Trzebuska

Ten artykuł od 2007-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Trzebuska

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Sokołów Małopolski
Liczba ludności (2020)	1191[2]
Strefa numeracyjna	17
Kod pocztowy	36-050[3]
Tablice rejestracyjne	RZE
SIMC	0661606[4]
Położenie na mapie gminy Sokołów Małopolski Trzebuska
Położenie na mapie Polski Trzebuska
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Trzebuska
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Trzebuska
50°12′11″N 22°04′13″E/50,203056 22,070278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Trzebuska – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Sokołów Małopolski^[5][4].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Integralne części wsi

Szymon Kocioł kurie

Historia

• 1579 – Pierwsza wzmianka o Trzebusce znajduje się w wykazie podatku płaconego na podstawie uchwały Sejmu Warszawskiego z 1578 roku. Wśród 30 wsi należących do Jana Pileckiego jest Trzebuska (Archiwum Skarbu Koronnego, tom 17, karta 420)
• 1638 – Do parafii Nienadówka w której kościół zbudowano w 1561 roku należało 70 mieszkańców Trzebuski. Pozostała część mieszkańców należy do parafii Sokołów.
• 1655-1656 – Najazd tatarski. Spustoszenie okolicznych miejscowości.
• 1748 – Książę Franciszek Lubomirski sprzedał dominium sokołowskie (w tym i Trzebuskę) Franciszkowi Grabińskiemu za 625 tys. florenów.
• 1766 – Dobra sokołowskie odziedziczył po zmarłym stryju Benedykt Grabiński, poseł Sejmu Wielkiego od 1790 roku, który zamieszkiwał w swoim dworze w Trzebusce (Dworzysko).
• 1771 – 19 maja Benedykt Grabiński podpisał dekret regulujący sprawy cechu kowalskiego.
• 1772 – I rozbiór Polski. Trzebuska wraz z całą Galicją dostała się pod zabór austriacki
• 1774 – Powstał na krótko dystrykt leżajski, do którego należała również Trzebuska^[6].
• 1775 – 13 kwietnia Benedykt Grabiński wydał w Trzebusce Dekret wypisany na pergaminie dla cechu szewców.
• 1791 – 29 listopada zmarł w Zawichoście w czasie powrotu z Warszawy Benedykt Grabiński
• 1848 – w maju zniesiono pańszczyznę. Manifest cesarza Franciszka Józefa I odczytano z ambon kościołów
• 1853 – Powstał na krótko powiat sokołowski, do którego należała również Trzebuska
• 1865 – 21 października spis inwentarza w dworze Trzebuska. Pałac był na jedno piętro wysoki, front miał zwrócony ku zachodowi. W dolnej części 7 pokoi 2 kuchnie i jedna spiżarnia. Wartość oceniano na 7000 florenów.
• 1869 – hr. Jan Władysław Zamoyski nabył Trzebuskę oraz okoliczne miejscowości, ale większość czasu spędzał za granicą.
• 1900 – Wybudowano drewnianą kapliczkę pod lasem z elementów starego, rozebranego drewnianego kościoła w Nienadówce. Z Nienadówki przeniesiono elementy wyposażenia; jak obrazy, rzeźby, oraz mały dzwon. Z zaistnieniem kapliczki wiązano nadzieję na sprawowanie liturgii mszy św. Żywa jest pamięć o Romanie Baczyńskim, kierowniku szkoły (1923-1931), który chciał powiększyć kapliczkę, by można sprawować liturgię. Do rozbudowy jednak nie doszło.
• 1902 – Powstała Szkoła Ludowa jednoklasowa. Zachowany protokół z posiedzenia Rady Szkolnej Miejscowej z 18 stycznia 1903 r. zawiera podsumowanie rozliczeń rachunkowych tego organu za 1902 r. przewodniczącym R.S.M. był wówczas Piotr Rostworowski, jej członkami: Franciszek Ciupak, Antoni Ciupak i Stanisław Oko (reprezentanci gminy) oraz Tadeusz Romkiewicz – nauczyciel. Piotr Rostworowski z Rybnej był jednym z administratorów dóbr sokołowskich, należących w latach 1869-1906 do hrabiego Jana Zamoyskiego. Nauczycielem Szkoły w Trzebusce w latach 1902 – 1904 był Tadeusz Romkiewicz.
• 1905 – Powstała spółka, która buduje cegielnie na terenach podarowanych przez hr. J. W. Zamojskiego, produkującą cegłę na budowę kościoła a później szkoły, które spłonęły w wielkim pożarze w Sokołowie w 1904 roku.
• 1906 – Wykup ziem od hr. J. W. Zamoyskiego przez spółkę kapitalistów Wiener i Bloch. Rozprzedanie folwarków i majątków gospodarzom. Dwór w Trzebusce kupuje gospodarz Jan Nowak, drzewa parkowe wycięto, pałac zburzono celem sprzedaży cegły.
