Alexander Kluge

Alexander Kluge

Data i miejsce urodzenia	14 lutego 1932 Halberstadt
Zawód	pisarz, reżyser, scenarzysta, producent filmowy
Lata aktywności	od 1959
Odznaczenia
Strona internetowa

Alexander Kluge (ur. 14 lutego 1932 w Halberstadt) – niemiecki pisarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Jeden z wiodących intelektualistów w powojennych Niemczech^[1]. Czołowy przedstawiciel tzw. nowego kina niemieckiego.

Życiorys

Początki

Urodził się w 1932 w Halberstadt jako syn lekarza. Po ukończeniu szkoły średniej w Berlinie studiował prawo, historię i muzykę na uniwersytetach w Marburgu i Frankfurcie nad Menem. W 1956 uzyskał tytuł doktora prawa^[2].

W czasie studiów we Frankfurcie Kluge zaprzyjaźnił się z filozofem Theodorem Adorno, który przedstawił go reżyserowi Fritzowi Langowi. Pierwsze kroki na planie filmowym stawiał Kluge jako asystent Langa w czasie produkcji Tygrysa z Esznapuru (1959).

Niedługo później stał się jednym z 26 sygnatariuszy Manifestu z Oberhausen (1962), który dał początek ruchowi znanemu jako nowe kino niemieckie (niem. Neuer Deutscher Film)^[3]. Kluge wraz z kolegami-filmowcami domagał się odnowienia rodzimej kinematografii poprzez nowy język filmowy, odejście od obowiązującego kina papy i rozliczenie się z nazistowską przeszłością.

Film

Debiut fabularny Klugego, Pożegnanie z dniem wczorajszym (1966), był sztandarowym filmem nowego kina niemieckiego^[4]. Stał się także pierwszym powojennym obrazem niemieckim, który zdobył ważne wyróżnienie na międzynarodowym festiwalu filmowym (Wielka Nagroda Jury na 27. MFF w Wenecji). Kolejny film twórcy, Artyści pod kopułą cyrku: bezradni (1968), nagrodzono na 29. MFF w Wenecji główną nagrodą, czyli Złotym Lwem.

Jego filmy nigdy nie odniosły sukcesów komercyjnych. Miały jednak olbrzymie znaczenie na formowanie się nurtu nowego kina niemieckiego i zajmują ważne miejsce w historii kina. Od 1988 Kluge nie nakręcił żadnego filmu, koncentrując się na pracy dla telewizji^[2].

Literatura

Kluge to również jedna z najważniejszych postaci niemieckiej literatury końca XX w. Jego utwory prozatorskie to przeważnie opowiadania, które wyróżnia eksperymentalna forma i zdeklarowana krytyka społeczna^[1]. Jest laureatem najbardziej prestiżowego niemieckojęzycznego wyróżnienia literackiego, Nagrody im. Georga Büchnera (2003)^[5].

Filozofia

Ta sekcja od 2018-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

W 1972 Kluge wydał napisaną wraz z filozofem, Oskarem Negtem, monumentalną krytykę sformułowanej przez Jurgena Habermasa koncepcji mieszczańskiej sfery publicznej, zatytułowaną „Sfera publiczna i doświadczenie. Proletariackie i mieszczańskie kontrpubliczności” (niem: Öffentlichkeit und Erfahrung – Zur Organisationsanalyse von bürgerlicher und proletarischer Öffentlichkeit). Książka ta stanowiła przełom w analizach politycznych działań klas ludowych i po dzień dzisiejszy stanowi główny punkt odniesienia wszystkich lewicowych krytyk Habermasa i ograniczania sfery publicznej wyłącznie do mieszczaństwa. Na Klugego i Negta powołują się między innymi: Nancy Fraser, autorka koncepcji feministycznych kontrpubliczności czy Michael Warner, analizujący queerowe i antyrasistowskie kontrpubliczności. Punktem wyjścia rozważań Klugego i Negta jest przyjęte przez Habermasa założenie o „braku historycznego znaczenia” plebejskich sfer publicznych (zawarte w Przedmowie „Strukturalnego przeobrażenia sfer publicznych” Habermasa i krytykowane również przez historyków ruchów społecznych, zob. np. C. Calhoun, „Habermas and the Public Sphere” 1990). Zaproponowana w „Sfera publiczna i doświadczenie” konstrukcja kontrpubliczności zwraca uwagę na proces wytwarzania podmiotowości w jej społecznym i kulturowym kontekście, koncentruje się – po marksowsku – na produkcji i określa ludowe sfery publiczne jako zawsze działające w podwójnej opozycji: względem aparatu państwa i jego ideologii oraz wobec elit społeczno-kulturowych.

Wybrana filmografia

reżyser

• 1966: Pożegnanie z dniem wczorajszym (Abschied von gestern)
• 1968: Artyści pod kopułą cyrku: bezradni (Die Artisten in der Zirkuskuppel: Ratlos)
• 1971: Der große Verhau
• 1972: Willi Tobler i zatonięcie VI Floty (Willi Tobler und der Untergang der 6. Flotte) – film telewizyjny
• 1973: Gelegenheitsarbeit einer Sklavin
• 1974: In Gefahr und größter Not bringt der Mittelweg den Tod – współreżyser
• 1976: Mocny Ferdynand (Der starke Ferdinand)
• 1979: Patriotka (Die Patriotin)
• 1983: Potęga uczuć (Die Macht der Gefühle)
• 1985: Der Angriff der Gegenwart auf die übrige Zeit
• 1986: Vermischte Nachrichten^[6][7]

Odznaczenia

• Order Zasługi Saksonii-Anhaltu (2022)^[8]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Alexander Kluge w bazie IMDb (ang.)