Strażnica WOP Przewóz

Strażnica WOP Przewóz

Strażnica SG w Przewozie

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2002
Tradycje
Rodowód	21 strażnica WOP
Kontynuacja	GPK SG w Przewozie
Organizacja
Dyslokacja	Przewóz
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	5 komenda odcinka 30 batalion OP 91 batalion WOP Lubuska Brygada WOP batalion graniczny Gubin Łużycka Brygada WOP Lubuski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica WOP Przewóz – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczą na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną/Republiką Federalną Niemiec^[b].

Strażnica Straży Granicznej w Przewozie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 5 komendy odcinka Tuplice jako 21 strażnica WOP (Przewóz)^[1]. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W 1947 została przeformowania na strażnicę II kategorii – 43 wojskowych^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 21 strażnica OP Przewóz została włączona w struktury 30 batalionu Ochrony Pogranicza^[4], a 1 stycznia 1951 91 batalionu WOP w Tuplicach^[5][6][4].

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c], a strażnica WOP Przewóz I kategorii otrzymała nr 28 w skali kraju^[8].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Przewóz I kategorii miała nr 1 w strukturach 91 batalionu WOP 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[9].

1 stycznia 1960 funkcjonowała jako 21 strażnica WOP Przewóz I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[10] .

1 stycznia 1964 strażnica WOP nr 20 Przewóz miała status strażnicy lądowej I kategorii w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[10] .

W marcu 1968 strażnica WOP nr 18 Przewóz miała status strażnicy lądowej kategorii I w strukturach 91 batalionu WOP w Tuplicach^[10] 

W 1976 Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim^[11], a w 1984 utworzonego batalionu granicznego LB WOP w Gubinie jako Strażnica WOP Przewóz lądowa kategorii II. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 strażnica została włączona została w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991^[12] .

Straż Graniczna:

Po rozwiązaniu w 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Przewozie weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[13] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Przewozie (Strażnica SG w Przewozie).

W 2002 Strażnica SG w Przewozie została zlikwidowana a siły i środki zostały włączone w struktury Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej w Przewozie kategorii II (GPK SG w Przewozie)^[d].

Ochrona granicy

W 1960 21 strażnica WOP Przewóz I kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 11200 m:

• Od znaku granicznego nr 220 do znaku gran. nr 249.

Strażnice sąsiednie

• 20 strażnica WOP Sobolice ⇔ 22 strażnica WOP Mużaków – 1946
• 20 strażnica OP Sobolice ⇔ 22 strażnica OP Mużaków – jesień 1949
• 20 strażnica OP Sobolice ⇔ 22a strażnica OP Dzika – 24.01.1950
• 27 strażnica WOP Sobolice ⇔ 29 strażnica WOP Kucyk – 03.1954
• 27 strażnica WOP Sobolice kat. I ⇔ 2 strażnica WOP Kucyk kat. III – 1956
• 27 strażnica WOP Sobolice ⇔ 2 strażnica WOP Kucyk – 1957
• 1 strażnica WOP Sobolice kat. I ⇔ 20 strażnica WOP Kucyk kat. III – 01.01.1960
• 21 strażnica WOP Sobolice lądowa kat. I ⇔ 20 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. III – 01.01.1964
• 19 strażnica WOP Sobolice lądowa kat. I ⇔ 17 strażnica WOP Kucyk lądowa kat. III – 03.1968
• Strażnica WOP Sobolice ⇔ Strażnica WOP Łęknica – lata 70. XX w^[14]
• Strażnica WOP Sobolice lądowa kat. II ⇔ Strażnica WOP Łęknica lądowa kat. I – jesień.1984^[14]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Sobolicach ⇔ Strażnica SG w Łęknicy – 16.05.1991^[13].

Komendanci/dowódcy strażnicy

• chor. Stefan Maćkiwiak (był w 1951)
• chor. Albert Sabinicz (od 1952)
• ppor. Eugeniusz Zwierz (1953–1955)
• por. Leon Szawata (1955–1959)^[e]
• por./mjr^[f] Leopold Augustyniak (1959–1971)^[15]
• por. Ignacy Nowak (23.11.1971–1973)
• kpt. Piotr Ryszard Zbierajewski (20.04.1974–1979)
• por. Leszek Grzenia (1979–1985)
• ppor./por. Witold Koleśnik^[g] (1985–był 12.12.1989) .

Poniżej wykaz dowódców strażnicy podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 18.

• por. Ignacy Nowak
• mjr Augustyniak
• kpt. Grzenia
• por. Koleśnik.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.

• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP.
• Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., sygn. 217/143.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.