótkim pyskiem, niewielkimi różkami nad oczami i bardzo krótkimi kończynami przednimi. Znany z jednego kompletnego szkieletu oraz odcisków skóry dowodzących, że nie był opierzony.
  1. Deinocheirus mirificus
  1. Dromiceiomimus brevitertius
  1. Dryptosaurus aquilunguis
  1. Elmisaurus rarus
  1. Elopteryx nopcsai
  1. Erliansaurus bellamanus
  1. Euronychodon portucalensis
  1. Gallimimus bullatus
  1. Heptasteornis andrewsi
  1. Laevisuchus indicus
  1. Majungasaurus crenatissimus
  1. Masiakasaurus knopfleri
  1. Nanotyrannus lancensis
Może być młodym osobnikiem Tyrannosaurus lub innego rodzaju Tyrannosauridae[1].
  1. Noasaurus leali
  1. Nomingia gobiensis
  1. Paronychodon lacustris
  1. Pyroraptor olympius
Formacja Nanxiong, Chiny
  1. Struthiomimus altus
  1. Tarbosaurus bataar
  1. Therizinosaurus cheloniformis
  1. Tochisaurus nemegtensis
  1. Troodon formosus
  1. Tyrannosaurus rex
  1. Variraptor mechinorum

Zauropody

Zauropody mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Alamosaurus
Wielkość antarktozaura w porównaniu z człowiekiem
Saltasaurus
Bruhathkayosaurus mógł być największym dinozaurem.
Grès à Reptiles, Francja; Hiszpania
Indie

Ceratopsy

Ceratopsy mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Anchiceratops
Arrhinoceratops
Nedoceratops
Eotriceratops
Leptoceratops
Montanoceratops
Pachyrhinosaurus
Pentaceratops
Triceratops był pospolitym rodzajem w mastrychcie.
  • Triceratops
    1. Triceratops horridus
    2. Triceratops prorsus
USA

Pachycefalozaury

Pachycefalozaury mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Dracorex
Pachycephalosaurus
Prenocephale
  • Prenocephale
    1. Prenocephale prenes
    2. Prenocephale brevis
    3. Prenocephale edmontonensis
    4. Prenocephale goodwini

Ornitopody

Ornitopody mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Amurosaurus
Charonosaurus
Edmontosaurus
Hypacrosaurus
Olorotitan
Parksosaurus
Rhabdodon
Saurolophus
Shantungosaurus
Telmatosaurus
Thescelosaurus
Zalmoxes
  1. Charonosaurus jiayinensis
  • Edmontosaurus
    1. Edmontosaurus regalis
    2. Edmontosaurus annectens
    3. Edmontosaurus sakatchewansis
  • Rhabdodon
    1. Rhabdodon priscus
    2. Rhabdodon septimanicus
  1. Zalmoxes robustus
  2. Zalmoxes shqiperorum

Ankylozaury

Ankylozaury mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Potwierdzone Największy ankylozaur
Ankylosaurus
Edmontonia
Euoplocephalus
Kampan do mastrychtu Formacja Horseshoe Canyon, Alberta, Kanada Masywny nodozaur mierzący około 6,6 m długości i 2 m wysokości. Miał małe, nierówne kostne płytki na grzbiecie i głowie oraz ostre kolce na grzbiecie i ogonie. Cztery największe kolce wyrastały z ramion po każdej stronie, dwa z nich dzieliły się u niektórych gatunków na części. Widziana z góry czaszka miała kształt gruszki.

Pterozaury

Pterozaury mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Formacja Densus-Ciula, Rumunia, jeden z największych znanych pterozaurów (rozpiętość skrzydeł ok. 12 m)
Hatzegopteryx
Nyctosaurus
Quetzalcoatlus
Ameryka Północna
Ameryka Północna, jeden z największych znanych pterozaurów (rozpiętość skrzydeł ok. 10 m)

Krokodyle

Krokodyle mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Dyrosaurus

Plezjozaury

Plezjozaury mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
Nowa Zelandia Formacja Conway elasmosaur
  • Aristonectes
Elasmosaurus
Angola Formacja Mocuio
  • Hydrotherosaurus
    1. Hydrotherosaurus alexandrae

Łuskonośne

Łuskonośne mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Carinodens
    1. Carinodens belgicus
Mozazaur
Globidens
Goronyosaurus
Hainosaurus
Mosasaurus
Platecarpus
Plotosaurus
Prognathodon
Taniwhasaurus
Tylosaurus
Mozazaur
  • Goronyosaurus
    1. Goronyosaurus nigeriensis
Mozazaur
  • Hainosaurus
    1. Hainosaurus bernardi
    2. Hainosaurus gaudryi
Mozazaur
Mozazaur
  • Igdamanosaurus
    1. Igdamanosaurus aegyptiacus
Mozazaur
  • Liodon
    1. Liodon sectorius
Mozazaur
  • Mosasaurus
    1. Mosasaurus dekayi
    2. Mosasaurus hoffmanni
    3. Mosasaurus mokoroa
Mozazaur
  • Palaeophis
Wąż
Mozazaur
  • Plesiotylosaurus
    1. Plesiotylosaurus crassidens
Mozazaur
Mozazaur
Mozazaur
Mozazaur
  • Taniwhasaurus
    1. Taniwhasaurus oweni
Mozazaur
Mozazaur

Żółwie

Żółwie mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Dollochelys
  • Peritresius
  • Pneumatoarthrus
    1. Pneumatoarthrus peloreus
Gatunek żółwia morskiego z Kansas uznany mylnie za hadrozaura przez E. D. Cope'a. Jedyny znany obecnie gatunek Pneumatoarthrus.

Płazy

Płazy mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Formacja Maevarano
Beelzebufo
  • Albanerpeton
Albanerpeton

Ryby kostnoszkieletowe

Ryby kostnoszkieletowe mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Arius
  • Congorhynchus
  • Coriops
  • Eodiaphyodus
  • Gasteroclupea
  • Goudkoffia
  • Hemilampronites
  • Kankatodus
  • Natlandia

Ryby chrzęstnoszkieletowe

Ryby chrzęstnoszkieletowe mastrychtu
Takson Występowanie Miejsce Opis Grafika
  • Coupatezia
Raja nabijana jest współczesnym gatunkiem z rodzaju Raja
  • Ctenopristis
  • Dalpiazia
  • Ganopristis
  • Gibbechinorhinus
  • Igdabatis
  • Microetmopterus
  • Paraginglymostoma
  • Parasquatina
  • Proetmopterus
  • Pucabatis
  • Pucapristis
  • Raja
  • Rhombodus

Flora

Zobacz też

Zobacz hasło mastrycht w Wikisłowniku

Przypisy

  1. Henderson (2005). „Nano No More: The death of the pygmy tyrant.” In „The origin, systematics, and paleobiology of Tyrannosauridae”, a symposium hosted jointly by Burpee Museum of Natural History and Northern Illinois University.

Bibliografia

  • International Commission on Stratigraphy (ang.)
  • p
  • d
  • e
Prekambr (nieformalny; 4,567 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)
  • W lewych kolumnach znajdują się eony; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są ery; zwykłym tekstem zaznaczone są okresy
Hadeik
(4,567 – 4,0 mld lat temu)
Archaik
(4,0 – 2,5 mld lat temu)
Eoarchaik (4 – 3,6 mld lat temu)
Paleoarchaik (3,6 – 3,2 mld lat temu)
Mezoarchaik (3,2 – 2,8 mld lat temu)
Neoarchaik (2,8 – 2,5 mld lat temu)
Proterozoik
(2,5 mld lat temu – 538,8 mln lat temu)
Paleoproterozoik (2,5 – 1,6 mld lat temu)
Sider (2,5 – 2,3 mld lat temu)
Riak (2,3 – 2,05 mld lat temu)
Orosir (2,05 – 1,8 mld lat temu)
Stater (1,8 – 1,6 mld lat temu)
Mezoproterozoik (1,6 – 1 mld lat temu)
Kalim (1,6 – 1,4 mld lat temu)
Ektas (1,4 – 1,2 mld lat temu)
Sten (1,2 – 1 mld lat temu)
Neoproterozoik (1 mld lat temu – 542 mln lat temu)
Ton (1 mld lat temu – 720 mln lat temu)
Kriogen (720 – 635 mln lat temu)
Ediakar (635 – 538,8 mln lat temu)
Fanerozoik (538,8 mln lat temu – dziś)
  • Poziomo zaznaczono ery; W lewych kolumnach znajdują się okresy; prawa kolumna: pogrubionym tekstem zaznaczone są epoki; zwykłym tekstem zaznaczone są wieki
Paleozoik (538,8 – 251,9 mln lat temu)
Kambr
(538,8 – 485,4 mln lat temu)
Terenew (538,8 – 521 mln lat temu)
Fortun (538,8 – 529 mln lat temu)
wiek 2 (529 – 521 mln lat temu)
Epoka 2 (521 – 509 mln lat temu)
wiek 3 (521 – 514 mln lat temu)
wiek 4 (514 – 509 mln lat temu)
Miaoling (509 – 497 mln lat temu)
Wuliuan (509 – 504,5 mln lat temu)
Drum (504,5 – 500,5 mln lat temu)
Gużang (500,5 – 497 mln lat temu)
Furong (497 – 485,4 mln lat temu)
Paib (497 – 494 mln lat temu)
Dziangszan (494 – 489,5 mln lat temu)
wiek 10 (489,5 – 485,4 mln lat temu)
Ordowik
(485,4 – 443,8 mln lat temu)
Wczesny ordowik (485,4 – 470,0 mln lat temu)
Tremadok (485,4 – 477,7 mln lat temu)
Flo (477,7 – 470,0 mln lat temu)
Ordowik środkowy (470,0 – 458,4 mln lat temu)
Daping (470,0 – 467,3 mln lat temu)
Darriwil (467,3 – 458,4 mln lat temu)
Ordowik późny (458,4 – 443,8 mln lat temu)
Sandb (458,4 – 453,0 mln lat temu)
Kat (453,0 – 445,2 mln lat temu)
Hirnant (445,2 – 443,8 mln lat temu)
Sylur
(443,8 – 419,2 mln lat temu)
Landower (443,8 – 433,4 mln lat temu)
Ruddan (443,8 – 440,8 mln lat temu)
Aeron (440,8 – 438,5 mln lat temu)
Telicz (438,5 – 433,4 mln lat temu)
Wenlok (433,4 – 427,4 mln lat temu)
Szejnwud (433,4 – 430,5 mln lat temu)
Homer (430,5 – 427,4 mln lat temu)
Ludlow (427,4 – 423,0 mln lat temu)
Gorst (427,4 – 425,6 mln lat temu)
Ludford (425,6 – 423,0 mln lat temu)
Przydol (423,0 – 419,2 mln lat temu)
Dewon
(419,2 – 358,9 mln lat temu)
Wczesny dewon (419,2 – 393,3 mln lat temu)
Lochkow (419,2 – 410,8 mln lat temu)
Prag (410,8 – 407,6 mln lat temu)
Ems (407,6 – 393,3 mln lat temu)
Dewon środkowy (393,3 – 382,7 mln lat temu)
Eifel (393,3 – 387,7 mln lat temu)
Żywet (387,7 – 382,7 mln lat temu)
Dewon późny (382,7 – 358,9 mln lat temu)
Fran (382,7 – 372,2 mln lat temu)
Famen (372,2 – 358,9 mln lat temu)
Karbon
(358,9 – 298,9 mln lat temu)
Missisip (358,9 – 323,2 mln lat temu)
Wczesny missisip/Turnej (358,9 – 346,7 mln lat temu)
Środkowy missisip/Wizen (346,7 – 330,9 mln lat temu)
Późny missisip/Serpuchow (330,9 – 323,2 mln lat temu)
Pensylwan (323,2 – 298,9 mln lat temu)
Wczesny pensylwan/Baszkir (323,2 – 315,2 mln lat temu)
Środkowy pensylwan/Moskow (315,2 – 307,0 mln lat temu)
Późny pensylwan (307,0 – 298,9 mln lat temu): Kasimow (307,0 – 303,7 mln lat temu)
Gżel (303,7 – 298,9 mln lat temu)
Perm
(298,9 – 251,9 mln lat temu)
Cisural (298,9 – 273,0 mln lat temu)
Assel (298,9 – 293,5 mln lat temu)
Sakmar (293,5 – 290,1 mln lat temu)
Artinsk (290,1 – 283,5 mln lat temu)
Kungur (283,5 – 273,0 mln lat temu)
Gwadalup (273,0 – 259,5 mln lat temu)
Road (273,0 – 266,9 mln lat temu)
Word (266,9 – 264,3 mln lat temu)
Kapitan (264,3 – 259,5 mln lat temu)
Loping (259,5 – 251,9 mln lat temu)
Wucziaping (259,5 – 254,1 mln lat temu)
Czangsing (254,1 – 251,9 mln lat temu)
Mezozoik (251,9 – 66,0 mln lat temu)
Trias
(251,9 – 201,3 mln lat temu)
Wczesny trias (251,9 – 247,2 mln lat temu)
Ind (251,9 – 251,2 mln lat temu)
Olenek (251,2 – 247,2 mln lat temu)
Środkowy trias (247,2 – 235 mln lat temu)
Anizyk (247,2 – 242 mln lat temu)
Ladyn (242 – 237 mln lat temu)
Późny trias (237 – 201,3 mln lat temu)
Karnik (237 – 227 mln lat temu)
Noryk (227 – 208,5 mln lat temu)
Retyk (208,5 – 201,4 mln lat temu)
Jura
(201,4 – 145,0 mln lat temu)
Jura wczesna (201,4 – 174,7 mln lat temu)
Hettang (201,4 – 199,5 mln lat temu)
Synemur (199,5 – 192,9 mln lat temu)
Pliensbach (192,9 – 184,2 mln lat temu)
Toark (184,2 – 174,7 mln lat temu)
Jura środkowa (174,7 – 161,5 mln lat temu)
Aalen (174,7 – 170,9 mln lat temu)
Bajos (170,9 – 168,2 mln lat temu)
Baton (168,2 – 165,3 mln lat temu)
Kelowej (165,3 – 161,5 mln lat temu)
Jura późna (161,5 – 145,0 mln lat temu)
Oksford (161,5 – 154,8 mln lat temu)
Kimeryd (154,8 – 149,2 mln lat temu)
Tyton (149,2 – 145,0 mln lat temu)
Kreda
(145,0 – 66 mln lat temu)
Wczesna kreda (145,0 – 100,5 mln lat temu)
Berrias (145,0 – 139,8 mln lat temu)
Walanżyn (139,8 – 132,6 mln lat temu)
Hoteryw (132,6 – 125,77 mln lat temu)
Barrem (125,77 – 121,4 mln lat temu)
Apt (121,4 – 113,0 mln lat temu)
Alb (113,0 – 100,5 mln lat temu)
Późna kreda (100,5 – 66 mln lat temu)
Cenoman (100,5 – 93,9 mln lat temu)
Turon (93,9 – 89,8 mln lat temu)
Koniak (89,8 – 86,3 mln lat temu)
Santon (86,3 – 83,6 mln lat temu)
Kampan (83,6 – 72,1 mln lat temu)
Mastrycht (72,1 – 66 mln lat temu)
Kenozoik (66 mln lat temu – dziś)
Paleogen
(66 – 23,03 mln lat temu)
Paleocen (66 – 56 mln lat temu)
Dan (66 – 61,6 mln lat temu)
Zeland (61,6 – 59,2 mln lat temu)
Tanet (59,2 – 56 mln lat temu)
Eocen (56 – 33,9 mln lat temu)
Iprez (56 – 47,8 mln lat temu)
Lutet (47,8 – 41,2 mln lat temu)
Barton (41,2 – 37,71 mln lat temu)
Priabon (37,71 – 33,9 mln lat temu)
Oligocen (33,9 – 23,03 mln lat temu)
Rupel (33,9 – 27,82 mln lat temu)
Szat (27,82 – 23,03 mln lat temu)
Neogen
(23,03 – 2,58 mln lat temu)
Miocen (23,03 – 5,332 mln lat temu)
Akwitan (23,03 – 20,44 mln lat temu)
Burdygał (20,44 – 15,97 mln lat temu)
Lang (15,97 – 13,82 mln lat temu)
Serrawal (13,82 – 11,63 mln lat temu)
Torton (11,63 – 7,246 mln lat temu)
Messyn (7,246 – 5,333 mln lat temu)
Pliocen (5,333 – 2,58 mln lat temu)
Zankl (5,333 – 3,600 mln lat temu)
Piacent (3,600 – 2,58 mln lat temu)
Czwartorzęd
(2,58 mln lat temu – dziś)
Plejstocen (2,58 mln lat temu – 11,7 tys. lat temu)
Gelas (2,58 – 1,80 mln lat temu)
Kalabr (1,80 mln lat temu – 774 tys. lat temu)
Chiban (774 – 129 tys. lat temu)
Późny plejstocen (129 – 11,7 tys. lat temu)
Holocen (11,7 tys. lat temu – dziś)
Grenland (11,7 – 8,2 tys. lat temu)
Northgrip (8,2 – 4,2 tys. lat temu)
Megalaj (4,2 tys. – dziś)
Encyklopedia internetowa (piętro):