• 1914-1918 – I wojna światowa – wielu Trzebuszczan walczy w armii austriackiej w Karpatach, oraz froncie włoskim. Część z nich poległa. (Więcej mieszkańców Trzebuski nie powróciło z frontów podczas I wojny światowej w porównaniu do II wojny).
• 1918 – Trzebuska wraz z Galicją powróciła w granice Rzeczypospolitej
• 1935 – W Trzebusce urodził się Tadeusz Kuduk artysta-malarz. Od 1969 roku członek Związku Artystów Plastyków, laureat 17 dyplomów za prace malarskie.
• 1939 – 28 sierpnia mężczyźni z Trzebuski zostali powołani do okolicznych jednostek wojskowych w związku z narastającym zagrożeniem wojennym.
• 1940 – Po wsypie w Kolbuszowej grupa Odwet przeniosła wydawnictwo pisma "Czyn chłopsko-robotniczy" jak również nasłuch radiowy do Trzebuski, do Jana Krauzego, a później do Bolesława Mitury.
• 1941 – W lipcu aresztowani zostali przez gestapo Adam Hus, Jan Krauz oraz Bolesław Mitura przechwycony z paczką gazet "Podorywka". Wszyscy zostali wywiezieni do Oświęcimia, skąd już nie wrócili.
  • Na terenie Trzebuski i okolicy działały w konspiracji oddziały: Armii Krajowej "Sosna", Batalionów Chłopskich "Roch" i Gwardii Ludowej "Iskra"
• 1943 – Latem na placu szkolnym w Sokołowie rozstrzelani zostali przez oddział SS Bartłomiej Gielarowski z żoną Karoliną Marciniec za ukrywanie 5-cioro Żydów, oraz Agnieszka Gałgan^[7]
  • 2 października aresztowany został i wywieziony do obozu w Pustkowie, skąd już nie powrócił Szymon Kocioł kurier BCh "Rocha". U niego również prowadzony był nasłuch radiowy dla pozyskania wiadomości do gazety "Podorywka".^[7]
  • 2 listopada 15 osobowy oddział GL "Iskra" zaskoczony w lesie k. Trzebuski próbował wyjść z niemieckiego okrążenia, zginęło 11 partyzantów, 4 wymknęło się Niemcom – miejsce upamiętnione pomnikiem w 1968 roku
  • 17 listopada Andrzej Ciupak z synem Leonem zastrzeleni przez Niemców w pobliżu obecnego kościoła za wytwarzanie wyrobów mięsnych dla własnych potrzeb. Pochowani na cmentarzu w Nienadówce.
• 1944 – 23-25 lipca z wieży kościoła w Sokołowie snajperzy niemieccy ostrzeliwali okolicę. Postrzelony młody chłopiec podczas prac żniwnych z rodziny Kozioł zmarł na polach pod Granicą.
  • 26 lipca do Trzebuski weszły oddziały wojsk radzieckich. Od sierpnia do października tego roku NKWD prowadziło w Trzebusce obóz dla zatrzymanych żołnierzy AK przy przedwojennym Domu Spółdzielczym. Ogrodzono drutem kolczastym ok. 7-8 arów, na których wykopano 5 dołów – ziemianek – 4 × 4 x 2 m. Przetrzymywano po 20 więźniów w dołku. Obóz wokół ogrodzenia patrolowała warta z psami. Po skazaniu na śmierć wyroki wykonywano w pobliżu, w lesie turzańskim. W ten sposób zgładzono tam żołnierzy Powstania Lwowskiego, którzy we Lwowie przyjęli Armię Czerwoną jako sojusznika^[8][9].
• 1959 – Elektryfikacja Trzebuski
  • Jesienią Piotr Szot w czasie karczowania pni w lesie znalazł miedzianą siekierę (kultura trzciniecka), którą za pośrednictwem Edwarda Ożoga przekazał do Muzeum Okręgowego w Rzeszowie.
• 1960 – Wybudowano nową murowaną szkołę, którą rozbudowano w latach 1986-89 w czynie społecznym mieszkańców.
• 1980 – powstanie NSZZ "Solidarność"
• 1981 – Stan wojenny; brak łączności, i wyjazdy do miast na przepustki, brak w sklepach żywności nawet na kartki, internowania i aresztowania opozycji.
• 1982-1986 – Budowa kościoła w Trzebusce.
• 1988 – 9 lipca o godz. 18.00 uroczyste erygowanie parafii rzymskokatolickiej w Trzebusce, wydzielonej z parafii Sokołów Młp. i Nienadówka, parafii pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.
• 1989-1993 – Budowa nowej plebanii
• 1991-1994 – Wybudowano salę gimnastyczną z zapleczem przy szkole.
• 1992 – Parafia Trzebuska wraz z dekanatem sokołowskim, przeszła do nowo utworzonej diecezji rzeszowskiej; ordynariuszem został ks. bp Kazimierz Górny, a bpem pomocniczym ks. bp Edward Białogłowski.
• 1995 – Oddano do użytku nową Remizę Strażacką wraz z Domem Ludowym.
• 2007 – 16 października nastąpiło uroczyste nadanie imienia Świętej Jadwigi Królowej Zespołowi Szkół w Trzebusce^[10]

Zobacz też

• Obóz NKWD w Trzebusce

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Trzebuska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 563 .
• Strona o socjalistycznym obozie w Trzebusce. trzebuska.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-05)].