Strażnica WOP Międzyzdroje

Strażnica WOP
Wołyń (Wollin)/Wald/Międzyzdroje

Strażnica SG w Międzyzdrojach
ZOW-T SG w Międzyzdrojach
Placówka SG w Międzyzdrojach

Budynek strażnicy (1948)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	31 marca 2010
Tradycje
Rodowód	75 strażnica WOP
Kontynuacja	PSG w Świnoujściu
Komendanci / Dowódcy
Ostatni	mjr SG Krzysztof Sosnowski
Organizacja
Dyslokacja	Wolin Międzyzdroje ul. Mikołaja Kopernika 2[1]
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	15 komenda odcinka 46 batalion OP 125 batalion WOP batalion portowy WOP Pomorska Brygada WOP Pomorski Oddział SG Morski Oddział SG
Multimedia w Wikimedia Commons

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Wołyń (Wollin)/Wald/Międzyzdroje – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.

Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 15 komendy odcinka Międzyzdroje jako 75 strażnica WOP^[2] [Wołyń (Wollin)] ^[3]  o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[4].

Z dniem 1 kwietnia 1947 strażnica, pozostając nadal w strukturach 15 komendy odcinka, została przekazana do Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3^[5] i przeniesiona do Międzyzdrojów^[b].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948, strażnica podporządkowana została dowódcy 46 batalionu OP.

Od stycznia 1951 strażnica podlegała dowódcy 125 batalionu WOP^[6][7]. Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[c], a 75 strażnica WOP Międzyzdroje I kategorii otrzymała nr 71^[9].

Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2 września 1963 przeformowano Strażnicę WOP Międzyzdroje na Strażnicę WOP Międzyzdroje nadmorską kategorii II.

W 1965 rozformowany został batalion portowy WOP Świnoujście, a Strażnicę WOP Międzyzdroje podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady^[d].

W 1968 powtórnie sformowano batalion nadmorski WOP Świnoujście^[e]. Strażnica weszła w jego skład, jako 2 strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska III kategorii.

Strażnica WOP Międzyzdroje do 15 maja 1991 była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[10].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica Międzyzdroje weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej w Szczecinie i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach^[11] .

Na podstawie zarządzenia nr 017 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 12 marca 1992 przeformowano Pomorski Oddział SG wg etatu nr 44/039 i 2 czerwca 1992 strażnica w Międzyzdrojach przeszła w podporządkowanie komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku^[11] . Początkowo była to strażnica, następnie Zespół Obserwacji Wzrokowo–Technicznej, później znów strażnica^[10].

W 2002 Strażnica SG w Międzyzdrojach miała status strażnicy SG I kategorii^[f].

Od 24 sierpnia 2005 funkcjonowała jako Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach^[g] do 31 marca 2010, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy wraz z obiektami, przejęła Placówka Straży Granicznej w Świnoujściu. Zniesienie Placówki SG w Międzyzdrojach, wynikało z przyjętego przez Komendę Główną Straży Granicznej planu zmian organizacyjnych po przystąpieniu Polski do Obszaru Schengen i zniesienia kontroli granicznych, na jego wewnętrznych granicach w RP^[10].

Ochrona granicy

W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej^[12].

W 1963 rozformowano Strażnicę WOP Świnoujście-Port i Strażnicę WOP Świnoujście-Wybrzeże, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska. Natomiast Strażnica WOP Dziwnów nadmorska przejęła część odcinka Strażnicy WOP Międzyzdroje. Tym samym rozkazem zorganizowano GPK Świnoujście-Port^[h].

W 1968 na odcinku strażnicy funkcjonowały punkty kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PKRR Międzyzdroje
• PKRR Wisełka.

Strażnica WOP Międzyzdroje w 1969 miała na swoim odcinku 5 POWT WOP wykorzystywane do ochrony granicy państwowej^[i].

Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej^[j] na odcinku Strażnicy WOP Międzyzdroje wg stanu z 1990^[k]:

• POWT nr 3 Świnoujście (bliski/daleki dozór – 16 Mm)^[l]
• POWT nr 4 Przytór (bliski dozór – 4 Mm)^[m]
• POWT nr 5 Międzyzdroje–Lubiewo (bliski dozór – 4 Mm)
• POWT nr 6 Grodno (bliski/daleki dozór – 16 Mm)
• POWT nr 7 Kołczewo (bliski dozór – 4 Mm).

Straż Graniczna:

Obszar służbowej służbowej odpowiedzialności Placówki SG w Międzyzdrojach do rozformowania, obejmował powiat kamieński^[10].

Strażnice sąsiednie

• 74 strażnica WOP Lubień ⇔ 76 strażnica WOP Nowa Wieś – 1946
• 74 strażnica OP Wydrzany ⇔ 76 strażnica OP Wisełka – 1949
• 70 strażnica WOP Partyzantów ⇔ 72 strażnica WOP Wisełka – 1954
• 3 strażnica WOP Świnoujście–Port kat. III ⇔ 1 strażnica WOP Wisełka kat. IV – 01.01.1960
• 3 strażnica WOP Świnoujście portowa ⇔ 1 strażnica WOP Dziwnów nadmorska kat. III – 1968

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Świnoujściu ⇔ Strażnica SG w Dziwnowie – 16.05.1991^[11] 
• Placówka SG w Świnoujściu ⇔ Placówka SG w Rewalu – 24.08.2005.

Komendanci/dowódcy

• ppor. Władysław Stramik (był w 10.1946)^[n].
• por. Antoni Mruk (1954–1955)
• por. Józef Kuna (01.12.1954–30.09.1955)^[19]
• por. Jan Szubski (1955–1957)^[20]
• por. Eustachy Wołoszyn (1959–1961)
• por. Andrzej Pawłowski (1961–co najmniej do 1972)

Komendanci strażnicy/placówki SG^[10]:

• mjr SG Maciej Keller
• kpt. SG Krzysztof Pietrzak
• mjr SG Bogdan Sobczak
• por. SG/mjr SG Waldemar Krzysztofik (był w 2002)^[21]
• mjr SG Krzysztof Sosnowski – do rozformowania.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Kazimierz Kozłowski: Pomorski Oddział Straży Granicznej. Tradycje i współczesność. Szczecin: Społeczny Komitet Fundacji Sztandaru Pomorskiego Oddziału SG, 1993.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Andrzej Wyganowski: w: Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski, „Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek” : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-07-30]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• ASGr.Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1960. Koszalin 1961
• Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.