Wodnik brązowogrzbiety
| Hypotaenidia poeciloptera | |||
| (Hartlaub, 1866) | |||
 Rysunek z książki Finscha i Hartlauba (1867) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | ptaki | ||
| Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
| Rząd | żurawiowe | ||
| Nadrodzina | Ralloidea | ||
| Rodzina | chruściele | ||
| Podrodzina | wodniki | ||
| Rodzaj | Hypotaenidia | ||
| Gatunek | wodnik brązowogrzbiety | ||
| Synonimy | |||
| | |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| |||
| |||
Wodnik brązowogrzbiety[4] (Hypotaenidia poeciloptera) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował na Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Wymarły. Ostatni okaz pozyskano w 1890, jedna niepewna obserwacja pochodzi z 1973.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek opisał Gustav Hartlaub w 1866 na łamach „The Ibis”. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Rallina poeciloptera. Holotyp pochodził z Viti Levu; pozyskano tylko 1 okaz[5]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Hypotaenidia[6]. Niektórzy autorzy zaliczają gatunek do rodzaju Gallirallus[7], dawniej bywał umieszczany w rodzaju Nesoclopeus, a czasami w Rallina albo Rallus[7][8]. Znanych jest 12 okazów muzealnych[8][9], przechowywane są w zbiorach w Berlinie, Bostonie, Cambridge (Massachusetts), Lejdzie, Liverpoolu, Nowym Jorku, Pradze i Tring[10].
Wodnik brązowogrzbiety był blisko spokrewniony z wodnikiem smolistym (Hypotaenidia woodfordi), dawniej były one uznawane za przedstawicieli tego samego gatunku[8].
Morfologia
Długość ciała wynosiła około 35 cm. Wodnik brązowogrzbiety prawdopodobnie był nielotny. Wierzch ciała był brązowy, dolne partie ciała szare. Na środku gardła widniała biała plama. Skrzydła pokrywały kasztanowo-czarne pasy. Dziób żółto-pomarańczowy, tęczówka jasnobrązowa. Nogi i stopy żółte. Samce były mniejsze od samic[10].
Zasięg, ekologia, zachowanie
Gatunek znany z Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Występowanie na Taveuni jest niepotwierdzone[9]. Najprawdopodobniej jedynego opisu zwyczajów tych ptaków dostarczył Layard (1875). Wodniki brązowogrzbiete miały zamieszkiwać zarośla taro (Colocasia esculenta) i bagna. Były skryte i rzadko widywane, jednak rdzenni mieszkańcy – nazywający te ptaki mbidi – z łatwością na nie polowali. Składały 6 jaj w gnieździe zbudowanym z turzyc. Skorupka miała barwę jasnoróżową, pokryta była fioletowymi i ciemnoczerwonymi kropkami. Jaja mierzyły 3,8 na 2,8 cm. Okres lęgowy przypadał na listopad i grudzień, prawdopodobnie lęgi odbywały się również w marcu[10].
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za wymarły (EX, Extinct). Poza XIX-wiecznymi okazami (ostatni pozyskano przed 1890[10]) istnieją także doniesienia z 1971 (Taveuni) i 1973 (Viti Levu). Podczas prac terenowych w latach 2002–2005 nie zaobserwowano wodników brązowogrzbietych[9]. Mayr (1945) był przekonany, że tajemnicze ptaki zwane przez Fidżyjczyków sasa, bezskrzydłe i gnieżdżące się w zagłębieniach w ziemi w górach, były właśnie wodnikami brązowogrzbietymi. Prawdopodobnie za wymarcie tego gatunku odpowiada drapieżnictwo ze strony wprowadzonych na wyspy mangust i kotów[10].
Przypisy
- ↑ a b c d D. Lepage: Bar-winged Rail Hypotaenidia poeciloptera. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- ↑ Nesoclopeus poecilopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-03-30] (ang.).
- ↑ Hypotaenidia poeciloptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-05].
- ↑ Gustav Hartlaub. On Five New Species of Birds from the Feejee Islands. „The Ibis”. ser.2 vol. 2, 1866.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- ↑ a b B. Taylor: Bar-winged Rail (Gallirallus poecilopterus), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-05]. (ang.).
- ↑ a b c Taylor, B.: Bar-winged Rail (Hypotaenidia poeciloptera). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c Bar-winged Rail Hypotaenidia poeciloptera. BirdLife International. [dostęp 2017-11-29].
- ↑ a b c d e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 100. ISBN 978-1-4729-3745-2.
- p
- d
- e
- Ptaki żyjące w holocenie, wymarłe po roku 1500
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
- GBIF: 11013675
- NCBI: 2861791
