Warta

Ten artykuł dotyczy rzeki. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Warta

Warta niedaleko Wronek
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	808,2 km
Powierzchnia zlewni	54 529 km²
Średni przepływ	195 m³/s przy ujściu
Źródło
Miejsce	Zawiercie-Kromołów
Wysokość	380 m n.p.m.[1]
Współrzędne	50°29′26,5″N 19°29′23,6″E/50,490700 19,489900
Ujście
Recypient	Odra
Miejsce	Kostrzyn nad Odrą
Wysokość	12 m n.p.m.[1]
Współrzędne	52°35′55″N 14°36′37″E/52,598611 14,610278
Mapa
Warta w dorzeczu Odry
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Multimedia w Wikimedia Commons

Warta – trzecia pod względem długości rzeka Polski, druga w pełni w jej granicach; główny, prawy dopływ Odry.

Przebieg rzeki

Odcinek górny

Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie (w kaplicy św. Jana Nepomucena), dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyżyną Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m dolinę – jest to Mirowski Przełom Warty. Pokonawszy go, łagodnie skręca na północ, a w okolicach Radomska na zachód. Następnie ponownie przełamuje się przez Wyżynę Wieluńską poprzez Działoszyński Przełom Warty, by nieco dalej przełamać się przez nią po raz trzeci, pokonując rozległy Łuk Załęczański i zawracając na krótko bieg o 180 stopni (na wschód). Pomiędzy miastami Warta i Skęczniew tworzy zbiornik wodny Jeziorsko. Opuszczając ostatecznie wyżynę, obiera kierunek północny, niezmienny do wysokości miasta Koło, gdzie skręca na zachód, mija Konin i wpływa w Pradolinę Warciańsko-Odrzańską, tym samym kończąc swój górny bieg^{[potrzebny przypis]}.

Odcinek środkowy

W pobliżu Śremu Warta wpływa w Poznański Przełom Warty. Po przepłynięciu przez Poznań, rzeka natrafia w okolicy Obornik na przeszkodę w postaci wyższego obszaru Pojezierza Południowopomorskiego i ponownie zmienia kierunek na zachodni wpływając w Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką.

Odcinek dolny

Na początku dolnego biegu rzeki, w miejscowości Santok, do Warty uchodzi jej największy dopływ – Noteć. Po przepłynięciu przez Gorzów Wielkopolski Warta wpływa w obszar, na którym został utworzony Park Narodowy Ujście Warty, po czym w Kostrzynie nad Odrą, przy granicy z Niemcami, w północno-wschodniej części miasta uchodzi do Odry.

Zbiorniki na Warcie

• Zbiornik Jeziorsko
• Jezioro Porajskie

Warta w sieci międzynarodowych dróg wodnych

 Osobny artykuł: Śródlądowe drogi wodne.

Warta Dolna (68,2 km, od Santoka do ujścia do Odry) jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E70, ustalonej w 1996 r. w porozumieniu AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance)^[2].

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych^[3], Warta ma następujące klasy żeglowne:

• kl. Ia – od Kanału Ślesińskiego do miejscowości Luboń,
• kl. Ib – od miejscowości Luboń do ujścia rzeki Noteci,
• kl. II – od ujścia rzeki Noteci do ujścia do rzeki Odry

Dorzecze Warty

Dopływy w kolejności od źródeł

Nazwa rzeki	Dopływ	Źródło	Ujście	Długość (km)	Pow. zlewni (km²)
Stradomka	L	Herby	Częstochowa	19,5	256,8
Radomka	P	Blok Dobryszyce	Bobry	15,0	51,4
Liswarta	L	Mzyki	Kule	93,0	1558
Oleśnica	L	Wieluń	Niechmirów	37,8	608
Widawka	P	Wzgórza Radomszczańskie gm. Kodrąb	Jeziorko	95,8	2385
Żeglina	L	Złoczew	Sieradz	30,0
Pichna	P	Zduńska Wola	zb. Jeziorsko (2 niezależne koryta)	28,8
Ner	P	Łódź	Majdany	134,0	1866
Rgielewka	P	Józefowo	Powiercie	35,0
Kiełbaska	L	Żdżenice	Koło	45,0	490,9
Powa	L	Smaszew	Rumin	44,2	369,5
Warcica	P	Koło	Pogorzałki	20,5
Czarna Struga	L	Żelazków	Zagórów	52,0
Meszna	P	jez. Powidzkie	Policko	37,0	705
Wrześnica	P	Gniezno	Samarzewo	49,0	355
Prosna	L	Wolęcin	Modlica	216,8	4924,7
Lutynia	L	Korytnica	Orzechowo	60,0
Moskawa	P	Józefowo	Jaszkowo	56,4	620,8
Samica Stęszewska	L	Grzebienisko	Rogalinek	37,8	182,7
Wirynka	L	Palędzie	Łęczyca	17,0
Kopel[4]	P	między miejscowościami Sokolniki Gwiazdowskie a Puszczykowo-Zaborze	Czapury	34,0	388
Strumień Junikowski	L	Ławica	Luboń	11,7	48,4
Bogdanka	L	jez. Strzeszyńskie	Poznań	9,0
Cybina	P	Iwno	Poznań	41,0	213
Główna	P	Lednica	Poznań	45,6	247
Trojanka	P	Puszcza Zielonka	Mściszewo	20,0	147,6
Wełna	P	Osiniec	Oborniki	118,0	2621
Samica Obornicka	L	jez. Kierskie	Kiszewo	36,5	224,1
Sama	L	Batorowo	Obrzycko	44,2	448,4
Oszczynica	L	jez. Lubocześnickie	Sieraków	37,5	293,7
Obra	L	Stara Obra	Skwierzyna	254,0	4022
Noteć	P	Szczecin	Santok	391,3	17300
Kłodawka	P	jez. Karskie Wielkie	Gorzów Wielkopolski	27,3
Witna	P	jez. Wielkie, okolice Witnicy	Białczyk	15,0
Postomia	L	jez. Postomsko	Kostrzyn nad Odrą	67,0	425

Urbanizacja

Miasta położone nad Wartą

Pozostałe informacje

• odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca.
• jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski:

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę

• pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżują się rurociągi „Przyjaźń” oraz „Baltic Pipe”^[5].
• nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia „za Wartą”.

Zobacz też

• Szlak Warty 783,0 km – odznaka turystyczno-krajoznawcza
• Nadwarciański Park Krajobrazowy
• Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy
• Wielkopolski Park Narodowy
• Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki
• Park Krajobrazowy Ujście Warty
• Park Narodowy Ujście Warty
• Załęczański Park Krajobrazowy
• zbiornik Jeziorsko
• Wielka Pętla Wielkopolski
• Sierakowski Park Krajobrazowy
• Rzeki w Polsce

Przypisy

Linki zewnętrzne

Zobacz hasło Warta w Wikisłowniku

Zobacz multimedia związane z tematem: Warta

• Opis drogi wodnej Warty. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-26)].
• Liberwarde, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 203 .
• Warta, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 102 .
• Warta - seria „Z nurtem łódzkich rzek” - film krajoznawczy w serwisie YouTube, Grupa GoodEye
• Rzeka Warta na Portalu Turystyki Aktywnej Ziemi Wieluńskiej
• Archiwalne widoki i publikacje o rzece w bibliotece Polona
• Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Poznań z pokładu” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa