Tripolium
 Aster solny | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | astrowce | ||
| Rodzina | astrowate | ||
| Podrodzina | Asteroideae | ||
| Rodzaj | Tripolium | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Tripolium Nees Gen. Sp. Aster.: 10, 152 (1832)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| T. vulgare Besler ex C. G. D. Nees (≡Aster tripolium Linnaeus)[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Tripolium Ness – rodzaj roślin nasiennych z rodziny astrowatych. Często uznawany jest za takson monotypowy z jednym gatunkiem – astrem solnym T. pannonicum[5][6]. Gatunek ten występuje niemal w całej Europie, w północnej Afryce i w Azji (brak go w strefie tropikalnej tego kontynentu)[3], poza tym jest szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek introdukowany[5]. Poza nim w 2005 roku opisano jeszcze jeden gatunek – T. sorrentinoi będący endemitem Sycylii[3][7]. Aster solny (zwany tak, ponieważ do końca XX wieku gatunek zaliczany był do rodzaju aster Aster) występuje także w Polsce[8]. Jest halofitem[5].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina zielna (dwuletnia lub krótkotrwała bylina) z kłączem. Pęd nagi[5], nieco mięsisty[6].
- Liście
- Nieco gruboszowate, lancetowate, dolne ogonkowe, górne siedzące[5].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki, a te z kolei zwykle w liczbie 5–20 tworzą baldachogroniaste kwiatostany złożone, czasem z rozgałęziającymi się szypułami. Okrywy koszyczków są dzwonkowate, ich listki wyrastają zwykle w 2–3 rzędach, mają kształt od lancetowatego do zaokrąglonego. Zewnętrzne w koszyczku kwiaty języczkowe występują w liczbie 10–30 (rzadko są silnie zredukowane i brak ich zupełnie), mają kolor od fioletowego do białego. Wewnątrz koszyczka występują żółte kwiaty rurkowate, kształtu walcowatego do lejkowatego, z łatkami lancetowatymi[5].
- Owoce
- Niełupki z ośćmi puchu kielichowego osiągającymi do 11–12 mm długości[5].
Systematyka
Rodzaj Tripolium należy do podplemienia Asterinae plemienia Astereae podrodziny Asteroideae w obrębie rodziny astrowatych Asteraceae[9][10].
Rośliny tu zaliczane były włączane do rodzaju aster Aster w jego tradycyjnym, szerokim ujęciu (dominującym do lat 90. XX wieku). Podobieństwo morfologiczne okazało się jednak mylące ponieważ spowodowało skupienie w jednym rodzaju gatunków często odlegle spokrewnionych[10]. Rodzaj Tripolium okazał się być siostrzanym dla rodzajów Galatella–Crinitina, często łączonych w jeden rodzaj Galatella liczący 31 gatunków (w tym ożotę zwyczajną G. linosyris). Cała ta grupa jest siostrzana względem podplemienia Bellidinae (obejmującego m.in. rodzaj stokrotka Bellis)[10][11]. Z kolei siostrzane dla kladu obejmującego grupę Tripolium-Galatella-Bellidinae są rodzaje Chamaegeron i Lachnophyllum[11]. Cała ta grupa jest częścią gradu obejmującego Astereae z południowej półkuli (m.in. Olearia), klad z rodzajami głównie północnoamerykańskimi (np. nawłoć Solidago, konyza Conyza, przymiotno Erigeron i spokrewnione z nimi rodzaje wyodrębnione z dawnego rodzaju Aster, takie jak np. Symphyotrichum czy Eurybia) i w końcu grupę identyfikowaną jako rodzaj aster Aster w wąskim ujęciu[10].
Wykaz gatunków[3]:
- Tripolium pannonicum (Jacq.) Dobrocz. (syn.: Aster tripolium L.) – aster solny
- Tripolium sorrentinoi (Tod.) Raimondo & Greuter
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-04-25] (ang.).
- ↑ a b c d e Tripolium Ness. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ Tripolium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ a b c d e f g J.W.J.W. Kadereit J.W.J.W., CharlesCh. Jeffrey CharlesCh. (red.), Flowering plants. Eudicots: Asterales, Berlin: Springer, 2007, s. 319–320, ISBN 978-3-540-31051-8, OCLC 184984805 .
- ↑ a b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 940, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ Raimondo, F., & Greuter, W. (2005). Tripolium sorrentinoi (Tod.) Raimondo & Greuter comb. nov. in Greuter & Raus (ed.), Med-Checklist Notulae, 23. Willdenowia, 35, 59-59.
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 37-38, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ Genus Tripolium Nees. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-25].
- ↑ a b c d Wei-Ping Li, Fu-Sheng Yang, Todorka Jivkova, Gen-Shen Yin. Phylogenetic relationships and generic delimitation of Eurasian Aster (Asteraceae: Astereae) inferred from ITS, ETS and trnL-F sequence data. „Annals of Botany”. 109, 7, s. 1341–1357, 2012. DOI: 10.1093/aob/mcs054.
- ↑ a b Nesom, G.L.. Taxonomic decisions at generic rank in tribe Astereae (Asteraceae) for the Global Compositae Database. „Phytoneuron”. 24, s. 1–6, 2020.
